گروه آزاداندیشی «خبرگزاری دانشجو»، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی در جدیدترین اثر خود کتاب «مهدویت در ایران معاصر» تألیف فاطمه امانی توانی را منتشر نمود. در این کتاب پس از طرح مبانی نظری و بیان الگوی حکومتی مهدویت و ویژگیهای حکومت مطلوب مهدوی، با الگوپذیری از آموزههای مهدویت، به بررسی و تبیین تأثیر آن آموزهها در تحولات سیاسی – اجتماعی ایران معاصر از زمان قاجاریه تا رژیم پهلوی پرداخته میشود. این تأثیرگذاری از دو جنبه سلبی و ایجابی و در سه حوزه تأثیرات شناختی (کلامی – اعتقادی)، تأثیرات گرایشی (اخلاقی) و تأثیرات رفتاری (فقهی) مورد بررسی قرار میگیرد.
کتاب حاضر در قالب چهار فصل و یک نتیجهگیری کلی سازماندهی شده است. فصل اول شرح کلیات و چارچوب نظری است. در اين فصل ابتدا به عنوان پيشزمينه، انديشه مهدويت در قرآن بررسی و در ادامه، نظريه تغيير محتواي دروني انسان از ديدگاه شهيد صدر و نظريه انقلاب و تغيير و تحول از ديدگاه شهيد مطهري به عنوان چارچوب نظري پژوهش بيان شده و سپس ارتباط ميان جريانهاي مهدويت با تحولات سياسي ـ اجتماعي ايران مورد بررسی قرار گرفته و در پایان به كاربست چارچوب نظري با موضوع مورد نگارش پرداخته شده است.
عنوان فصل دوم، ساختار نظام سیاسی مطلوب مهدوی است. هدف اين فصل، شناسايي هر چه بهتر حكومت مطلوب حضرت مهدي (عج) است تا ضمن بررسي ابعاد مختلف آن، دريابیم كه حكومت حضرت مهدي (عج) به عنوان يك حكومت مطلوب و ايدئال داراي چه ساختار و ويژگيهايي است؛ لذا براي بررسي آن از آيات و روايات ائمهي معصومين (علیهمالسلام) بهره گرفته شده است.
در فصل سوم، نقش آموزه مهدویت در تحولات عصر قاجار در قالب دو گفتار تأثیرات ایجابی و سلبی در سه حوزه تأثیرات شناختی، گرایشی و اخلاقی بررسی شده است. در این عصر مكاتب انحرافي شيخيه، بابيت و بهائيت شکل گرفتند. رهبران اين مكاتب با ابداع ركن رابع به ادعاي ارتباط با امام زمان (عج) پرداختند و خود را نايب ایشان دانسته و در نهايت خود را خدا ناميدند و با منسوخ اعلام كردن دين اسلام ادعاي آوردن دين جديدي كردند كه حدود يك قرن گروه زیادی از مردم را به سوي عقايد انحرافی خود سوق دادند. اما از سوي ديگر با تأثيرپذيري ايجابی آموزههاي مهدويت در اين عصر مسئله امامت در عصر غيبت مطرح شد و علما به عنوان مراجع مذهبي در ترويج مباني اسلامي و مهدوي به عنوان نائب امام (ع) به صيانت از مذهب در مقابل حاكمان پرداختند.
در فصل چهارم نیز نقش آموزه مهدویت در عصر پهلوی در قالب دو گفتار تأثیرات ایجابی و سلبی در سه حوزه تأثیرات شناختی، گرایشی و رفتاری بررسی شده است. در عصر پهلوي تحولي در اراده و انديشه مردم براي رسيدن به يك وضعیت مطلوب و ایدئال شكل گرفت كه امام (ره) از آن به عنوان يك معجزه ياد كردند و آن پيروزي انقلاب اسلامي در سال 1357 بود. امام خميني ريشه همهي ناهنجاريهاي اخلاقي و اجتماعي ايران در عصر پهلوی را ناشي از سياستهاي غيراخلاقي رضاخان و محمدرضا پهلوي ميدانست. براي امام (ره) بسيار ناراحتكننده بود كه در كشوری که مردم آن معتقد به مباني اسلامياند و با نام امام زمان (عج) از فرهنگ شيعه دفاع ميكنند، كسي در رأس جامعه قدرت را در دست داشته باشد كه خود مظهر همه بياخلاقيها و بيعفتيها است و بههيچوجه برای مباني اسلامي و مهدوي در جامعه ارزش قائل نيست. از اين رو امام (ره) براي مقابله با رژيم شاه با تکیه بر فرهنگسازي و نقش دين و ارزشهاي اسلامي در راستاي فرهنگ مهدويت، به اصلاح جامعه پرداخت و در كتب اخلاقي خود همواره بر نقش ارزشهاي اسلامي در تهذيب و به كمال رساندن سجاياي اخلاقي انسانها تأكيد ميكرد. در حوزه تأثيرپذيري سلبي آموزههاي مهدويت در اين عصر، انجمن حجتيه شكل ميگيرد. در این فصل تأثيرات این انجمن به بررسی گذاشته میشود. پایانبخش کتاب، نتیجهگیری کلی و كتابنامه است.
«مهدویت در ایران معاصر» در شمارگان 1000 نسخه و 208 صفحه و به قیمت 55.000ريال در آبان ماه سال جاری منتشر گردیده است.