به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو _ فاطمه قدیری، سقط جنین یکی از موضوعات پیچیده و حساس در جوامع مختلف است که به دلایل گوناگونی از جمله مسائل بهداشتی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی مورد بحث و بررسی قرار میگیرد. بررسی مخاطرات فردی و اجتماعی سقط جنین، تبعات روانی آن، خطرات سقط جنین غیرقانونی، تاثیر سقط جنین بر فرهنگ و جمعیت و نیز تاثیر وضعیت اقتصادی بر تصمیمگیری زوج‌ها برای سقط جنین میتواند ضمن آگاهی بخشی مادران و پدرانی که به این موضوع فکر میکنند، تلاشی در جهت نجات هزاران کودک بی گناه شود.
سقط جنین یا به تعبیر روان‌تر قتل جنین یک مساله اخلاقی، الهی، اجتماعی و عدالتی است. چرا که از میان بردن هر ذی روحی، از دیدگاه فقهی حرام و از مصادیق ظلم است. از حیث عدالتی و در پاسخ به پرسش مهم عدالت میان چه کسانی، قطعاً جنین به مثابه یک شخص در زمره کسانی است که لازم است عدالت در خصوص او رعایت شود. ملاک تشخّص در قرآن کریم با تعبیر ثمّ أنشأناه خلقاً آخر یا هنگام تعلّق روح به جنین آمده است و این مهم نشان میدهد که جنین به مثابه یک شخص از حقوقی برخوردار است و نهاد حکمرانی و سایر نهاد‌های دینی و مدنی مسئول حمایت از این حقوق هستند.
آمار سقط جنین در ایران
براساس آمار‌های موجود، سالانه بیش از ۴۰۰ هزار سقط جنین در ایران انجام میگیرد که تنها ۱۰ تا ۱۲ هزار مورد از این سقط‌ها با مجوز قانونی انجام میشود. آمار نشان میدهد که حدود ۹۴ الی ۹۵ درصد سقط‌ها غیرقانونی است. نکته نگرانکننده این است که تنها ۳ تا ۴ درصد از این سقط‌ها به دلیل روابط نامشروع است و ۹۱ تا ۹۲ درصد سقط‌ها محصول نهاد خانواده و روابط مشروع هستند. آمار‌ها نشان میدهد که بخش عمد‌های از سقط‌های جنین در میان زوج‌های قانونی و به دلیل مشکلات مختلف انجام میگیرد. همچنین، سقط جنین در کشورمان به صورت سالانه منجر به کاهش یکسوم تعداد موالید میشود.
مخاطرات فردی سقط جنین
۱. مخاطرات جسمی
سقط جنین به ویژه اگر به صورت غیرقانونی و در شرایط نامناسب انجام شود، میتواند خطرات جدی جسمی برای زنان به همراه داشته باشد. برخی از این خطرات عبارتند از:
- عفونت‌های شدید: سقط‌های غیرقانونی که در محیط‌های غیر بهداشتی و توسط افراد غیرمتخصص انجام میشوند، میتوانند منجر به عفونت‌های شدید و خطرناک شوند که در برخی موارد ممکن است به مرگ منجر شود.
- خونریزی‌های شدید: یکی از مخاطرات اصلی سقط جنین، خونریزی شدید است که در صورت عدم مدیریت صحیح، میتواند به مرگ منجر شود.
- آسیب به رحم و دستگاه تناسلی: سقط جنین ممکن است باعث آسیب جدی به رحم و دیگر بخش‌های دستگاه تناسلی شود که در مواردی میتواند منجر به نازایی دائم شود.
- مشکلات بارداری آینده: زنانی که سقط جنین انجام دادهاند، ممکن است در بارداری‌های بعدی با مشکلاتی نظیر نازایی، بارداری خارج رحمی و زایمان زودرس مواجه شوند.
۲. تبعات روانی
سقط جنین میتواند تبعات روانی شدیدی برای زنان به همراه داشته باشد که برخی از آن‌ها عبارتند از:
- افسردگی: بسیاری از زنان پس از سقط جنین دچار افسردگی میشوند که میتواند به شدت زندگی روزمره آن‌ها را تحت تاثیر قرار دهد.
- اضطراب و استرس: سقط جنین ممکن است منجر به افزایش سطح اضطراب و استرس در زنان شود که میتواند تاثیرات منفی بر سلامت روانی آن‌ها داشته باشد.
- احساس گناه و پشیمانی: بسیاری از زنان پس از سقط جنین احساس گناه و پشیمانی میکنند که میتواند به شدت بر روان آن‌ها تاثیر بگذارد و منجر به مشکلات روانی نظیر افسردگی و اضطراب شود.
- اختلالات خواب: سقط جنین میتواند منجر به بروز اختلالات خواب در زنان شود که این مسئله نیز میتواند به مشکلات روانی بیشتری منجر شود.
مخاطرات اجتماعی سقط جنین
۱. تاثیر بر خانواده
سقط جنین میتواند تاثیرات جدی بر روابط خانوادگی و اجتماعی زنان داشته باشد. برخی از این تاثیرات عبارتند از:
- تاثیر بر روابط زناشویی: سقط جنین ممکن است منجر به مشکلاتی در روابط زناشویی شود و حتی در برخی موارد به جدایی و طلاق بیانجامد.
- تاثیر بر سایر اعضای خانواده: سقط جنین میتواند تاثیرات منفی بر سایر اعضای خانواده نیز داشته باشد، به ویژه اگر این مسئله به صورت یک راز نگه داشته شود و باعث بروز تنش‌ها و اختلافات خانوادگی شود.
- کاهش اعتماد به نفس: بسیاری از زنان پس از سقط جنین با کاهش اعتماد به نفس مواجه میشوند که این مسئله میتواند تاثیرات منفی بر روابط اجتماعی آن‌ها داشته باشد.
۲. تاثیر بر جامعه
سقط جنین میتواند تاثیرات جدی بر جامعه نیز داشته باشد. برخی از این تاثیرات عبارتند از:
- کاهش نرخ زاد و ولد: سقط جنین به ویژه در مقیاس گسترده میتواند منجر به کاهش نرخ زاد و ولد و در نتیجه کاهش جمعیت جوان و فعال جامعه شود.
- تغییرات فرهنگی: سقط جنین ممکن است منجر به تغییرات فرهنگی و نگرش‌های اجتماعی نسبت به خانواده و فرزندآوری شود.
- افزایش هزینه‌های بهداشتی: سقط‌های غیرقانونی و نامناسب میتوانند منجر به افزایش هزینه‌های بهداشتی برای جامعه شوند، به ویژه اگر این سقط‌ها منجر به مشکلات جسمی و روانی جدی برای زنان شوند.
خطرات سقط جنین غیرقانونی
سقط جنین غیرقانونی به دلیل عدم رعایت استاندارد‌های بهداشتی و انجام آن توسط افراد غیرمتخصص، میتواند خطرات جدی برای زنان به همراه داشته باشد. برخی از این خطرات عبارتند از:
- عفونت‌های شدید: محیط‌های غیر بهداشتی و ابزار‌های غیر استریل میتوانند منجر به عفونت‌های شدید و خطرناک شوند.
- خونریزی‌های شدید: عدم استفاده از روش‌های مناسب و ابزار‌های غیر استریل میتواند منجر به خونریزی‌های شدید و حتی مرگ زنان شود.
- آسیب به رحم و دستگاه تناسلی: انجام سقط جنین توسط افراد غیرمتخصص میتواند منجر به آسیب جدی به رحم و دستگاه تناسلی شود که در برخی موارد ممکن است منجر به نازایی دائم شود.
- مشکلات روانی: زنان پس از سقط جنین غیرقانونی ممکن است با مشکلات روانی جدی نظیر افسردگی، اضطراب و احساس گناه مواجه شوند.
تاثیر سقط جنین بر فرهنگ و جمعیت
۱. تاثیر بر فرهنگ
سقط جنین میتواند تاثیرات فرهنگی جدی بر جامعه داشته باشد. افزایش سقط جنین میتواند منجر به تغییر نگرش‌های اجتماعی نسبت به خانواده، فرزندآوری و نقش زنان در جامعه شود. همچنین با افزایش تعداد سقط جنین، ممکن است پذیرش اجتماعی این عمل افزایش یابد و نگرش‌های منفی نسبت به آن کاهش یابد. در کنار این‌ها افزایش این معضل میتواند منجر به تغییر در ارزش‌های خانوادگی و کاهش اهمیت فرزندآوری و خانواده در جامعه شود.
۲. تاثیر بر جمعیت
سقط جنین به ویژه در مقیاس گسترده میتواند تاثیرات جدی بر جمعیت جامعه داشته باشد. برخی از این تاثیرات عبارتند از:
- کاهش نرخ زاد و ولد: سقط جنین میتواند منجر به کاهش نرخ زاد و ولد و در نتیجه کاهش جمعیت جوان و فعال جامعه شود.
- پیامد‌های اقتصادی: کاهش نرخ زاد و ولد میتواند منجر به پیامد‌های اقتصادی جدی نظیر کاهش نیروی کار، افزایش هزینه‌های تامین اجتماعی و کاهش رشد اقتصادی شود.
- تغییرات جمعیتی: سقط جنین میتواند منجر به تغییرات جمعیتی نظیر افزایش نسبت جمعیت سالمندان به جمعیت جوانان شود که این مسئله میتواند تاثیرات جدی بر ساختار جمعیتی و اجتماعی جامعه داشته باشد.
تاثیر وضعیت اقتصادی بر تصمیمگیری زوج‌ها برای سقط جنین
وضعیت اقتصادی یکی از عوامل مهمی است که میتواند بر تصمیمگیری زوج‌ها برای سقط جنین تاثیرگذار باشد. برخی از تاثیرات وضعیت اقتصادی بر این تصمیم عبارتند از:
- مشکلات مالی: بسیاری از زوج‌ها به دلیل مشکلات مالی و عدم توانایی در تامین هزینه‌های زندگی و نگهداری از کودک، تصمیم به سقط جنین میگیرند.
- بیکاری: بیکاری و عدم اشتغال میتواند منجر به افزایش نرخ سقط جنین شود، زیرا زوج‌ها نمیتوانند هزینه‌های زندگی و نگهداری از کودک را تامین کنند.
- عدم دسترسی به خدمات بهداشتی: عدم دسترسی به خدمات بهداشتی و حمایت‌های اجتماعی نیز میتواند منجر به افزایش نرخ سقط جنین شود، زیرا زوج‌ها نمیتوانند از خدمات بهداشتی مناسب و حمایت‌های اجتماعی بهرهمند شوند.
پدیده سقط در بستر اجتماعی آن به معنای از دست رفتن بخش قابل توجهی از سرمایه انسانی جامعه ما است. آیا زمینه‌های نابرابرانه از قبیل فقر، شکاف طبقاتی، فساد و دیگر موارد سبب بروز چنین پدیده‌ای شده است یا پدیده سقط جنین خود یک بیماری است یا نشانگان یک بیماری شدیدتر است که برای رفع آن لازم است عوامل و زمینه‌های آن را از میان برد. وجود آمار بالای سقط در کشور‌های با میزان رفاه زیاد نشان میدهد که علاوه بر عوامل اقتصادی نظیر فقر، دیگر عوامل فرهنگی و تضعیف کانون خانواده و گسترش لذت گرایی خودمحورانه تأثیر بسزایی بر این مهم دارد.