به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو _ فاطمه قدیری؛ این کلمات را به خاطر بسپارید: رز، صندلی، دست، آبی، قاشق. یک ساعت بکشید. تا جایی که میتوانید در یک دقیقه حیوانات را نام ببرید. امروز چندم است؟ کلماتی را که با حرف ف شروع میشوند فهرست کنید. حالا پنج کلمه اول را به خاطر بیاورید.
از دهه ۱۹۸۰، آزمایش‌های حافظه مانند چیزی که در پاراگراف بالا دیدید (که اغلب با کاغذ و مداد انجام میشدند) توسط پزشکانی که برای خواندن نتایج آموزش دیده بودند نمرهگذاری میشدند و پایه اصلی تشخیص بیماری آلزایمر بوده اند. آلزایمر یک اختلال مغزی است که حافظه و قدرت تفکر را از بین میبرد و در نهایت فرد دیگر قادر به انجام وظایف اساسی نیست. بر اساس گزارش انجمن آلزایمر آمریکا، این بیماری حدود ۶.۷ میلیون آمریکایی بالای ۶۵ سال را تحت تاثیر قرار داده است.
در حالی که این تست‌های مبتنی بر علائم در تعیین زمانی که حافظه و تفکر یک فرد عادی نیست بسیار خوب هستند، اما در کمک به پزشکان در کشف علت این اختلالات چندان خوب نیستند. دلایل میتواند شامل همه چیز از کمبود ویتامین و هورمون گرفته تا سکته‌های کوچک، تومورها، عفونتها، تا اختلالات مرتبط مانند بیماری پارکینسون و ... باشد.
آزمایش‌های مبتنی بر علائم به عنوان یکی از دلایل شکست دارو‌های پاککننده آمیلوئید اولیه برای آلزایمر ذکر میشوند. بررسی داده‌های بیماران پس از آزمایش‌های بالینی برای دو دارو - bapineuzumab و solanezumab - نشان داده است که بیش از یک سوم بیمارانی که ثبتنام شدهاند بیماری مورد درمان را (تجمع قطعات چسبند‌های از پروتئین‌های بتا آمیلوئید و تاو در مغز، که مشخصه بیماری آلزایمر است) نداشتند.
اما اتکای پزشکان به آزمایش‌های مبتنی بر علائم میتواند به زودی تغییر کند. بر اساس پیشنویس دستورالعمل‌های جدید برای تشخیص بیماری آلزایمر، که در یک گردهمایی بزرگ بینالمللی از پزشکان و محققان رونمایی شد، این آزمایش‌های حافظه به نشانگر‌های زیستی (پروتئین‌ها و سایر سیگنال‌هایی که میتوان در خون، مایع نخاعی و در اسکن‌های مغزی قابل تشخیص است) که نشانه‌های آشکاری از روند بیماری در مغز هستند، تبدیل میشود.
چنین آزمایشاتی برای پزشکان و شرکت کنندگان کارآزمایی بالینی در دسترس بوده است، اما به طور گسترده برای بیماران در عمل بالینی استفاده نشده است. اکنون، با ورود دارو‌های جدید گران قیمت و پرخطر به بازار که قول کاهش سرعت پیشرفت بیماری را میدهند، فوریت جدیدی برای تشخیص بهتر و سریع‌تر وجود دارد.
تشخیص درست
دکتر گیل رابینوویچی، مدیر مرکز تحقیقات بیماری آلزایمر در دانشگاه کالیفرنیا در سانفرانسیسکو، گفت: تشخیص درست برای اینکه بتوانیم این درمان‌های جدید را به بیماران ارائه کنیم، کاملاً حیاتی است.
دکتر رابینوویچی یک مطالعه بزرگ را رهبری کرد که در سال ۲۰۱۹ در مجله JAMA منتشر شد و نشان داد که این نشانگر‌های زیستی چقدر میتوانند تأثیرگذار باشند.
طی دو سال، محققان به بیش از ۱۱ هزار بیمار مبتلا به تغییرات اولیه حافظه و تفکر با علت نامشخص، اسکن‌های تصویربرداری از مغز توموگرافی گسیل پوزیترون یا PET را ارائه کردند که از ردیاب‌های رادیواکتیو برای روشن کردن رسوبات بتا آمیلوئید در مغز استفاده میکند.
تصویربرداری PET از مغز تشخیص را برای ۳۵ درصد از بیماران در این مطالعه تغییر داد. رد کردن آلزایمر برای ۲۵ درصد که در ابتدا تصور میشد به آن مبتلا هستند و مشخص شد که آلزایمر علت ۱۰ درصد از افرادی است که نقص آن‌ها در ابتدا به دلیل دیگری نسبت داده شده است.
اسکن‌ها در ۶۰ درصد موارد نحوه مدیریت بیماران را تغییر دادند. معمولاً آن‌ها را به تجویز یا قطع دارو‌های تقویتکننده حافظه مانند دونپزیل یا آریسپت و ممانتین تشویق میکردند.
دکتر شارلوت تونیسن، استاد نوروشیمی در مرکز پزشکی دانشگاه آمستردام، میگوید: فراتر از درمان‌های دارویی، تشخیص مبتنی بر نشانگر‌های زیستی نیز میتواند کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشد.
تونیسن میگوید تحقیقات در حال ظهور نشان میدهد که تشخیص دقیق توسط نشانگر‌های زیستی منجر به کاهش هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی و کمتر نهادینه شدن میشود. این افراد را برای مدت طولانی تری در خانه تحت مراقبت‌های معمولی نگه میدارد. تونیسن، که یکی از نویسندگان دستورالعمل‌های جدید است، گفت: این کار منجر به بار کمتر و همچنین هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی کمتری میشود.
این پیشرفتی است که مدت‌ها انتظارش را میکشیدیم، جایی که ما مراقبت‌ها را افزایش میدهیم تا برخی از این نشانگر‌های زیستی را که در خط لوله قرار داشتند و در حال تحقیق بودند و شروع به استفاده از آن‌ها برای مراقبت از بیماران در دنیای واقعی کنیم، افزایش میدهیم؛ و من فکر میکنم که این پیشرفت بزرگی است.»
اسکن‌های PET آمیلوئیدی که رابینوویچی در کارآزمایی خود استفاده کرد، بیش از ۱۰ سال است که مورد تایید FDA بوده است، اما در حالی که Medicare هزینه این اسکن‌ها را برای بیمارانی که در مطالعات تحقیقاتی ثبت نام کردهاند پوشش میدهد، آژانس از پوشش هزینه اسکن‌ها برای اکثر ارزیابی‌های بالینی معمول خودداری کرد.
اکنون، با اولین داروی مورد تایید FDA - Leqembi - در بازار، که به شواهدی مبنی بر تجمع بتا آمیلوئید در مغز نیاز دارد، گزارش شده است که Medicare قرار است پوشش اسکن PET آمیلوئیدی را که برای مشاهده این رسوبات لازم است، گسترش دهد.
آزمایش خون جدید برای تشخیص آلزایمر
دکتر کلیفورد جک، نورورادیولوژیست در کلینیک مایو در روچستر، مینه سوتا، که استفاده از تصویربرداری مغز را برای تشخیص اختلالات حافظه مطالعه میکند، گفت: آزمایش همه بیماران مشکوک به آلزایمر با استفاده از ضربه‌های تهاجمی ستون فقرات و اسکن‌های گران قیمت مغز برای تحقیق منطقی بود، اما "این فقط راهی برای حل یک مشکل بهداشت عمومی نیست. "
جک همچنین یکی از نویسندگان دستورالعمل‌های جدید است که از طرف انجمن آلزایمر و موسسه ملی پیری در حال توسعه است. آن‌ها در کنفرانس بین المللی انجمن آلزایمر ۲۰۲۳، که در آمستردام برگزار میشود، ارائه شدند.
آن‌ها بر اساس دستورالعمل‌های سال ۲۰۱۸ برای تشخیص آلزایمر در بیماران شرکت کننده در کارآزمایی‌های بالینی هستند. آن‌ها اولین به روز رسانی در نوع تشخیص مورد استفاده در مراقبت‌های بالینی را از سال ۲۰۱۱ نشان میدهند.
پس از ارائه دستورالعمل‌های پیشنهادی، آن‌ها به مدت ۳۰ روز در وبسایت انجمن آلزایمر برای اظهار نظر عمومی ارسال میشوند. جک گفت: پس از دوره نظرات عمومی، نویسندگان مطالعه مجدداً آن‌ها را بازبینی کرده و مجدداً برای تأیید ارسال خواهند کرد که ممکن است تا پایان سال انجام شود.
جک گفت: "ما در حال به روز رسانی این معیار‌ها هستیم تا آن‌ها را در عصر مدرن مدرن کنیم، جایی که تشخیص بیولوژیکی بیماری در مقیاس انبوه کاملاً امکان پذیر است. "
برای اولین بار، این دستورالعمل پزشکان را به استفاده از آزمایش خون برای تشخیص علائم آلزایمر در مغز هدایت میکند. تحقیقات نشان میدهد که این آزمایش‌های خونی که در کنار درمان‌های جدید قدرتمند آمیلوئید و پاککننده تاو ایجاد شدهاند، اکنون تقریباً به عنوان آزمایش‌های استاندارد طلایی دقیق برای اندازهگیری پروتئین‌های آلزایمر در مایع نخاعی هستند.
در حالی که برخی از این آزمایش‌های خون اکنون از طریق آزمایشگاه‌های تخصصی که آن‌ها را تجزیه و تحلیل میکنند در دسترس پزشکان است، هیچکدام از آن‌ها هنوز تأییدیه FDA را دریافت نکردهاند، اگرچه دکتر کنستانتین لیکتزوس، مدیر مرکز حافظه و درمان آلزایمر در جان هاپکینز، انتظار دارد که برخی از آن‌ها این مانع را ظرف یک سال آینده برطرف کنند.
رابینوویچی گفت: «این یک پیشرفت بزرگ است، این چیزی است که پنج سال پیش فکر میکردم علمی تخیلی است که میتوانیم این پروتئین‌های مغز را در خون اندازهگیری کنیم.»
جک گفت که آزمایش خون چندین کار مهم را انجام میدهد، آن‌ها هزینه تشخیص را ارزانتر میکنند و شرایط برای بیمارانی که نمیتوانند به راحتی به مراکز تخصصی حافظه و متخصصان مراجعه کنند، آسانتر میشود.
جک گفت، آن‌ها همچنین به پزشکان اجازه میدهند بیماری را بهتر مرحلهبندی کنند، زیرا نشانگر‌های بیماری آلزایمر قبل از اینکه شواهدی از بیماری در اسکن‌های مغزی وجود داشته باشد، در خون ظاهر میشوند. چیزی که به پزشکان کمک میکند تشخیص دهند که بیمار در کجای پیشرفت بیماری قرار دارد.
تشخیص آلزایمر قبل از علائم؟
دستورالعمل‌های جدید یک طبقه بندی ۶ مرحل‌های را پیشنهاد میکند که در آن افراد ابتدا بر اساس نشانگر‌های زیستی و بعداً بر اساس علائم تشخیص داده میشوند.
اگر دستورالعمل‌های جدید بهصورت پیشنهادی اتخاذ شوند، ممکن است به زودی فرد تنها بر اساس آزمایش خون غیرطبیعی، حتی بدون از دست دادن حافظه قابل توجه، مبتلا به آلزایمر تشخیص داده شود. این بیماری آلزایمر، مرحله ۱ است.
در حال حاضر، برای شروع مصرف آنتیبادی‌های مونوکلونال پاککننده آمیلوئید جدید، بیماران باید شواهدی از تجمع بتا آمیلوئید در مغزشان، از طریق آزمایش‌های مایع نخاعی و اسکن‌های مغزی داشته باشند. آن‌ها همچنین باید علائم اختلال حافظه و تفکر داشته باشند که به نظر میرسد در مراحل اولیه و قابل درمان است.
در حال حاضر آزمایش‌های بالینی در حال انجام است که نشان میدهد آیا این دارو‌ها میتوانند پیشرفت از دست دادن حافظه را در افرادی که شواهد آمیلوئید در مغزشان دارند، اما هنوز علائمی ندارند، متوقف کنند یا به تأخیر بیندازند. برای مشخص شدن نتایج آن آزمایشات هنوز چند سال باقی مانده است.
جک گفت: "بنابراین در معیار‌های جدید ما، وقتی میگوییم: "آیا بیماری آلزایمر را میتوان در فردی که بدون علامت است تشخیص داد؟ " پاسخ مثبت است، از طرف ما. «علائم پیامد بیماری است، تعریف بیماری نیستند.
جک به مثال دیابت نوع ۲ اشاره میکند. اکثریت قریب به اتفاق افرادی که در آزمایش‌های غربالگری قند خون ناشتا به دیابت تشخیص داده میشوند، هیچ علامتی ندارند.
«آیا این بدان معناست که آن‌ها دیابت ندارند؟ چون هنوز نابینا نشده اند یا نارسایی کلیه ندارند؟ هیچ البته نه. آن‌ها این بیماری را دارند.
تصمیم گیری در مورد درمان
شواهد به دست آمده از کالبد شکافی نشان میدهد که برخی از افراد با تفکر و حافظه طبیعی با بار‌های آمیلوئید بتا در مغز خود میمیرند.
جک بر این باور است که در نهایت، هرکسی که در مغزشان بتا آمیلوئید تجمع مییابد، تا زمانی که به خاطر چیز دیگری نمیمیرند – شکستگی لگن و به دنبال آن ذاتالریه – شناختی مختل خواهند داشت. حمله قلبی، سرطان - اول.
جک گفت: «در افراد مسن، میتوانید هر بیماری را که در افراد بدون علامت تشخیص داده شود، نام ببرید، و برخی از افراد به دلایل دیگر خواهند مرد.» البته این بدان معنا نیست که افراد مبتلا به بیماری آلزایمر مستحق تشخیص خوب و مراقبت خوب نیستند.
لیکتزوس از جانز هاپکینز گفت: برای برخی از افراد، گذراندن تمام مراحل برای یافتن اینکه آیا واجد شرایط مصرف دارو‌های جدید هستند یا نه، ممکن است ارزش آن را برای مزیت تخمینی نداشته باشد، که دیدن یا سنجش آن برای بیماران و مراقبان دشوار است. لیکتزوس خاطرنشان کرد که او در حال حاضر هر هفته حدود ۱۲ مورد از این مکالمات را با بیمارانش انجام میدهد، که ناشی از کنجکاوی در مورد دارو‌های جدید است.
او میگوید در حال حاضر، پس از اینکه بیماران در آزمایش‌های کاغذی و مدادی کمی مشکلات اولیه را در تفکر و حافظه نشان دادند، ممکن است آزمایش‌های ساد‌های را برای رد موارد دیگری مانند کمبود ویتامین و هورمون تیروئید پایین تجویز کند؛ و اگر همچنان به آلزایمر مشکوک بود، با آن‌ها در مورد گرفتن نمونه از ستون فقرات یا اسکن مغز صحبت میکند تا درک بهتری از آنچه باعث علائم آن‌ها شده است، داشته باشد.
اگر این آزمایش‌ها نشان میدهد که بتا آمیلوئید ممکن است باعث مشکلات آن‌ها شود، او در مرحله بعدی به ژنتیک میپردازد - افرادی که ژنی به نام APOE ۴ دارند، در هنگام مصرف آنتیبادی‌های مونوکلونال برای پاکسازی آمیلوئید، میتوانند در برابر تورم خطرناک مغز آسیبپذیرتر باشند.
پزشکان همچنین باید ببینند که آیا بیماران به دارو‌های دیگری مانند رقیقکننده‌های خون برای فیبریلاسیون دهلیزی نیاز دارند یا خیر که ممکن است استفاده از دارو‌های پاککننده آمیلوئید را پیچیدهتر کند.
در نهایت، در حالی که افراد ممکن است نشانگر‌های زیستی برای بیماری آلزایمر داشته باشند، ممکن است این تنها وضعیتی نباشد که باعث زوال عقل آن‌ها میشود. به گفته جک، اسکن MRI مغز برای رد سایر مشکلات مانند خونریزی در عروق خونی کوچک مغز یا سایر انواع اختلالات دزدی حافظه ضروری است.
او گفت: «فکر میکنم برای سالها، مردم کمی رویکرد پوچگرایانه داشتند، از جمله پزشکان در مورد تشخیص آلزایمر، زیرا احساس میکردند چیز کمی میتوانستیم به بیماران و خانواده‌ها ارائه دهیم.» او فکر میکند هر اطلاعاتی که میتواند به بیماران در برنامه ریزی و هدایت مراقبت از آن‌ها کمک کند ارزشمند است.
رابینوویچی گفت: «اما اکنون که ما واقعاً درمان‌هایی داریم... من فکر میکنم که این واقعاً درمان را تسریع میکند و کیفیت مراقبت‌ها را بالا میبرد.»