افقه: تنش بازار خودرو با کاهش نرخ سود بانکی دور از انتظار نبود/ خطر بی اعتمادی مردم به بورس

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، بازار طلا و خودرو در هفته‌های اخیر بعد از بازگشت تدریجی بازار‌ها به شرایط معمول اقتصادی و تصمیم نظام بانکی مبنی بر کاهش نرخ سود بانکی به ۱۵درصد بازار تحت تاثیر قرار گرفت، بنحوی که بازار خودرو و سکه روز‌های شلوغ و گرانی را پشت سر گذاشت. مرتضی افقه؛ اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه اهواز در این گفتگو برخی از دلایل التهاب بازار‌ها از جمله بازار خودرو را تحلیل و بررسی کرده است که در ادامه مشاهده می‌کنید.

آیا میل به سرمایه‌گذاری در بورس یا بخش خودرو در میان سرمایه داران خرد را می‌توان ناشی از تصمیم کاهش نرخ سود بانکی دانست؟
یکی از دلایلی که مردم بخشی از سرمایه یا پس انداز خود را در هفته‌ها و ماه‌های اخیر روانه بازار سرمایه یا بازار خودرو کرده اند می‌توان ناشی از کاهش نرخ سود بانکی عنوان کرد. علی رغم اینکه بسیاری از مردم تلویحا به این موضوع آگاه هستند که روند صعودی بازار سرمایه تا حدودی غیر منطقی و متضاد با ساختار‌های منطقی اقتصادی است، اما کاهش نرخ سود بانکی مردم را ناچار به انتخاب بازار‌های دیگری برای سرمایه گذاری کرد تا از محل کاهش ارزش پول ملی و افزایش تورم زیان بیشتری به آن‌ها وارد نشود.

چقدر با کاهش نرخ سود بانکی در شرایط فعلی اقتصاد کشور موافق هستید؟
این تصمیم یکی از کار‌های عجیب بانک مرکزی و نظام بانکی کشور است، موضوعی که انتظار می‌رفت بانک‌ها در برابر آن مقاومت کنند، یا همانند دوره‌های مشابه با دور زدن بانک مرکزی و ارایه سود بیشتر سپرده گذاران خود را حفظ کنند وقتی به این موضوع واقف هستند که شرایط اقتصادی به نفع کاهش نرخ سود بانکی نیست در برابر این تصمیم بایستند، اما همراهی نظام بانکی در ابتدای امر عجیب بود. بالا بودن نرخ تورم به طور طبیعی و کاهش نرخ سود عامل خروج سرمایه‌های مردم از بانک هاست، اگر نرخ سود بانکی با میزان تورم فاصله معنا داری داشته باشد ماندن سرمایه‌ها در بانک به معنای ضرر و زیان دادن سرمایه است، بنابراین اگر نرخ سود بالاتر از نرخ تورم باشد باقی ماندن سرمایه در نظام بانکی مقرون به صرفه و روش معمولی است. در این شرایط حفظ سپرده‌ها منوط به نرخ سود بانکی و تطبیق آن با تورم است.

مسأله این است که افزایش سود بانکی از منظر دیگر به زیان تولید است، در این شرایط اخذ تسهیلات بانکی و پرداخت سود اقساط برای تولید کننده صرفه اقتصادی ندارد، در این وضعیت چه کاری به نفع اقتصاد است؟
بله به موضوع خوبی اشاره کردید. افزایش نرخ سود بانکی پرداخت تسهیلات را با مشکل مواجه می‌کند، اما دولت برای حمایت از تولید باید برنامه‌های حمایتی ویژه و متفاوتی داشته باشد. به هر حال اقتصاد کشور در شرایطی نیست که تاب کاهش نرخ سود بانکی را داشته باشد، به عبارتی انتظار نمی‌رفت که دولت در چنین شرایطی تصمیم کاهش نرخ سود بانکی را اتخاذ کند، در حالی که می‌داند خروج پس انداز‌ها از بانک، افزایش تنش و سوداگری در سایر بازار‌ها را به دنبال خواهد داشت. تصمیمات و سیاست گذاری‌های دولت در این شرایط اقتصادی مناسب و راهگشا نیست و باید رویکرد فعلی تغییر کند.

کارشناسان معتقدند مهمترین دلیل کاهش نرخ سود بانکی ترغیب مردم برای سرمایه گذاری در بورس است آیا شما هم این تحلیل را تایید می‌کنید؟
بله. این تحلیل هم درست است. در شرایطی که دولت از کسری بودجه رنج می‌برد. هدایت سرمایه‌ها به سمت بازار سهام و فروش و واگذاری اموال و دارایی دولتی برای تامین بودجه دولت می‌تواند بخشی از سناریوی دولت باشد. متاسفانه سناریوی دولت در این بازار هم خوب به رشته تحریر در نیامده، چرا که تردید و دلهره مردم نسبت به حباب بازار بورس و رشد غیر منطقی آن نشانه خوبی برای خروج احتمالی سرمایه‌ها از این بازار است. کاهش اعتماد مردم به بازار بورس منجر به حرکت بخش قابل توجهی از سرمایه‌ها به سمت بازار خودرو می‌شود و این بی اعتمادی احتمالی به بازار سرمایه در آینده برای اقتصاد کشور خطرناک است. ارقام عجیبی که این روز‌ها در بازار خودرو دیده می‌شود غیر قابل انتظار نبود! بنابراین برخی تصمیم گیری‌ها نه به نفع اقتصاد و نه با منفعت عمومی مردم هم راستا است.