ابوطالبی در گفت‌وگو با «خبرگزاری دانشجو»:
گروه دین و اندیشه «خبرگزاری دانشجو»؛ اخلاق سیاسی یکی از مفاهیمی است که در آستانه انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای اسلامی شهر و روستا و خلق حماسه سیاسی باید به آن توجه کرده و آن را در رفتار خود بکار بست. از این رو به صحبت با حجت الاسلام مهدی ابوطلابی، کارشناس علوم سیاسی و تاریخ معاصر و عضو هیات علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی پرداختیم.
«خبرگزاری دانشجو» - اخلاق در سیاست چه جایگاهی دارد؟
ابوطالبی: در بحث و فلسفه سیاسی هدف اولیه از سیاست تدبیر امور جامعه و ایجاد نظم و امنیت است و در نگاه های الهی از جمله نگاه اسلامی، هدف اولیه ایجاد نظم و امنیت است، اما هدف نهایی تامین سعادت اخروی انسان هاست و لذا ایجاد نظم و امنیت که به نوعی تامین سعادت مادی دنیاست مقدمه‌ای برای سعادت اخروی است و سعادت و رسیدن به کمال که خودش غایت اخلاق هم هست در نهایت هدف نهایی سیاست است.
نمی‌توان در نگاه اسلامی اخلاق را جدا از سیاست دانست
بنابراین سیاست باید در راستای اخلاق باشد و اهداف سیاست مقدمه‌ای برای اهداف اخلاق است؛ به همین جهت نمی توان در نگاه اسلامی اخلاق را جدا از سیاست دانست.
«خبرگزاری دانشجو»- معیارهای اخلاق سیاسی با توجه به سیره ائمه چیست؟
ابوطالبی: در سیره ائمه مناسبات سیاسی چه در فضاهای بین‌المللی یا فضاهایی مثل جهاد بروز بیشتری پیدا کرده است و توجه به بحث های اخلاقی و انسانی در اینگونه موارد بیشتر دیده می شود. به عنوان نمونه، براساس آیات قرآن حتی در روز صحنه جنگ اگر یکی از مشرکین بخواهد ذهنش نسبت به وضعیت موجود روشن شود و سوالی مطرح کند؛ از نگاه اسلامی باید به او مهلت داده شود و نباید با او مقابله شود و زمینه ایجاد پرسش و پاسخ برایش فراهم شود و این در واقع کار اخلاقی است که در اوج میدان جنگ هم این فضا باید ایجاد شود.
از معیار دیگر می‌توان به نوع شیوه برخورد با دشمن در دستورات اسلامی و سیره پیامبر اسلام اشاره کرد؛ به عنوان مثال عدم استفاده از روش‌های غیراخلاقی مثل آلوده کردن آب منطقه که در آن زمان مرسوم بوده و در جنگ‌ها از آن استفاده می‌کردند و یا رعایت حرمت زنان، پیرها و ناتوان ها و مهمتر نوع برخوردی که اسلام با اسرا دارد که درسیره پیامبر به نمونه های زیادی برمی خوریم. در فضاهای سیاسی درسیره ائمه و پیامبر جایگاه اخلاق مهم و قابل اتکا است.
«خبرگزاری دانشجو»- ائمه چه شیوه ای را برای بیان گفته‌های حق در مناظره هایشان با طرف مقابل استفاده می‌کردند؟
ابوطالبی: استفاده از استدلال های منطقی و نقل قول، توجه به نکات علمی و نه نکات حیثیتی افراد از مواردی بود که ائمه در مناظرات رعایت می کردند.
ائمه در مواجهه با مخالفین خود به ویژه در بحث‌هایی که در دوطرف گفتمان شکل می‌گرفت از استدلال‌های منطقی و معقول استفاده می‌کردند تا ضعف طرف مقابل را نشان دهند و به شخصیت و ویژگی های شخصیتی افراد تکیه نمی کردند و روحیات و اخلاق و ظواهر افراد را مدنظر قرار نمی دادند. معیار مناظره ها بحث هایی بود که از لحاظ فکری مثبت مطرح می شد و سعی می کردند با برهان و منطق ضعیف بودن فرد را نشان دهند.
در بعضی موارد هم حتی اگر از طرف مقابل توهینی انجام می‌شد و جسارتی به ائمه می شد که نمونه هایش در زندگی و مناظره‌های امام حسن مجتبی و پیامبر زیاد است؛ ائمه با وقار و آرامش و حتی برخورد محبت آمیز طرف را پشیمان می‌کردند و تقابل و جبران شیوه کارشان نبود.
«خبرگزاری دانشجو»- مردم چگونه می‌توانند به صداقت گفتار کاندیدها پی ببرند؟
ابوطالبی: وقتی کاندیدهای بحث هایی را مطرح می کنند باید دید این شخص در کلامش صادق هست یا نه؛ یکی از شیوه ها سنجش گفتارها و صحبت های فعلی فرد با گفتارها و صحبت های قبلی وی می باشد.
مواضع فعلی فرد با مواضع قبل از کاندید شدن فرد بررسی و تطبیق داده شود. البته این مردم هستند که باید هوشیار باشند و گفتارهای کاندید مورد نظر را با عملکردش بسنجند؛ به عنوان مثال گاهی ممکن است فرد دم از ساده زیستی بزند، اما در عمل هیچ وقت اینگونه نبوده است و یا فرد بعد از کاندید شدن دم از عدالت می زند، اما در سابقه کاری و عملی خود آن را رعایت نکرده است.
لذا یکی از راه های سنجش این است که گفتارهای امروز را با سوابق قبلی وگفتارها وعملکردهایشان بسنجیم. احیانا اگر بعضی وقت‌ها کاندیدها نکات و یا دیدگاهی را مطرح می‌کنند به استنادات و سند حرف‌هایشان باید دقت شود و اگر مستند، معقول و منطقی است می تواند مورد قبول قرار گیرد و اگر نبود باید به صداقت آن شک کرد.
«خبرگزاری دانشجو» - اخلاق سیاسی در رفتار مردم چگونه باید باشد؟
بحث مهم در انتخابات پرهیز از شایعه و نقل حرف‌های غیرمستند است
ابوطالبی: هر کدام از مردم در زمینه انتخابات به فردی ابراز علاقه می‌کنند و طرفدار آن می شوند و نسبت به رقبای فرد تمایلی ندارد. در فضای رقابتی بحث مهم در انتخابات پرهیز ازشایعه و نقل حرف‌های غیرمستند است. در بحث‌های انتخاباتی حرف و حدیث‌های زیادی مطرح می‌شود که خیلی از آنها سند و مدرکی ندارد و حتی گاهی دور از واقعیت است.
البته خیلی اوقات مردم نمی خواهند آن را انتشار دهند، اما با نقل آن بر نزدیکان خود موجب گسترش شایعه و از دست رفتن آبروی فرد می شوند. پرهیز از دامن زدن به شایعات و نقل حرف های غیر مستند بسیار مهم است.
اما در برابر حرف های که واقعیت دارد باید متذکر شوم که هر واقعیتی را هم نمی‌توان بیان کرد. افراد درحمایت از کاندیدهای خود و نشان ضعف کاندید رقیب به مسائل شخصی و خصوصی افراد وارد می‌شوند و این موضوع چون به بعد کاری فرد مربوط نمی‌شود، نباید وارد آن شد.
ادبیات و نوع برخورد و بیان مردم در مواجهه با یکدیگر یا کاندیدهای رقیب باید اخلاقی باشد. گاهی اوقات در فضاهای سایبری کنایه ها و حرف های طنزگونه موجب تمسخر و بی احترامی به افرادمی شود. مردم می‌توانند با بیان نقص‌ها و کاستی‌های رقیب مقابل، احترام وآبروی او را حفظ کنند. باید انتقاد به کاندیدها را با رعایت ادب و استفاده از ادبیات درست بکار بست.
«خبرگزاری دانشجو» - کاندیداها چه حد و مرزی را باید در حوزه اخلاق رعایت کنند؟
ابوطالبی: کاندیدها باید سعی کنند در درجه اول توانایی های خود را اثبات کنند و در مرحله اول لازم نیست به نقد رقیب بپردازد. کاندیدها باید به ارائه برنامه و روش‌ها و معرفی افرادی که قرار است از مشورت شان کمک بگیرد، بپردازد و سوابق قبلی و کارهای عملی خود را به عرصه ظهور برساند و به مردم نشان بدهند.
منتها اگر جایی کاندید نیازمند آن است که سیتم و برنامه رقیب را نقد کند، باید آن نقد را در حوزه کاری و برنامه‌ای و ویژگی‌هایی که مربوط به پست ریاست جمهوری است، وارد کند و به ویژگی‌هایی که مربوط به امور شخصی افراد می شود دخالت نکند و به آن نپردازد. کاندید باید ضعف طرف مقابل را با ادبیات درست و مودبانه بیان کنند.
«خبرگزاری دانشجو» - کاندیداهایی که مورد تایید شورای نگهبان قرار نگرفتند باید چه اخلاقی را رعایت کنند؟
ابوطالبی: طبیعتا کاندیدها باید به نظر شورای نگهبان تمکین کنند و در این مورد فرقی بین کاندیدها و جایگاهشان نیست؛ چرا که قانون این را می گوید و در واقع کسی که وارد رقابت در این عرصه شده این ساختار را پذیرفته و باید تابع قانون باشد و پذیرش نظر شورای نگهبان بر همه گروه ها، احزاب و افراد و کاندید مورد نظر واجب است.
«خبرگزاری دانشجو» - مرز روشنگری و افشاگری در چیست؟
ابوطالبی: روشنگری به این برمی‌گردد که مردم را روشن و آگاه کنید که کاندید مورد نظر به دلیل یک یا چند ویژگی شرط و صلاحیت ریاست جمهوری را ندارد. روشنگری بیان نقص‌ها و کاستی هایی است. مربوط به امور مهم و مربوط به حیطه کاری فرد، که آگاه کردن مردم در این موضوع بسیار مهم است، اما افشاگری یعنی بیان مسائل خصوصی افراد و پرداختن به مسائلی که ربطی به ویژگی ها و صلاحیت های ریاست جمهوری ندارد و البته بیان آن جایز نیست.
«خبرگزاری دانشجو»- بی‌آبرو کردن رقیب درسیاست با اعمال اثبات نشده چقدر در اذهان عمومی تاثیر می گذارد؟
ابوطالبی: وقتی حرف‌های بی اساس مطرح می شود و انتشار می یابد در ذهن مردم تاثیر زیادی می‌گذارد و این موضوع مسئولیت شرعی دارد. اگر کاندیدهایی از این روش برای بالا بردن خود استفاده کند؛ خودش لطمه می بیند و مردم این را نمی پسندند، حتی اگر این بی آبرویی حقیقت داشته باشد.
ارسال نظرات