یک شهر بلاتکلیف با چهار شهردار/ بلای منافع حزبی بر سر پایتخت

گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو - سیده زهرا حسینی؛ مدیریت شهر تهران به عنوان پایتخت سیاسی کشور، به تنهایی تاریخ پر فراز و نشیبی را ساخته است، مدیریتی که افراد مختلف با توانمندی ها، تفکرات و جناح‌های سیاسی متفاوت و حتی تحصیلات نامرتبط با مدیریت شهری، چون سرتیپ و روزنامه‌نگار را در خود جای داده است به طوریکه به‌راحتی می‌توان گفت: شهردار تهران یکی از پرحاشیه‌ترین سمت‌ها در کشور است.

از غلامحسین کرباسچی تا شهرداران ناکام دوره پنجم شورای شهر همه از حواشی ساختمان بهشت تهران هستند؛ غلامحسین کرباسچی، شهرداری که همزمان با یکی از حواشی شهرداری به این سمت منصوب شد و با وجود اقدامات جالب توجهی که در حوزه مدیریت شهری همچون ایجاد فرهنگسراها، تکمیل شبکه بزرگراهی تهران، تاسیس موسسه همشهری و انتشار روزنامه همشهری داشت، در فروردین ۱۳۷۷ با یکی از پرحاشیه‌ترین اتفاقات شهرداری، به همراه جمعی از مدیرانش به اتهام جرایم مالی (اختلاس از شهرداری تهران)، از بهشت شهرداری راهی دادگاه محسنی اژه‌ای و جهنم زندان شد.

پس از کرباسچی، دهمین شهردار تهران مرتضی الویری از دیگر حواشی شهرداری پایتخت بود، او سابقه نمایندگی سه دوره اول مجلس شورای اسلامی، ریاست سازمان مناطق آزاد تجاری، شهردار تهران (۱۳۷۸الی۱۳۸۰مدت۳۲ماه) و سفیر ایران در اسپانیا را در کارنامه خود دارد، الویری به دلیل ناهماهنگی با اعضای نخستین دوره شورای شهر تهران ناچار به کناره‌گیری از پست شهرداری شد. پس از آشوب ۸۸ به جرم تبلیغ علیه نظام، اقدام علیه امنیت کشور و شرکت در راهپیمایی ۲۵ خرداد سال ۸۸، دستگیر و روانه زندان شد، اما پس از مدتی آزاد شد.

منتخب سه دوره شورای شهر تهران برای جایگاه پانزدهمین شهردار تهران، محمدباقر قالیباف است. وی دکترای جغرافیای سیاسی از دانشگاه تربیت مدرس (۱۳۸۰) است. او در سال ۱۳۷۹ با حکم فرماندهی معظم کل قوا به فرماندهی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران منصوب شد. وی در سال ۱۳۸۲ همزمان با فرماندهی ناجا با حکم رییس‌جمهور به عنوان نماینده ویژه رییس‌جمهور و رییس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز فعالیت کرد و در شهریور ماه ۱۳۸۴ با رای اعضای شورای اسلامی شهر تهران به عنوان شهردار تهران انتخاب شد، این اولین مقام اجرایی و عمرانی قالیباف بود از همین‌رو توجه همگان به نحوه عملکرد وی در این زمینه جلب شده بود.

تاکید قالیباف در مدیریت شهری به انجام امور فرهنگی، تاسیس سرای محله و اتمام پروژه‌های عمرانی بود؛ پروژه‌هایی، چون اتوبان امام علی (ع) و اتوبان صدر قسمت کوچکی از خدمات عمرانی شهرداری در زمان تصدی آقای قالیباف است. او توانست در سال ۸۶ اعتماد این شورا را برای ۴ سال دیگر جلب کند و در سال ۱۳۸۷ برابر با سال ۲۰۰۸ میلادی از طرف سایت شهرداری‌های جهان به عنوان هشتمین شهردار برتر دنیا معرفی شد.

قالیباف در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲ نامزد شد و با حدود ۶ میلیون رای نفر دوم شد و پس از او منتخبان پنجمین دوره شورای اسلامی شهر تهران با انجام رای‌گیری، محمدعلی نجفی را به عنوان شانزدهمین شهردار پایتخت انتخاب کردند، اما بی‌تدبیری شخص نجفی با استعفا‌های متعدد و ناگهانی باعث شد تا وجهه او که اغلب او را جزو مدیران تراز بالای جمهوری اسلامی می‌دانند، خدشه دار شود.

یکی از پرحاشیه‌ترین اتفاقات شهرداری منصوب شدن ۲ شهردار و ۲ سرپرست در دوره پنجم شورای شهر بود که از زمان پیروزی انقلاب اسلامی تا کنون، اتفاقی بی سابقه به شمار می‌رود. پس از نجفی، شهردار‌ها یا به بهانه بیماری کنار رفتند و یا بخاطر بازنشستگی و بد شانسی در همزمانی تصویب قانون منع بکارگیری بازنشستگان با انتصاب آنها، قانون آن‌ها را کنار گذاشت.

شهر تهران در طول مدیریت قالیباف، شهری سالم و پویا بود و در شرایط خوبی قرار داشت که مهم‌ترین این موفقیت، ثبات کاری در زمان مدیریت او بود. اما این ثبات مدیریتی با انتخاب‌های غلط اعضای شورای پنجم شهر تهران، که مدعی تحولی عظیم در سیستم مدیریت شهری تهران بودند، قربانی شد.

پس از قالیباف گویا مصالح و منافع حزبی اصلاح طلبان بر منافع مردم ارجحیت پیدا کرد و جنگ‌ها و مناسبات جناحی باعث شد تا مردم و خدمت به آن‌ها فراموش شود و اصلاح طلبان با لجبازی و مخالفت‌های بچه گانه، چهره‌های متخصص و حرفه‌ای را تنها به دلیل مناسبات جناحی کنار بگذارند و در لیست انتخاباتی خود از کسانی نام بردند که بیشتر از در نظر گرفتن تخصص و حرفه، جوانب سیاسی آن‌ها مورد توجه بود.

قطعا با جنگ‌های سیاسی و درگیری‌های جناحی نمی‌توان شهری را مدیریت کرد که مدیریت آن علاوه بر هماهنگی‌های درون سازمانی به همکاری دیگر دستگاه‌های دولتی و حکومتی نیز نیازمند است، شورای شهر تهران نیازمند افرادی است که مدیریت شهری، چالش‌ها و نیازمندی‌های شهر و مردم را بشناسند. اما در این میان اختلافات، ناهماهنگی‌ها و عدم انسجام در تصمیم گیری‌ها باعث شد تا رشد بالای شهر تهران متوقف شود و آشفتگی ساختاری گریبان مدیریت شهری تهران را که هشتمین شهرداری برتر دنیا بود، بگیرد.

وضعیت امروز تهران به شکلی است که دیگر پایتخت نشینان توقع پیشرفت کار‌های عمرانی، تحقق شعار‌ها و تحول عظیم در تهران را ندارند و تنها می‌خواهند شهرداری خدمت به مردم را پس از یک سال آشفتگی آغاز کرده و در جهت نظم دهی به سیستم شهری تهران و انجام امور جاری پایتخت تلاش کند.