کمیل مبارزات سیاسی خود را تا زمان امام سجاد (ع) ادامه داد

گروه دين و انديشه «خبرگزاري دانشجو»- زينب صارم؛ کمیل به علت صفات و ویژگی های خاص خود توانست از محضر علی ابن ابی طالب (ع) در زمینه عرفان کسب فیوضاتی بنماید که تا کنون علما و دانشمندان سعی در شرح و بررسی آن داشته اند.

کمیل را می توان از منظر یک انسان چند وجهی و دارای ابعاد مختلف و متفاوت نیز بررسی کرد. به عنوان نمونه آن مرد بزرگ نه تنها همت خود را برای کسب علوم و دریافت حقیقت از علی (ع) گذاشته بود، بلکه در عرصه های دیگر نیز مانند جنگ صفین یار و یاور علی (ع) بود.

کمیل به مبارزات سیاسی جدی در طول تاریخ تشیع نیز مشغول بود. همان‌طور که بر همگان واضح و آشکار است، پس از امام علی (ع) اختناق بر علیه شیعیان بیشتر شد و کمیل از جمله جوانمردانی بود که سعی در افشا کردن چهره پلید امویان داشت و مبارزات سیاسی خود را تا زمان امام سجاد (ع) ادامه داد.

کمیل از اعاظم و بزرگان عرفان و تشیع بود که به دست حجاج‌بن‌یوسف ثقفی به شهادت رسید. زمانی که حجاج وارد شهر کوفه شد از کمیل سراغ گرفت اما کمیل که خونخواری حجاج بر علیه شیعیان علی را می دانست زودتر از شهر کوفه خارج شده بود.

حجاج به محض اينكه متوجه فرار کمیل شد، دستور داد تا حقوقی را که خاندان و قبیله کمیل از بیت المال می گرفتند به تمامی قطع کنند. کمیل که متوجه این اقدام حجاج شد، گفت: من پیرمردی سالخورده‌ام و عمرم به سر آمده روا نیست به خاطر من حقوق قبیله‌ام قطع شود، بنابراین از آن جا که گریخته بود بیرون آمد و خود به قصر حجاج رفت و پس از احتجاجی طولانی بر سر عثمان گردن اين يار با وفاي خاندان پيامبر (ص) در سن نود سالگی زده شد و به شهادت رسید.

کمیل که از اصحاب سرّ آن حضرت بود از امام علی (ع) سوالات فراوانی را در زمینه توحید و حقیقت آن می‌کرد. هرچند درک احادیث عرفانی مطرح شده از سوی کمیل سخت و محتاج توضیحات فراوان است، اما مطرح کردن آن باعث روشن‌تر شدن ذهن‌ها و فهمیدن فضای جاری بین امام علی (ع) و کمیل می‌شود.

روزی کمیل از امام علی (ع) سوال کرد: ای امیر‌مومنان حقیقت چیست؟ امام علی (ع) در جواب وی فرمود: «تو را به حقیقت چه کار؟» کمیل در جواب حضرت گفت: آیا من صاحب سرّ شما نیستم؟ حضرت پاسخ داد: «آری تو صاحب سرّ من هستی اما اضافات از من لبریز شده و به جانب تو ترشح می شود.»

 

کمیل در اصرار خود به امام علی (ع) می فرماید: آیا همچون تویی، سائل را ناامید و محروم می‌کند؟ آنگاه امام علی (ع) لب به سخن می گشاید و حقایق توحیدی را برای کمیل بیان می کند: «حقیقت توحید زایل گردانیدن موهوم است با آشکار کردن معلوم» و به درخواست کمیل همچنان ادامه داده و می‌فرماید: «حقیقت توحید پاره کردن پرده حجاب است با غلبه سرّ ... »

این حدیث به نام حدیث حقیقت بین علما و عرفا مشهور شده و شرح‌های فراوانی برای آن نوشته شده است. (دوستان علاقه مند مي‌توانند جهت اطلاع از محتواي كل حديث به کتاب «مجالس المومنین» مرحوم شوشتری مراجعه كنند.)

حدیث دیگری که به حدیث نفس مشهور شده نيز از سوالات و درخواست‌های خود جناب کمیل از امیر المومنین (ع) بوده است. هرچند که مدت بسیار زیادی از زمان این پرسش و پاسخ گذشته است، اما نکات بسیار جالبی در آن نهفته، تا آن جا که خواننده می‌پندارد اين سوالات را خود طرح كرده و این نشان از ذهن سیّال و پوینده کمیل دارد و به تعریفی دیگر همان زیرکی و ذکاوت خاصی که ائمه از اصحاب خود انتظار داشتند در اين سوالات جلوه‌گر شده است.

کمیل از امام علی (ع) می‌پرسد: «یا امیرالمومنین می‌خواهم مرا به خودم بشناسانی و حقیقت نفس را برایم تعریف کنی؟» امام در پاسخ کمیل می‌فرماید: از کدام نفس می‌پرسی؟ کمیل سوال خود را ادامه می‌دهد و جویا می‌شود: مگر به غیر از یک نفس، نفس دیگری هم وجود دارد؟ امام علی (ع) در جوابی مفصل پاسخ کمیل را می‌دهند که علاقه‌مندان به مطالعه محتواي حديث مي توانند به كتاب «سفینه البحار» جلد دو مراجعه نمايند.