گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو-محمد عبادی: با تأسیس بانک‌های
خصوصی از اوایل دهه ۸۰، روند بانک داری در ایران تغییر کرد. بانک ها برای جذب
سرمایه بیشتر درگیر رقابتی برای بالا بردن نرخ بهره شدند، این رقابت از بانک های
خصوصی شروع شد و در ادامه بانک های دولتی نیز برای عقب نماندن از این رقابت به این
چرخه وارد شدند. به دلیل نبودن ابزار های نظارتی و پولی لازم این روند طی سالیان
متوالی ادامه پیدا کرد.
در سال‌های اخیر با شکل‌گیری این تصور که آینده اقتصاد ایران با برداشته شدنِ تحریم‌ها بهبود خواهد یافت، دوره‌ای از انفعال در اقتصاد آغاز شد. از طرف دیگر اعمال سیاست‌های پولی انقباضی و عدم عرضه پایه پولی توسط بانک مرکزی و و تداوم رقابت بانک ها برای جذب سپرده، سبب بالا ماندن نرخ بهره بانکی شد. که در نتیجه، عمده سرمایه های مردم در بانک ها انباشته شده و سرعت گردش پول و به دنبال آن نرخ تورم را کاهش داده است و ما حصل آن نبود سرمایه در بخش های تولیدی اقتصاد شده است.
بانک ها چطور به سپرده های مردم بهره های بالای بیست درصد می دهند؟
بانک ها عمده سپرده های را به صورت تسهیلات بانکی (وام) با بهره هایی سنگین پرداخته اند، اما بازپرداخت این این وام ها به دلیل پایین بودن تورم و رشد اقتصادی نسبت به درصد بهره، در سطح کلان اقتصاد عملا ممکن نیست.
یعنی بخش عمده سود سپرده های از بهره وام هایی تامین می شود که بازپرداخت آن ها ممکن نیست پس بانک ها با چه ترفندی هنوز سود های بالا به سپرده های می دهند ؟
پاسخ این است که وام های که بازپرداخت نشده را به طور فرضی پرداخت شده در نظر گرفته و برای اصل و فرع وام دوباره بهره در نظر می گیرند و وام را تمدید می کنند، به طور ساده دوره بازپرداخت را با افزایش بهره تمدید می کنند، و این طلب خود، از وام گیرنده های را درآمد شناسایی کرده و این درآمد خلق شده را صرف پرداخت سود سپرده ها کنند.
در این ترفند بدهکاران بدهکار تر می شوند و بانک ها طلب خود را افزایش می دهند طلبی که به صورت کاذب افزایش پیدا کرده است، و نقدینگی حاصل شده از این روش هیچ ربطی به بخش واقعی اقتصاد ندارد.
مثلا اگر یک بنگاه 1 میلیارد وام با سود 30 درصد از بانک بگیرد سال بعد باید 1 میلیارد و 300 میلیون تومان پرداخت کند حال اگر نتواند این مبلغ را بازگرداند بانک به جای بازپس گیری اصل و فرع وام را تمدید می کند و سال بعدی بدهی به 1 میلیارد 690 و میلیون می رسد، با این روند مبلغ بدهی هر سال اضافه می شود و در مقابل در حساب بانک دارایی بیشتری انباشته می شود، روشن است که بنگاه اقتصادی نمی تواند بدهی در حال رشد را تسویه کند، طبق برآورد ها در حال حاضر حدود 400 هزار میلیارد از این بدهی ها به بانک ها قابل برگشت نیست.
حال که روشن شد بانک ها منابع این سود بالا به سپرده ها را از کجا تامین می کنند می تواند فهمید که این رشد نقدینگی کاذب که در اواخر سال 95 به رقم 1211 هزار میلیارد تومان رسیده است از کجا ناشی می شود.
.
