سلمان؛ یاری که همه چیز در تبعیت او شد

گروه دین و اندیشه «خبرگزاری دانشجو»- زینب صارم؛ گفتار و احادیث پیامبر در وصف ابعاد وجودی سلمان عقل را حیرت زده می‌کند. امامان معصوم نه تنها علم و حکمت سلمان را بارها و به طور غیر قابل باوری ستوده‌اند، بلکه از آن والاتر به عنوان سخنان حکمت‌آمیز از وی نقل قول کرده‌اند.

در جایگاهی که علم امامان معصوم در زیارت جامعه کبیره به عنوان معادن علم خداوندی نام برده می‌شود و سخن آنان فصل‌الخطاب هر موضوعی است، روایت کردن سخن از زبان سلمان توصیف کننده اعتبار فهم و حکمت وی است.

امام علی(ع): لقمان دریایی بی‌پایان

امام علی (ع) در توصیف علم سلمان می‌فرماید: «او همانند لقمان بود. مردى از اهل بيت بود. دانش پيشينيان و آنان را كه بعد از آنها آمده بودند مى‏دانست، نخستين كتاب آسمانى و آخرين كتاب آسمانى را خوانده بود. دريايى بود بى‏پايان.»

سلمان؛ اعجوبه‌ای از سرزمین فارس

احادیث و روایاتی که در توصیف و تمجید علم سلمان ذکر شده بسیار زیاد است، اما علم و بینشی که این اعجوبه فارسی در زمان پیامبر (ص) و امیر المومنین (ع) کسب کرده بود در خور بحث و کنکاش است؛ چرا که توصیفات پیامبر و ائمه حاکی از آن است که فقط در بین اصحاب خاص پیامبر و امیرالمومنین تنها سلمان توانسته است به این جایگاه والا و ستودنی دست پیدا کند. 

قاتل سلمان ...

در توصیف عمق علم سلمان در میان صحابه خاص پیامبر می‌توان به فرمایش امام صادق (ع) اشاره کرد که می فرماید: «روزى در حضور زين‏العابدين(ع) موضوع «تقيه‏» را مطرح كردم، آن حضرت فرمود: «به خدا سوگند، اگر ابوذر آنچه از علم و معرفت در سينه سلمان وجود داشت، مى‏دانست او را مى‏كشت، در حالى كه پيامبر(ص) ميان آنان «پيمان برادرى‏» برقرار كرده بود، در اين صورت درباره ديگران چه مى‏گوييد؟ درك علم و معرفت دانشمندان، كارى بس سخت و سنگين مى‏باشد، به طورى كه جز «نبى مرسل‏» و «ملك‏مقرب‏»، يا بنده مؤمنى كه خداوند قلب او را با ايمان امتحان و پرداخت كرده باشد، نمى‏توانند آن را درك و فهم كنند.»

مرد عرب خردسال از کثرت موهای خود شگفت زده بود

گفتار پیامبر و ائمه حکایت از مرتبه وجودی دو انسان مسلمان و محب اهل بیت را می‌کند که با هم تفاوت سطح بزرگی دارند. رسول خدا و امیرالمومنین معادن علم خداوندی در زمین بودند که مردم را بدون هیچ دریغی از حکمت و دانش سیراب می‌کردند تا آن جا که علی (ع) بر بالای منبر به مردم فرمود: «سلونی قبل ان تفقدونی، بپرسید قبل از این که مرا از دست بدهید من به راه های آسمان از زمین آگاه ترم» در جواب این درخواست علی (ع)، فردی از میان جمع برخاست و پرسید موهای سر من چند عدد است؟

تحریص علی ابن ابی طالب در دانستن و پرسیدن

سوال مرد عربی در پاسخ به تحریص علی ابن ابی طالب برای دانستن و پرسیدن نشان از توان فکری و ظرفیت اندک آنان دارد؛ مرد عرب مانند کودکی خردسال از کثرت و انبوه موهای سر خود شگفت زده شده و در سوال از کسی که به راه‌های آسمان از زمین آگاه تر است تعداد موهای سر خویش را می‌پرسد.

بهره از فرصت حضور در زمان پیامبر

هرچند زندگی در کنار علی ابن ابی طالب و حسنین موهبتی بزرگ به شمار می‌آید، اما به راحتی می‌توان گفت که از این فضیلت و سعادت اکثر افراد استفاده نکردند و از این زمان ارزشمند در جهت شکوفایی خویشتن بهره نبردند.

سلمان را می‌توان جزو معدود افرادی دانست که فرصت هم زمانی با رسول الله و علی (ع) را به خوبی دریافته است و با تلاش در پی کسب علم از آن بزرگواران بر آمده است، هرچند علم و حکمت سلمان را می‌توان مهم‌ترین امتیاز وی دانست، اما قلب سلیم سلمان چنین ظرفیتی را در وی ایجاد کرده است.

سلمان از غیب خبر می‌دهد

تسلیم بودن سلمان در برابر فضایل اهل بیت و توان درک جایگاه و نقش ائمه در عالم خلقت، وی را لایق رسیدن به کمالات عرفانی و اطلاع از عالم غیب کرده است.

مقام بلند علم سلمان به جايى رسيده بود، كه در زمانی که به گروهى برخورد كرد و به ‏يكى از آنان گفت: اى بنده خدا! از آن گناهى كه ديشب در خانه خود مرتكب شده‏اى، توبه كن و از درگاه الهى عذرخواهى به عمل آور!، اما وقتى سلمان از آنجا گذشت و رفت، اشخاص حاضر به آن مرد گفتند: سلمان به‏ تو تهمتى وارد آورد و تو هيچ گونه دفاعى از خود نكردى؟!

آن مرد گفت: سلمان درست گفت، او از موضوعى خبر داد، كه كسى غير از خدا و من از آن اطلاعى نداشت!

همه چیز در تبعیت سلمان

دست‌یابی سلمان به علوم خاص و غیبی و طی کردن مدارج عرفانی را تنها در یک عامل می‌توان جستجو کرد و آن تبعیت محض سلمان در اطاعت از امیرالمومنین است بدان معنا که انسان قدمی برندارد جز در پشت سر اهل بیت و به تبعیت از ولایت.

تبعیت محض سلمان از علی (ع) به عنوان جانشین خداوند در زمین سلمان را به مرحله‌ای از عرفان می‌رساند که دارای کرامات متعددی می‌شود تا آن جا که پیامبر (ص) می‌فرماید: «سلمان از خداوند و رسول و اولی‌ الامر اطاعت کرد و همه چیز در تبعیت سلمان شد.»