ویژگی‌های وزیر مطلوب متناسب با چالش‌ها و چشم انداز‌های نظام تعلیم و تربیت

به گزارش گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، هیات اندیشه ورز و مرکز راهبردی و سیاست‌گذاری معلم محور سازمان بسیج فرهنگیان استان فارس، طی نامه‌ای با موضوع «وزیر تراز آموزش و پرورش» به بررسی ویژگی‌های وزیر مطلوب متناسب با چالش‌ها و چشم انداز‌های نظام تعلیم و تربیت طی قریب به ۴۵ سال گذشته پرداخت.

نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی

سلام علیکم

نظر به این‌که رای اعتماد شما به وزیر آموزش و پرورش، رای اعتماد همه مردم به ویژه بدنه نظام تعلیم و تربیت است، اهتمام شما نسبت به موارد ذیل مورد انتظار جامعه فرهیختگانی و اهالی دلسوز نظام تعلیم و تربیت است.

چالش‌های کلان حال حاضر وزارت آموزش و پرورش از دیدگاه صاحب نظران

۱. فرسودگی و عدم کارایی نظام حال حاضر:

خلاء آموزش اخلاق و مهارت‌های لازم برای زندگی.

فراموشی تربیت به عنوان غایت و تمرکز بر آموزش صرف (آموزش بدون پرورش).

بهره‌گیری از نظام آموزشی تقلیدی که متناسب با مبنا، زمینه‌های اجتماعی-فرهنگی و افق‌های تمدنی ما نیست.

۲. اسناد بالادستی:

کم توجهی و شناخت سطحی مسئولان و سیاست‌گذاران، نسبت به سند تحول بنیادین (قطب‌نمای نظام تعلیم و تربیت) و انجام اقدامات نمایشی و کم اثر در بدنه صفی آموزش و پرورش که منجر به کندی پیشروی به سمت تحقق این سند شده است.

بعضاً قرار گرفتن آموزش و پرورش در مسیر ترسیم شده‌ی اسناد توسعه پایدار از جمله سند ۲۰۳۰ که انسان مطلوب جوامع غربی و بنده و برده تحقق آمال تمدن غرب را تربیت می‌کند.

۳. منابع انسانی:

گستردگی نیروی انسانی و به تبع آن مسائل کمی و کیفی حوزه‌ی منابع انسانی آموزش و پرورش را می‌توان از اهم مسائل حال حاضر دانست که نمود آن در کلاس‌های خالی وکمبود معلم یا به کارگیری نیروی غیرموثر در جایگاه معلمی قابل مشاهده و بررسی است.

۴. تربیت معلم:

نگاه هزینه‌ای به تربیت معلم (دستگاهی که مامورین به تحول در آن تربیت می‌شوند).

بی‌بهرگی دانشگاه‌های فرهنگیان سراسر کشور از زیرساخت‌های ضروری و لازم، از جمله فضای کافی و دریغ شدن فضا و امکانات از این دستگاه انسان ساز.

تعطیلی دانشگاه فرهنگیان طی یک دهه متوالی و جذب تعداد انبوهی از معلمان بدون طی شدن فرایند تربیت و احراز صلاحیت.

۵. اقتصاد آموزش و پرورش:

سهم اندک آموزش و پرورش از بودجه عمومی کشور، کسری بودجه و بدهکاری‌های مالی سنگین وزارت آموزش و پرورش که به معیشت معلم، فراهم شدن لوارم حداقلی برای تحصیل، ارتقاء کمی و کیفی امکانات و عدالت آموزشی گره خورده است و می‌تواند چالش آفرین باشد.

۶. خصوصی سازی مدارس و برون سپاری تعلیم و تربیت:

گسترش مدارس غیرانتفاعی یا روی میز آمدن طرح‌هایی از جمله اعطای یارانه‌های آموزشی که نتیجه‌ای جز کالایی شدن آموزش، رانت اطلاعاتی برای جمع آوری نیروی انسانی و امکانات در مدارس خاص و در نتیجه بی‌عدالتی محض از سمت دست‌اندرکاران این امر نداشته است.

۷. سایه‌ی سیاست بر سر وزارت آموزش و پرورش:

آموزش و پرورش به عنوان یکی از سیاسی‌ترین نهاد‌های موجود با تغییر جریان‌های سیاسی، دستخوش تغییرات اساسی از سطوح کلان تا خرد می‌شود.

با هرگونه تغییر در سطح دولت و وزارت از معاونین وزارت‌خانه تا مدیرکل‌ها، رئیس ادارات، معاونین ستادی و حتی مدیران مدارس به طور کلی تغییر می‌کنند. بدیهی است که انتصابات سفارشی توسط برخی از سیاست‌گذاران در این فرایند، اثر قابل توجهی دارد. البته، سیاست‌گذارانی که در تراز انقلاب و نظام جمهوری اسلامی هستند و می‌دانند نظام تعلیم و تربیت مامور به تحول است و مدرسه به عنوان خط مقدم این نظام با تغییرات مستمر دستخوش آسیب‌های جدی می‌شود، نوع تعامل خود را با آموزش و پرورش از یک تعامل خودخواهانه به یک تعامل اثر بخش و همراه با دلسوزی، خردورزی و کارشناسی تغییر می‌دهند و به جای اینکه بر چالش‌های موجود دامن بزنند، با نگاه هوشمندانه نسبت به مسائل آموزش و پرورش به حل این مسائل کمک می‌کنند.

ب) ویژگی‌های وزیر تراز آموزش و پرورش

۱. سلسله مراتب آموزش و پرورش را از معلمی تا پست اداری در ادارات آموزش و پرورش و وزارت‌خانه را طی کرده باشد:

کسی که در موقعیت سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری قرار می‌گیرد، اگر از آنچه در پس یک تصمیم در سطوح پایین‌تر و بدنه معلمی رخ می‌دهد، بی‌اطلاع باشد، تصمیمات غیراثربخش و ناکارآمد خواهد گرفت. از طرفی، آمار و ارقام به سادگی این شخص را در برنامه‌ریزی دچار خطای تاکتیکی و راهبردی می‌کند که ممکن است بیش از پیش منجر به ایجاد چالش شود.

۲. عملکرد اثربخش در مسئولیت‌های سابق داشته باشد:

تعدد مسئولیت‌های پیشین یک شخص، لزوماً دلیل بر توانمندی آن فرد برای وزارت آموزش و پرورش نیست. لازم است بررسی دقیقی نسبت به عملکرد و میزان اثربخشی آن شخص در مسئولیت‌های گذشته صورت بگیرد.

۳. در بدنه‌ی آموزش و پرورش مقبولیت داشته باشد:

مقبولیت باعث اثر بخشی بیشتر تصمیمات در سطوح میانی و خرد است، همچنین منجر می‌شود، وزیر در مقابل تغییرات ناشی از جریان‌های سیاسی تسلیم نباشد.

۴. انتخاب معاونین و مدیرکل‌های بدنه‌ی ستادی از افراد توانمند و بدون اثرپذیری از جریانات سیاسی و حزبی انجام شود:

انتخاب موثر حلقه‌ی اصلی وزارتخانه (معاونین و مدیران کل ستادی) کیفیت کل فرایند تعلیم و تربیت را معین می‌کند. این افراد هستند که در شناخت و حل مسائل می‌توانند گام بردارند و متضمن عملکرد موفق وزیر آموزش و پرورش باشند.

۵. عبودیت خدا در این فرد دیده شود:

مقام تعلیم و تربیت یک مقام الهی است و خداوند اولین مربی انسان است. کسی که در مقام تربیت قرار می‌گیرد، اگر تربیت یافته‌ی مکتب پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) و به

بیانی دیگر اگر بنده خدا باشد، می‌تواند بنده خدا تربیت کند و اگر غیر از این باشد، بنده طاغوت تربیت می‌کند.

۶. نگاه و اندیشه تحولی داشته باشد؛ سند تحول بنیادین را به طور دقیق شناخته باشد و جهت حرکت خود را مطابق با نقشه راه سند تحول بنیاین تنظیم کند.

۷. صادق، مدیر و مدبر باشد و نگاه جامع و منظومه‌ای نسبت به مسائل حال حاضر آموزش و پرورش داشته باشد.

۸. آسیب شناسی دقیقی نسبت به مسائل حال حاضر داشته باشد تا بتواند نسخه دقیقی برای حل این مسائل بپیچد.

۹. نیاز‌ها و چالش‌ها را پیش از رسیدن به بحران اولویت بندی کند.

۱۰. دلسوز و علاقمند نسبت به نسل آینده و نسبت به معلمان باشد.

۱۱. دارای روحیه جهادی باشد.

۱۲. تعامل قوی و موثر با ارکان حکومت و حاکمیت داشته باشد تا بتواند در حل چالش‌ها موفق عمل کند.

۱۳. نماد معلمی و تربیت در سطح جامعه و در کابینه دولت باشد.

۱۴. به آینده بالنده جهان اسلام امیدوار و معتقد باشد و نسبت به تعلیم و تربیت نگاه تمدنی داشته باشد.

هیأت اندیشه ورز و مرکز راهبردی و سیاست گذاری معلم محور؛ سازمان بسیج فرهنگیان استان فارس