به گزارش گروه فضای مجازی «خبرگزاری دانشجو»، در ابتدا مروری بر تاریخچه و علت اهمیت سلول‌های بنیادی و سپس سلول‌های بنیادی خون بند ناف خواهیم داشت و سپس به ضرورت ذخیره آن برای حفظ سلامت می‌پردازیم.
سلول بنیادی چیست؟
سلول بنیادی مادر تمام سلول‌ها است و توانایی تبدیل به تمام سلول‌های بدن را دارا می‌باشد. این سلول‌ها واجد توانایی خود نوسازی (Self Renewing) و تمایز (Differentiating) به انواع سلول‌ها از جمله سلول‌های خونی، قلبی، عصبی و غضروفی هستند. هم چنین در بازسازی و ترمیم بافتهای مختلف بدن به دنبال آسیب و جراحت موثر بوده و می‌توانند به درون بافتهای آسیب دیده‌ای که بخش عمده سلول‌های آن‌ها از بین رفته است، پیوند زده شوند و جایگزین سلول‌های آسیب دیده شده و به ترمیم و رفع نقص در آن بافت بپردازند.
به دلیل توانایی منحصر به فرد سلول‌های بنیادی، این سلول‌ها امروزه از مباحث جذاب در زیست‌شناسی و علوم درمانی می‌باشند. هم چنین تحقیقات در این زمینه دانش ما را درباره چگونگی رشد و تکوین یک اندام از یک سلول منفرد افزایش داده است و مهم‌تر آنکه به فهم مکانیزم جایگزینی سلول‌های سالم با سلول‌های آسیب دیده کمک نموده است.
انواع سلول بنیادی
سلول‌های بنیادی را بر اساس خصوصیات و ویژگی به سه دسته سلول‌های بنیادی جنینی، سلول‌های بنیادی بالغ و سلول‌های بنیادی خون بند ناف تقسیم می‌کنند.
1- سلول‌های بنیادی جنینی: از توده سلولی داخلی جنین 16-14 روزه گرفته می‌شود و قادر است تمام سلول‌ها و بافتهای یک فرد کامل را بسازد.
2- سلول‌های بنیادی بالغ: به سلول‌هایی که پس از تولد از بافتهای مختلف فرد بالغ جدا می‌شوند، گفته می‌شود. سلول‌های بنیادی خونساز مستقر در مغز استخوان، مغز، کبد و سایر بافت‌ها از این دسته‌اند که قدرت تمایز به برخی از بافت‌ها را دارا هستند.
3- سلول‌های بنیادی خون بندناف: از بندناف استخراج شده و همانند سلول‌های بنیادی خونساز مغز استخوان است. خون بندناف خونی است که پس از تولد در بند ناف و جفت باقی مانده و دور ریخته می‌شود. این خون غنی از سلول‌های بنیادی است. سلول‌های بنیادی خون بند ناف همانند سلول‌های بنیادی خونساز مغز استخوان به سلول‌های زیر تقسیم می‌شوند:
- سلول‌های قرمز که اکسیژن را به تمام بدن حمل می‌کنند.
- سلول‌های سفید که در سیستم ایمنی فعالانه شرکت دارند.
- پلاکت‌ها که به انعقاد خون کمک می‌کنند.
- همچنین قادر به ساخت انواع سلول‌های دیگر و ترمیم و نگهداری سلول‌ها در هنگام جراحت هستند.
خون بند ناف چه فوایدی دارد؟
اولین پیوند خون بند ناف در سال 1988 میلادی در فرانسه و توسط دکتر گلوکمن به یک کودک مبتلا به کم خونی فانکونی (یک نوع کم خونی مادرزادی) انجام گرفت و به این ترتیب تا به امروز صد‌ها پیوند موفق خون بند ناف صورت گرفته است و مراکز بزرگ ذخیره این سلول‌ها در کشورهای مختلف جهان تاسیس گردیده است. مرور آمار منتشر شده نشان می‌دهد که هر ساله حدود 30 هزار بیمار با بیماریهایی که با پیوند سلول‌های بنیادی مغز استخوان، قابل درمان هستند در سال شناسایی می‌شوند و حدود 75 درصد این بیماران قادر به یافتن یک داوطلب مناسب برای اهدا خون مغز استخوان نیستند.
از سوی دیگر جستجوی مراکز ثبت اهداکنندگان مغز استخوان زمان بسیاری به خود اختصاص می‌دهد. به این ترتیب ذخیره خون بندناف زمان را کوتاه و میزان اهدا کننده را بیشتر می‌سازد و به این ترتیب زمان را برای مبتلایان به لوسمی‌های حاد، کم خونی‌ها و نقایص ایمنی که در زمان کوتاهی می‌میرند کوتاه‌تر می‌کند.
امروزه تحقیقات گسترده‌ای به منظور درمان بیماری‌ها و ضایعات عصبی، ترمیم بافتهای آسیب دیده قلبی و استخوانی، ترمیم سوختگی‌ها و ضایعات پوستی، ترمیم لوزالمعده وترشح انسولین و ترمیم سایر بافتهای آسیب دیده با استفاده از سلول‌های بنیادی مغز استخوان، خون بندناف و سایر سلول‌های بنیادی یک فرد بالغ درحال انجام است. ترمیم لوزالمعده و ترشح انسولین و ترمیم سایر بافتهای آسیب دیده با استفاده از سلول‌های بنیادی مغز استخوان، خون بندناف و سایر سلول‌های بنیادی یک فرد بالغ درحال انجام است.
فهرستی از بیماریهایی که با استفاده از سلول‌های بنیادی خون بندناف قابل درمان هستند به شرح زیر است:
-اختلالات سلول‌های بنیادی: کم خونی آپلاستیک، کم خونی فانکونی، هموگلوبینوری حمله‌ای شبانه (PNH)
- لوسمی حاد AML، ALL، لوسمی تمایز نیافته حاد لوسمی مزمن CML
- بیماریهای نقص در تولید لنفوسیت‌ها: لنفوم غیرهوچکین، لنفوم هوچکین
- ناهنجاری‌های ارثی گلبولهای قرمز: بتا، تالاسمی ماژور، کم خونی سلولی داسی شکل
- نقص ارثی پلاکتی: ترومبوسیتوپنی مادرزادی اختلالات
- بیماریهای ارثی: سندروم لش نیهان، هیپوپلازی غضروف
- اختلالات سیستم ایمنی مادرزادی: سندروم کاستمن، نقص چسبندگی لکوسیتی، سندروم دی جرج
- پلاسماسل: مولتی پل می‌لوما، لوسمی پلاسماسل
- سایر بیماری‌ها: بیماری آلزایمر، دیابت، پارکینسون، صدمات نخاعی، سکته‌های قلبی و مغزی، بیماریهای کبدی، دیستروفی عضلانی
توجه: در حال حاضر در کشورمان فقط بیماریهایی که منشاء خونی دارند از جمله تالاسمی، سرطان خون و کم خونی‌ها با استفاده از سلول‌های بنیادی خون بند ناف قابل درمان هستند.
چرا بهتر است خانواده‌ها خون بند ناف کودک خود را ذخیره کنند؟
فرصتی است که تنها برای یک‌بار به شما داده می‌شود تا جهت حفظ سلامت دراز مدت کودک خود اقدام نمایید. خون بند ناف منبعی غنی از سلول‌های بنیادی است. این سلول‌ها که از نظر ژنتیکی برای هر کودک منحصر به فردند، واحدهای سازنده خون، اندام‌ها، بافت و سیستم ایمنی هستند.
امروزه بسیاری از خانواده‌ها خون بند ناف کودکان خود را به عنوان درمانی بالقوه برای سرطان، ناهنجاری‌های خونی، بیماریهای ایمنی و بیماریهای ژنتیکی ذخیره می‌کنند. خون بند ناف تنها می‌تواند در اولین دقایق پس از تولد جمع آوری شود. بنابراین می‌بایستی این تصمیم به هنگام بارداری گرفته شود.
با نگهداری خون بند ناف کودک خود، منبع بیولوژیک منحصر به فردی را ذخیره می‌سازید که مانند کیت خود ترمیمی در اختیار کودک شما و احتمالا دیگر اعضای خانواده است.
سلول‌های بنیادی خون بند ناف قدرت درمانی دارند. امروزه سلول‌های بنیادی در درمان و مبارزه با بیماریهایی همچون سرطان، بیماریهای خودایمنی و بیماریهای ارثی کاربرد دارند. تحقیقات روزافزون روی سلول‌های بنیادی بطور پیوسته منجر به کشف کاربردهای جدید آن‌ها می‌گردد. احتمالا سلول‌های بنیادی می‌توانند در آینده برای درمان صدمات وارده به ستون فقرات، سکته مغزی، پارکینسون، آلزایمر، بیماریهای قلبی، دیابت و ایدز مفید باشند. پزشکان بطور فزاینده‌ای از سلول‌های خون بند ناف بعنوان جایگزینی برای مغز استخوان در پیوند‌ها استفاده می‌کنند چرا که احتمال پیچیدگی‌های ناشی از پیوند کمتر و امکان یافتن گزینه‌ای مناسب بیشتر است.
سلول‌های بنیادی خون بند ناف از نظر ژنتیکی منحصر به فردند. سلول‌های خون بند ناف کودک شما چنانچه مورد نیاز کودکتان باشند بهترین گزینه جهت پیوندی ایده آل محسوب می‌شوند. همچنین احتمال سازگاری کامل سلول‌های بنیادی کودک شما با خواهران و یا برادرانش 30%-25% است. به علاوه احتمال استفاده این سلول‌ها توسط والدین کودک وجود دارد.
سابقه بیماریهای خانوادگی شما باید مد نظر قرار بگیرد. چنانچه خانواده شما سابقه بیماریهایی دارد که می‌توانند توسط پیوند سلول‌های بنیادی درمان شوند، احتمال اینکه کودک شما یا خواهران و برادرانش به خون بند ناف ذخیره شده نیاز پیدا کنند افزایش پیدا می‌کند. هیچ کس نمی‌داند چه بیماری‌ها یا صدماتی در آینده با سلول‌های بنیادی قابل درمان خواهند بود. بسیاری ذخیره خون بند ناف را نوعی بیمه سلامتی می‌دانند. ذخیره خون بند ناف برای خانواده‌های اقلیت اهمیت بیشتری دارد چرا که یافتن دهنده مناسب برای آن‌ها مشکل‌تر است.
منبع: باشگاه خبرنگاران
ارسال نظرات