کوشکی در نشست دین، سبک زندگی و علوم انسانی:
به گزارش خبرنگار دین و اندیشه «خبرگزاری دانشجو»، نشست پنجم از سلسله نشست‌های «دین، سبک زندگی و علوم انسانی» با موضوع «امام خمینی و تحول در سبک زندگی سیاسی - دینی» با حضور دکتر محمد صادق کوشکی عضو هیات علمی دانشگاه تهران در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران برگزار شد.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران گفت: سبک زندگی جزو مباحثی است که در چند ماه اخیر به دلیل تاکید رهبر انقلاب بسیار تکرار می‌شود، اما جزو مباحث ناشناخته در حوزه علوم انسانی است. حتی در آن بخش از علوم انسانی که ترجمه و برگرفته از غرب است ما خیلی به این مقوله توجه نداشته‌ایم شاید چون شناخت و درکی از این مقوله نداشتیم.
وی خاطرنشان کرد: وقتی یک جامعه شکل می‌گیرد انسان‌ها اگر بتوانند هویت مشترک بسازند این هویت می‌تواند منجر به ساخت تمدن شود. وقتی انسان نیازها و امکانات خود را بشناسد و از طریق امکانات خود به نیازها پاسخ دهد آن وقت تمدن شکل می‌گیرد و مبنای همه این فعل و انفعالات هم هویت است.
کوشکی با اشاره به مفهوم سبک زندگی گفت: سبک زندگی کیفیت زندگی و روشی است که تمدن براساس هویت خود به جامعه پیشنهاد می‌کند و جامعه هم می‌پذیرد. در واقع، سبک زندگی رویه کاربردی فرهنگ است.
وی در خصوص سبک زندگی ایرانی– اسلامی خاطرنشان کرد: پس از ورود اسلام به ایران در ادواری شاهد شکل‌گیری سبک زندگی ایرانی– اسلامی بودیم و تمدن سازی کردیم که در قرون 2 – 6 اوج ظهور تمدن ایرانی– اسلامی بود. پس از حمله مغول تا مدتی شاهد تشویش و فرو ریختگی در تمدن و سبک زندگی بودیم تا قرن 9 که موج دیگری از تمدن ایرانی– اسلامی در دوره صفویه سر بر آورد.
کوشکی افزود: در دوره صفویه سبک زندگی، از معماری و فرش گرفته تا موسیقی و فلسفه و طب، هویت کامل ایرانی – اسلامی دارد. از قرن 11 شاهد افول این تمدن هستیم که این افول هنوز ادامه دارد و ما نتوانسته‌ایم سبک زندگی ایرانی – اسلامی خود را بسازیم. در واقع، ما در دوره فقدان سبک زندگی ایرانی – اسلامی به سر می‌بریم.
وی ضمن بیان این مطلب که ما اکنون یک آشفتگی جدی در شیوه زندگی داریم تصریح کرد: برخورد با تمدن غرب و وام گرفتن از سبک زندگی غرب به این آشفتگی بیشتر دامن زده و سبک زندگی اکنون ما نه ایرانی، نه اسلامی و نه حتی غربی است. این سبک زندگی غربی هم که روز به روز شایع‌تر می‌شود عمقی ندارد و فقط در حد همان لایه‌های سطحی متوقف شده است.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران بیان داشت: در جامعه ما که گفته می‌شود خانواده محور است در تهران نرخ طلاق به 35 درصد رسید و در قم به 11 برابر ابتدای انقلاب رسید. براساس گفته وزیر سابق بهداشت نیز در عرض مدتی کوتاه گسترش ایدز از طریق روابط نامشروع جنسی به مرز 100 هزار مورد خواهد رسید. اگر ما به سبک زندگی گذشته به جامعه نگاه کنیم این موارد نباید وجود داشته باشد، اما چون وجود دارد نشان می‌دهد که تغییراتی در جامعه ما صورت گرفته است.
کوشکی انقلاب اسلامی را تلاشی در جهت احیای فرهنگ ایرانی – اسلامی و ارائه سبک زندگی ایرانی – اسلامی دانست و یادآور شد: البته، تبدیل نظام سیاسی به معنای تولید فرهنگ و تمدن جدید نیست، بلکه ما می‌خواهیم این فرهنگ و تمدن را بسازیم. در این راستا، حضور امام (ره) به عنوان رهبر نهضت به تبع خود یک برش از سبک زندگی دینی را ارائه داد که در جامعه ما تا حدودی ترویج شد.
وی با اشاره به شیوه پیامبر (ص) برای ارائه سبک زندگی دینی گفت: معصومین و در رأس آنها پیامبر اصرار داشتند دین را نه به عنوان یک متن، بلکه به عنوان یک سبک زندگی ارائه دهند تا مردم دین را به صورت عملی فرا گیرند. مردم یثرب قبل از بعثت پیامبر مردارخوار و جاهل بودند و سواد داشتن را تحقیر می‌کردند، اما این مردم 12 سال پس از هجرت پیامبر به یثرب فاتح امپراطوری ایران شدند و همچنین امپراطوری روم شرقی را شکست دادند. چیزی که سبب شد این مردم قدرتمند شوند، ترویج دین و ایمان در قالب سبک زندگی دینی بود.
اضلاع سبک زندگی دینی را فقه، اخلاق و شناخت محیط زیست است
عضو هیات علمی دانشگاه تهران اضلاع سبک زندگی دینی را فقه، اخلاق و شناخت محیط زیست دانست و گفت: سبک زندگی اسلامی حداقل‌های خود را از فقه، سقف خود را از اخلاق و ضلع دیگر را از بایسته‌های فرهنگی و محیطی خود می‌گیرد. به همین دلیل است که در محیط‌ها و زمان‌های مختلف، اشکال متنوعی از پوشش و حجاب وجود داشته است. مثلا زنی که عشایر بود و لازم بود اسب‌سواری و فعالیت داشته ابد پوشش خاص خود و زنی که در شهر زندگی می‌کرد و فعالیت چندانی نداشت نیز پوشش خاص خود را داشت که البته همگی پوشیده و دارای حجب و حیا بودند.
کوشکی تصریح کرد: قبل از نهضت امام (ره) برخی جریان‌های سیاسی در کشور وجود داشتند که اتفاقا دینی هم بودند، اما سبک زندگی متفاوتی داشتند. برخی از آنها زندگی خود را وقف مبارزه مسلحانه کرده بودند، مانند گروه‌های مارکسیستی که زندگی خود را از اسطوره‌های مارکسیستی مثل کاسترو و چه‌گوارا اتخاذ کرده بودند. امام می‌دانستند مبارزین به یک سبک زندگی نوین احتیاج دارند و این سبک زندگی عادی در هم آشفته پاسخگوی مبارزه نیست. بنابراین مبارزین هم به تبع امام سبک زندگی دینی ایشان را اتخاذ کردند.
رفتارهای امام در ترکیه و عراق مأخذی برای سبک زندگی دینی بود
وی در ادامه گفت: از سوی دیگر، رفتارهای امام در ترکیه و عراق هم مأخذی برای سبک زندگی دینی بود. امام کتاب تحریرالوسیله را در تبعید و در شرایطی نوشتند که حق خروج از منزل را نداشتند و حتی اجازه نداشتند پرده‌های منزل را کنار بزنند. این یک سبک است که نشان می‌دهد کسی که می‌خواهد زندگی سیاسی – دینی داشته باشد باید محاط بر شرایط باشد نه تاثیرپذیر از آن شرایط.
چرا امام (ره) در تبعید استقبال کردند که با همان لباس عادی بیرون بروند؟
عضو هیات علمی دانشگاه تهران افزود: هنگامی که امام در تبعید بودند ساواک تصمیم گرفت پوشش روحانیت را از ایشان بگیرد. ایشان هم استقبال کردند که با همان لباس عادی بیرون بروند و نگذاشتند ساواک ایشان را خرد کند. این مسایل الهام بخش مبارزینی شد تا بدانند کسی که مبارزه می‌کند هیچ وقت تسلیم وضع موجود نمی شود و سخت‌ترین شرایط را به فرصتی برای عرضه خود تبدیل می‌کند.
امام در طول 13 سال سکونت در نجف یک بار از پنکه استفاده نکردند و فرمودند...
کوشکی با اشاره به تبعید امام در نجف یادآور شد: امام در طول 13 سال سکونت در نجف یک بار از پنکه استفاده نکردند و فرمودند فرزندان من در زندان‌های ساواک تحت شکنجه هستند و من نمی توانم به فکر راحتی خود باشم. شیوه زندگی مبارز این است که اگر بخواهد دنبال راحتی خود باشد نمی تواند مبارزه کند. ایشان فرمودند رفاه طلبی با مبارزه سازگار نیست و تا جنگ فقر و غنا هست مبارزه هم هست و تا مبارزه هست ما هستیم.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: امام از نجف به سمت کویت حرکت کردند و نزدیک نماز در مرز کویت برای وضو و نماز زیر سایه یک دیوار خشتی رفتند. این همان امامی است که به عنوان یک مرجع تقلید منزلش در نجف محل رفت و آمد مردم بود. اما ایشان به هیچ وجه ناراحتی به خود راه ندادند و گفتند اگر هیچ کشوری به من ویزا ندهد اشکال ندارد، یک کشتی کرایه می‌کنم و در آب‌های بین‌المللی که نیازی به ویزای هیچ کشوری ندارد به مبارزه خود ادامه می‌دهم.
وی افزود: ایشان پس از استقبال با شکوه 12 بهمن 57 وقتی از بهشت زهرا بر می‌گردند سوار ماشین آقای ناطق نوری می‌شوند و آقای ناطق به ایشان می‌گوید کجا بروم؟ یعنی همان روز هم ایشان جایی را نداشتند. امام به هیچ وجه دلبسته مسایل رفاهی نبودند و برای ایشان انجام تکلیف مهم بود. پس از کش و قوس فراوان هم حسینیه نیمه کاره جماران و خانه پشتی آن را به صورت اجاره ای در اختیار گرفتند.
کوشکی در خاتمه گفت: سبک زندگی برآمده از عرفان حماسی شیعی و نفی رفاه طلبی امام سبک زندگی حاکم بر جبهه‌ها شد و رزمندگان در عمل مانند امام رفاه طلبی را قربانی و تکلیف‌گرایی را اصل قرار دادند و به این وسیله قدرتمند شدند و ابتکار عمل را در دست گرفتند.
ارسال نظرات