چیستی و چگونگی امر به معروف و نهی از منکر در فضای مجازی

گروه اندیشه «خبرگزاری دانشجو»؛ امروزه آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی در جوامع متعدد و متنوع شده است، لذا بایستی با حساسیت و هوشمندی خاصی به امر به معروف و نهی از منکر بپردازیم. در دنیای امروز امکانات، ابزار و توانایی های بالقوه و بالفعل فضای مجازی بر هیچ عکس پوشیده نیست و همگان بر این نکته اذعان دارند که فضای مجازی یکی از مهمترین عوامل شکل دهی افکار عمومی، خواسته های فرهنگی و رفتارهای اجتماعی می باشد.

ایجاد مد(خواه غربی یا شرقی با رویکرد تهاجمی)، تبلیغات فرق و گروه‌های افراطی و غیرقانونی، خرید و فروش اجناس ممنوعه، تلقین‌های اعتقادی و حساسیت برانگیز و ده‌ها مورد دیگر تنها گوشه‌ای از برنامه‌های دشمنان است که در فضای مجازی دنبال می گردد.

فریضه امر به معروف و نهی از منکر یکی از اصل های فرهنگ سازی در رویکرد دینی و شرعی ما می باشد. در حقیقت تعاملات در فضای وبلاگی و اینترنت بخشی از زندگی ما و یک واقعیت است و برای کسی که مسلمان باشد فضای وبلاگ یا رفتار شفاهی، گفتمان یا رفتار علمی از لحاظ مشمولات امور دینی هیچ تفاوتی وجود ندارد.

امروزه تذکرات لسانی و ستادهای احیای امر به معروف و نهی از منکر در سراسر کشور وجود دارند و به فعالیت می پردازند. در ساختار فیزیکی و شهری، هسته های امر به معروف و نهی از منکر با طی کردن آموزش های خاص با فرصت‌سازی و تمرین در گروه های تذکر لسانی به انجام وظیفه می پردازند.

کشور ما نیز براساس هوشیاری و استقبال از فناوری های نوین، از فضای مجازی استقبال بسیار گسترده ای انجام داده است، اما متاسفانه کماکان کشور ما در ورود فناوری و ابزارها بسیار سریع عمل می نماید، اما در بومی سازی و ایجاد ظرفیت های فرهنگی و اجتماعی عقب می ماند و امروزه شاهد این می باشیم که نتوانسته ایم ظرفیت های لازم برای استفاده های صحیح از فضای مجازی را در کشور محیا سازیم.

امروزه فضای مجازی را به عنوان بازتابی از زندگی جاری فیزیکی معنا می نمایند و آن را آئینه ای از حقایق درون جامعه می دانند که گاها بسیار شفاف تر از زندگی فیزیکی قلمداد می شود؛ زیرا در فضای مجازی یکی از عوامل استقبال بی نظیر آن، پنهان سازی هویت‌های فردی و حتی گروهی است.

بدین جهت افراد بدون هیچ گونه نگرانی اقدام به برون ریزی اعتقادات، رفتارها و نیات خود می‌کنند و این مسئله اهمیت مدیریت و نظارت امنیتی، اجتماعی و فرهنگی در فضای مجازی را دو چندان می نماید. احیای امر به معروف و نهی از منکر نیازمند به‌کارگیری تمام ظرفیت‌ها است.

هم اکنون یکی از دغدغه‌مند ترین مسایل جاری فرهنگی و اجتماعی کشور مسایل خرد و کلان درگیر در فضای مجازی می باشد. به نحوی که مدیریت هوشمندانه فضای مجازی منتج به کنترل جریان های مغلوب غیربومی در فضای جامعه می شود. فلذا اگر بخواهیم امروزه در کنار کنترل ها و نظارت های عادی برای حفظ حریم های مردم و جامعه، تامین منافع ملی و سیستمی نیازمند آن هستیم تا در کنار بررسی مسایل تخصصی نظیر سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و امنیتی به همگام سازی این حرکت های مفید با مسایل دینی و شرعی اقدام نمود.

فلذا لازم است از ظرفیت های دینی در جهت پیشبرد تمامی مسایل کشوری خصوصا در فضای مجازی گام برداشت و این مسئله زمانی اتفاق خواهد افتاد که سازمان‌ها، وزارتخانه‌ها، ادارات، موسسات، سازمان های مردم نهاد و حتی مردم وارد میدان شده و به حرکت های جاری کشور نفسی تازه ببخشند و از فریضه های دینی استفاده های لازم و کافی را ببرند. یکی از راه‌های خنثی‌سازی توطئه‌های استکبار جهانی و نظام سلطه، اشاعه فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر در جامعه می باشد.

حال که دشمنان این مرز و بوم به جنگ بس طولانی و فرسایشی اقدام نموده اند می‌بایست ما نیز سربازان خود را آماده سازیم و مردم عادی را نیز هوشیار نماییم. در این جنگ نرم می بایست اخلاق، ایثار و از خودگذشتگی و استقامت را توشه میدان نبرد نماییم و در این راه سنگین قدم برداریم. امروز اگر خواهان جامعه‌ای پاک و عاری از گناه و اشتباه هستیم، باید این امر مقدس را در جامعه رواج دهیم و همه در این زمینه مسئول هستند.

برای وارد شدن در مسئله امر به معروف و نهی از منکر در فضای مجازی می بایست با ارایه اطلاعات، مقالات و پژوهش های معتبر و مورد نیاز (تولید محتوای هدفمند)، توجیه و ارایه جنبه های حقوقی و حقیقی شرعی و قانونی امر به معروف و نهی از منکر و حضور گسترده افراد تولید کننده و ارشاد کننده به حیطه های جدید و خصوصا نهضت ترجمه و تولید محتوای با رویکرد صادراتی (زبان های خارجی زنده ی دنیا همچون عربی، انگلیسی، فرانسوی و اسپانیولی) گام های اساسی را برداریم تا بتوان علاوه بر اجرای برنامه در سطوح ملی، بتوان قدم های بعدی در توسعه و صدور گفتمان انقلاب اسلامی در سطح جهانی را دنبال نماییم.

فضای مجازی به دلیل بستری که برای ایجاد گفتمان دارد به شرط وجود پارامتر «آگاهی» و «دانش» می‌تواند به موقعیت‌های قابل تأملی در این زمینه دست پیدا کند، فلذا امید است بتوان با همفکری و همراهی اقشار مختلف با یکدیگر و خصوصا پیوند حوزه و دانشگاه و استفاده بالفعل از مردم و استفاده کنندگان در جهت ترویج و مدیریت شکل دهی های اجتماعی، دینی، فرهنگی و فکری مردم در فضای مجازی قدم های ارزنده و مفیدی را برداریم.

یادداشت از مرادعلی امین وند، فعال و کارشناس فضای مجازی