به گزارش گروه فضای مجازی «خبرگزاری دانشجو» همزمان با لغو تحریم‌ها و توافق ایران با شرکت ایرباس فرانسه برای خرید 118 فروند هواپیما، دو طرف 20 روز کاری فرصت دارند تا قرارداد نهایی را امضا کنند. در این میان، عباس آخوندی، وزیر راه‌و‌شهرسازی فرمول مالی خرید هواپیما از ایرباس را اجاره به شرط تمليک اعلام کرده است. بر اساس اين مدل مالي، ۸۵ درصد مبلغ اين هواپيماها توسط فروشنده تامين مي‌شود و اين هواپيماها به‌صورت اجاره در اختيار ايران قرار مي‌گيرد. ۱۵ درصد مابقي از پول هواپیما نيز به‌تدريج از سوی ایران پرداخت می‌شود.
پس از انتشار سبد خرید ایران از ایرباس، خرید هواپیمای غول پیکر این شرکت، بیش از سایر مدل‌ها مورد توجه رسانه‌های ایرانی و خارجی قرار گرفت. مهم‌ترین سوالی که در این خصوص مطرح شد این بود که چرا ایران این هواپیما را در لیست خرید خود قرار داده است؟ در صورتی که این مدل از ایرباس مشتریان محدودی دارد و سفارش آن اندک است. آیا خطوط پروازی ایران می‌تواند ظرفیت این هواپیمای غول پیکر را تکمیل کند؟ آیا زیرساخت‌های فرودگاهی ایران برای این هواپیما مناسب است؟ عباس آخوندی پس از بازگشت از سفر خود به ایتالیا و فرانسه ضمن پاسخگویی به این سوالات، درخصوص اولویت‌بندی برای ورود هواپیماهای ایرباس خریداری شده، جزئیات تامین مالی خرید آنها و برنامه وزارت راه و شهرسازی برای توسعه و نوسازی فرودگاه‌ها توضیحاتی را ارائه داد. وزير راه و شهرسازي گفت: در اين سفر عمده بحث‌ها متمركز بر نوسازي ناوگان هوايي، نوسازي فرودگاه‌هاي مهم كشور، توسعه حمل‌ونقل ريلي در حوزه‌هاي مهندسي ريلي، زيرساخت و حوزه ناوگان، نوسازي ناوگان جاده‌اي و بخش بنادر و دريانوردي بود و توافقاتي نيز حاصل شد.
وي که در برنامه «نگاه یک» تلویزیون شرکت کرده بود در پاسخ به سوالي مبني بر اينكه به اعتقاد برخي لزومي به خريد هواپيماهاي پهن‌پيكر ايرباس ۳۸۰ نبود و نياز كشور در حال حاضر به هواپيماهاي با برد كوتاه و متوسط است، گفت: ما براي ناوگان هوايي ايران بايد دامنه مختلفي از هواپيما اعم از ناوگان ۷۰ نفره كوتاه‌برد تا هواپيماهاي پهن‌پيكر براي پرواز بر فراز قاره داشته باشيم؛ چراكه براي مسيرهاي مختلف برنامه‌ريزي داريم. قطعا اولويت ما هواپيماهاي ايرباس ۳۲۰ بود كه به همان نسبت ميزان اين نوع از هواپيماها ۴۵ فروند در برابر ۱۲ فروند ايرباس ۳۸۰ است. ضمن اينكه مراحل تحويل اين هواپيماها به ترتيب ايرباس ۳۲۰، ايرباس ۳۳۰، ايرباس ۳۵۰ و در سال‌هاي پاياني تحويل ايرباس ۳۸۰ خواهد بود.
آخوندي ادامه داد: آنچه در مرحله نخست صورت گرفت، انعقاد يك پيش‌قرارداد است تا طرفين فرآيند و مراحل قانوني و حقوقي را در كشور خود طي كنند. اما دو طرف ۲۰ روز كاري فرصت دارند تا تمامي فرآيند قانوني طي و سپس قرارداد نهايي امضا شود. وزير راه و شهرسازي با اشاره به جایگاه نامناسب صنعت هوانوردی ایران در منطقه، افزود: هواپيمايي جمهوري اسلامي (هما) به‌عنوان شركت هواپيمايي ملي كشورمان در سال گذشته ۴ ميليون و ۶۰۰ هزار مسافر جابه‌جا كرده، در حالي كه ايرلاين‌هاي جنوب خلیج‌فارس ۸۸ ميليون مسافر در سال جابه‌جا كردند. آخوندي با تاكيد بر اينكه قرارداد براي خريد ۱۱۸ فروند هواپيما گام بسيار بزرگ براي بازسازي كل صنعت هوانوردي است، گفت: ظرفيت صندلي اين هواپيماها از كل تعداد صندلي‌هاي ناوگان موجود ايران بيشتر است. مبلغ اين قرارداد 5/ 10 ميليارد دلار است و تحويل اين هواپيماها از ماه آينده به مدت ۸ سال خواهد بود. وی روش قرارداد تامين اين هواپيماها را «اجاره به شرط تمليك» عنوان كرد و افزود: برآوردي كه ما داشتيم اين بود كه حدود ۵۰۰ فروند هواپيما در ايران نياز داريم كه بايد به تدريج به ناوگان اضافه شوند و ارزش اين تعداد هواپيما حدود ۵۰ ميليارد دلار پيش‌بيني مي‌شود. قطعا اين اعتبار در شركت‌هاي دولتي و خصوصي هواپيمايي وجود ندارد؛ بنابراين تهيه يك مدل مالي براي خريد ناوگان در اين سطح و ميزان، پيچيده‌ترين كاري بود كه بايد صورت مي‌گرفت. از اين ۵۰۰ فروند كه در آينده نياز است. كمتر از ۱۰۰ فروند احتمالا توسط منابع دولت تامين مي‌شود، اما مابقي آن بايد توسط خود ايرلاين‌هاي خصوصي تامين شود. آخوندي تاكيد كرد: طبق دستورالعمل تاسيس و فعاليت شركت‌هاي هواپيمايي، هيچ هواپيمايي با مدل كمتر از سال ۱۹۹۸ نبايد وارد كشور شود، چراكه از اين سال شاهد يك تغيير تكنولوژي هواپيما بوديم و اين براي ايرلاين‌ها يك الزام است. اساسا وقتي يك هواپيماي نو وارد كشوري مي‌شود به شكل طبيعي ناوگان كهنه مشتري خود را از دست مي‌دهد؛ بنابراين ساير ايرلاين‌ها مجبور به نوسازي ناوگان خود براي رقابت با يكديگر هستند.
وزير راه و شهرسازي درباره روش تامين مالي ۱۱۸ فروند هواپيما از ايرباس به‌صورت اجاره به شرط تمليك گفت: براساس اين مدل مالي ۸۵ درصد مبلغ اين هواپيماها توسط فروشنده تامين مي‌شود و اين هواپيماها به‌صورت اجاره در اختيار ايران قرار مي‌گيرد. سپس به تدريج پس از ورود به ایران، از محل درآمد حاصل از اين هواپيماها و فروش بليت، مبالغ اجاره را تامين مي‌كنيم. ۲۰ درصد از ۸۵ درصد منابع مالي را ايرباس از منابع داخلي خود تامين مي‌كند و بقيه از محل اعتبارات صادراتي كشورهاي اروپايي تامين مي‌شود كه اين اعتبارات صادراتي توسط شركت‌هاي بزرگ تضمین‌گر اروپايي تضمين خواهد شد. از سوی دیگر، ۱۵ درصد مابقي از پول هواپیما نيز به يكباره به فروشنده پرداخت نمي‌شود بلكه به تدريج كه اين هواپيماها تحويل ايران مي‌شود اين ميزان نيز به آنها پرداخت خواهد شد. اين ۱۱۸ فروند طي ۸سال در اختيار ايران قرار مي‌گيرد و در مدت ۸ سال پس از تحويل نيز كل مبلغ پرداخت مي‌شود؛ به عبارتي تا ۱۶ سال آينده كل هزينه هواپيماها به فروشنده پرداخت خواهد شد. وزير راه و شهرسازي درباره ارقامي مبني بر ۲۵ تا ۲۷ ميليارد دلار براي خريد ۱۱۸فروند هواپيما از ايرباس گفت: اين يك مدل قيمتي براي ايرباس است به‌طوري كه يك قيمت اسمي (قيمت كاتالوگ) براي محصولات خود دارند كه براساس آن هزينه محصولات خريداري شده ايران از ايرباس حدود ۲۵ ميليارد دلار است، اما معمولا قيمت فروش محصولات از قيمت اسمي كمتر مي‌شود كه با اين احتساب رقم قرارداد خريد اين ۱۱۸ فروند حدود 5/ 10 ميليارد دلار است.
وزير راه و شهرسازي گفت: در مرحله اول بازسازي ساختاري شركت هواپيمايي ملي كشورمان (هما) مدنظر بود و هدف‌گذاري كرديم تا در مدت ۵ تا ۷ سال آينده اين شركت هواپيمايي بتواند با خطوط هوايي منطقه رقابت كند. شركت هواپيمايي هما زماني پنجمين ايرلاين جهان بوده و اين ظرفيت همچنان وجود دارد. وزير راه و شهرسازي با اشاره به اينكه به جز هما ساير شركت‌هاي هواپيمايي خصوصي هستند و خود آنها بايد براي تامين ناوگان خود اقدام كنند، افزود: براي اينكه وزارت راه و شهرسازي از ايرلاين‌هاي خصوصي حمايت كند، در اجلاس هوانوردي ايران ۲۰۱۶ كه هفته پيش در تهران توسط كاپا (مركز بين‌الملل سرمايه‌گذاري صنعت هوانوردي) برگزار شد پيشنهادي مطرح كرديم تا يك شركت ملي تامين و اجاره هواپيما تشكيل شود. آخوندي با بيان اينكه تشكيل شركت ملي تامين و اجاره هواپيما طي ماههاي آينده عملياتي مي‌شود، گفت: اين شركت مي‌تواند هواپيما خريداري يا اجاره كند و اين هواپيماها را به تمام شركت‌هاي هواپيمايي خصوصي و دولتي اجاره دهد. البته در حال حاضر نيز ايرلاين‌هاي خصوصي براي خريد هواپيما و توسعه ناوگان خود در حال مذاكره هستند كه مورد حمايت وزارت راه و شهرسازي نيز قرار دارند. به گفته آخوندي، در حال حاضر حدود ۶۷ فرودگاه در ايران وجود دارد كه فقط ۱۰ فرودگاه فعاليت بهينه دارند و بقیه در وضعيت مناسبي قرار ندارند.
وي درباره تامين هواپيماهاي کوتاه‌برد گفت: در سفر به ايتاليا توافق اوليه براي تامين هواپيماهاي با برد كوتاه صورت گرفت. آخوندي درباره بدهي شركت‌هاي هواپيمايي به شركت فرودگاه‌هاي كشور نیز گفت: يكي از مشكلات ما در بخش‌هاي مختلف صنعت در ايران نداشتن سرمايه كافي براي فعاليت است. در حالي كه از طرفي خواهان رقابت با كل جهان هستیم، از طرف ديگر بنگاه‌هاي ما بسيار كوچك هستند. در همين زمينه يك ارزيابي از كل سرمايه ثبت شده شركت‌هاي هواپيمايي داشتيم كه غير از دو ايرلاين، ارزش سرمايه ثبت شده ساير شركت‌هاي هواپيمايي به ميزان يك فروند هواپيما هم نيست. اين ميزان سرمايه نشان مي‌دهد شركت‌هاي هواپيمايي ما نياز به يك بازسازي ساختاري دارند. وزير راه و شهرسازي با بيان اينكه بخش عمده‌اي از سفرهاي بين‌المللي از ايران يا به مقصد ايران توسط ايرلاين‌هاي خارجي صورت مي‌گيرد، گفت: سالانه حدود ۵ ميليارد دلار ايرانيان به خطوط هوايي خارجي هزينه بليت پرداخت مي‌كنند. آخوندي به برنامه‌هاي وزارت راه و شهرسازي در جهت افزايش سرمايه شركت‌هاي هواپيمايي اشاره كرد و افزود: براساس مصوبه شوراي عالي هواپيمايي حداقل سرمايه براي يك شركت هواپيمايي در صورت فعاليت در مسيرهاي بين‌المللي ۳۵۰ ميليارد تومان تعيين شده است. البته در برابر اين سرمايه هيچ بدهي نبايد وجود داشته باشد. بر این اساس، ۶ ماه از زمان تصويب و ابلاغ دستورالعمل تعيين حداقل كفايت سرمايه به ايرلاين‌ها، فرصت داده شده تا شركت‌هاي هواپيمايي نسبت به افزايش سرمايه خود از روش‌هاي مختلف يا ادغام در يكدیگر (در صورت عدم توانايي افزايش سرمايه) اقدام كنند. وی در پاسخ به سوالي مبني بر اينكه آيا با شركت هواپيماساز بوئينگ نيز مذاكراتي براي تامين هواپيما صورت گرفته يا خير گفت: تاكنون هيچ مذاكره مستقيمي با اين شركت نداشتيم، اما اعلام كرديم كه هيچ مانعي براي مذاكره و خريد نداريم. وزير راه و شهرسازي درباره خريد هواپيما از شركت سوخوي روسيه نيز گفت: هر هواپيما براي عمليات پرواز ابتدا بايد مجوز پرواز را از سازمان هواپيمايي كشوري دريافت كند كه تاكنون این هواپیما هيچ مجوزي از سوي سازمان هواپيمايي براي پرواز دريافت نكرده است. آخوندي در پاسخ به اين سوال كه ايرباس ۳۸۰ به‌عنوان بزرگ‌ترين هواپيماي مسافري جهان نيازمند زيرساخت فرودگاهي خاص است در اين راستا براي توسعه زيرساخت‌هاي متناسب چه برنامه مشخصي وجود دارد، گفت: ۷ فرودگاه در برنامه نوسازي كامل قرار دارد. افزايش ظرفيت فرودگاه امام خمینی (ره) به ۴۵ ميليون مسافر در سال، توسعه ظرفيت فرودگاه بين‌المللي‌هاشمي‌نژاد مشهد، انجام مذاكرات براي بازسازی و توسعه فرودگاه‌هاي تبريز، فرودگاه اهواز كه موقعيت جغرافيايي مناسبي ندارد، فرودگاه بوشهر و فرودگاه شيراز نيز در دستور كار قرار دارد. اصغر فخريه‌كاشان، قائم مقام وزير راه و شهرسازي در امور بين‌الملل نیز گفت: با ايتاليا مذاكراتي را براي خريد هواپيماي كوچك و استفاده از آنها در فرودگاه‌هاي منطقه‌اي داخل كشور انجام داديم تا به‌جاي اينكه مسافران در مسيرهاي كوتاه مانند گرگان ـ ساري، مشهد - بجنورد يا بجنورد ـ سبزوار به مركز استان بروند، بتوانند در اين شبكه هوايي داخلي بين‌شهري رفت و آمد كنند. يعني خطوط جديدي به وجود خواهد آمد و در مسيرهاي كوتاهي كه پرواز نداشتيم هم اين تردد هوايي صورت مي‌گيرد. اجرایی شدن خواهرخواندگي‌هايي بين بنادر ايران و ايتاليا در ماههاي آينده نیز از دیگر مواردی بود که توسط وی اعلام شد.
آمار شوک‌آور از وضعیت حمل‌ونقل هوایی
غلامرضا سلامی، مشاور وزیر راه و شهرسازی آماری شوک‌آور از وضعیت حمل‌ونقل هوایی کشور ارائه داده است:
متوسط سن ناوگان هوايي ايران ۲۵ سال و متوسط سن ناوگان هواپيماهاي كشورهاي رقيب در منطقه ۱۰ سال است.
قيمت دو فروند هواپيماي پهن پيكره A-380 شركت هواپيمایي امارات برابر است با كل ارزش هواپيماهاي ناوگان هوايي ايران. اين در حالي است كه در حال حاضر شركت هواپيمايي امارات كه حداقل ۲۰ سال پس از «ايران‌اير» شروع به فعاليت كرد داراي ۵۰ هواپيماي A-380 است و قرارداد خريد ۴۰ هواپيماي ديگر از اين نوع را نيز منعقد كرده است.
كل بار حمل شده توسط دو كشور امارات و تركيش ايرلاينز حدود ۵ ميليون تن در سال بوده كه در مقايسه هواپيمایي جمهوري اسلامي ایران چيزي حدود ۳۰۰ برابر است.
از ۲۵۰ هواپيماي متعلق به خطوط هوايي ايران حداقل ۱۰۰ فروند آن به‌دليل قدمت و فرسودگي زمين‌گير است و بقيه نيز كم‌كم قابليت پرواز به فرودگاه‌هاي كشورهاي با استاندارد بالا را از دست مي‌دهند.
