نوري: صنعت خودرو، لوكوموتيو صنايع است/ صنعت خودروي ما تنها 50 درصد بومي است

گروه علمي «خبرگزاري دانشجو»؛ ويژه نامه توليد ملي نشریه تحلیلی دانشجویی بهاران در بررسي نقش صنعت خودرو در تحقق شعار سال و ارزيابي شرايط حال حاضر صنعت خودرو در توليد ملي گفت و گويي را با جواد نوری، متخصص صنعت خودرو داشته است.

 

در اين گفت‌وگو جواد نوري تحريم هاي كشور را براي توليد خودرو در كشور مشكل ساز نمي داند و معتقد است از نظر توليد در صنعت خودرو مشكلي نداريم.

 

 

* صنعت خودرو تا چه حد صنعت راهبردی است و چه میزان روی اقتصاد کشورها تاثیرگذار است؟

 

نوري: برای سالهای متمادی، صنعت خودرو در دنیا یا صنعت اول بوده یا جزو چند صنعت برتر قرار داشته و صنایع رقیب آن از لحاظ اقتصادی، صنعت نفت و صنعت بانکی هستند؛ در کشور ما هم تقریبا همین طور بوده و خودرويي ها و صنايع وابسته به آن جايگاه بالايي داشته اند، از لحاظ صنعتی و تکنولوژیک هم اصطلاحا به صنعت خودرو لوکوموتیو صنایع و به صنعت هوایی لوکوموتیو فناوری مي گویند.

 

صنعت خودرو بالغ بر 100 صنعت دیگر را همراه خود فعال مي كند؛ مثل صنعت فلزات، صنعت شیشه، صنعت نساجی، صنعت الکترونیک و بسیاری صنایع دیگر و از این جهت استراتژیک تلقی مي شود.

 

 

از نظر من مهمترین دلیل اینکه بعضی از کشورها از ما جلو افتاده اند، این است که آنها برای توسعه ابعاد مختلف خودشان از جمله توسعه اقتصادی و فناوری، مدل و قاعده ای دارند که اینگونه مدل ها را اینجا نداریم.

 

ما بیشتر دانش غيربومي را یاد گرفته ایم و آن را در بستر شرقی خودمان اعمال مي کنیم، ما در کشورمان واقعا سر در گم هستیم؛ مثلا مسئولان مجبور هستند بنا به دلايل مختلف وانمود كنند که خصوصی سازی تنها الگوی مناسب توسعه کشور است، ولی وقتی به خلوت خودشان بر مي گردند، به این مي رسند و از درون این ندا را مي شنوند که خصوصی سازی، شاید تنها الگوی مناسب ایران نباشد و باید کار دیگری انجام داد، بعد از داخل این تضاد، بنگاه های شبه دولتی در مي آيد.

 

به نظر من موثرترین عامل، نداشتن الگوی توسعه است، دانش آموختگان و آنهایی که در راس هستند و جریان های فکری کشور را شکل مي دهند، سواد غربی را وارد ذهنمان کرده اند، ولی بسترمان باز همان بستر شرقی است، بسترِ غربی نیست و این پارادوکس عامل خیلی از عقب ماندگي هاست.

 

* درباره مهمترین زنجیره هايی که در صنعت تولید خودرو وجود دارد و میزان توانمندی ما در هر کدام از این زنجیره ها توضیح دهید؟

 

نوري: از نظر تکنولوژی های فرآیندی، ما قابل رقابت با بهترین های دنیا هستيم، حتی خطوط توليد زيادي در آنجا هستند كه در کشور ما خطوط فرسوده تلقی مي شوند.

 

از جهت خود تولید، ما هیچ مشکلی نداریم، خصوصا در ایران خودرو و تکنولوژ ی های تولید به خوبی با سرعت و عمق زیادی ارتقا پیدا کرده اند و الان ظرفیت تولید میلیوني خودرو با قابليت هاي بالا در كشور شكل گرفته است، ولی از لحاظ محصول داستان به گونه ديگري است.

 

اینکه چه موتوری در دستور کار قرار بگیرد، چه خودرویی با چه پلتفرمی، با چه تکنولوژی الکترونیكی، چه طراحی عمومی و... اینها را در اصطلاح مي گویند تکنولوژیهای محصول، دنبال این نرفته ایم.

 

البته زمینه آن هست، مراکز تحقیقات بسیار قدرتمندی داريم، ولی از آنها خواسته نشده است که این کار را انجام دهند.

وقتي بازار محصول امروز را مي پذيرد، كسي به دنبال تغيير در توليدات نيست

 

آنها دنبال این کارها می روند منتهی کسی نیست و دلیلی نیست که این دانش را به تولید وصل کند، ما هم جای آنها باشیم، وقتی بازار، محصولِ امروز ما رامی پذیرد و می پسندد، حالا به جا یا نابه جا، دلیلی ندارد ما خودمان را درگیر تغییرات کنیم.

 

به نظر من، ما قابلیت و توانایی حرکت را داریم، بویژه در تکنولوژ های فرآیند، در تکنولوژی های محصول هم زمینه آن هست، ولی آنچه که باعث مي شود ما با وجود داشتن توانمندی ها و بویژه توانمندی های فرآیندی، محصولی غیر از رقیب های برتر خودمان تولید کنیم، مشخصات حاکم بر بازار و حاکم بر محیطِ صنعت خودرو است.

 

 

* چرا با توجه به اینکه الان خودروهای ساخت داخل توان رقابت با خودروهای خارجی را ندارند، در کشورهای مختلف کارخانه تولید خودرو راه مي اندازیم؟

 

نوري: اولا اینکه مي گویید توان رقابت نداریم، من اين باور را ندارم؛ برخي خودروهای تولید ایران را در اروپا مي فروشند، در توليد بسياري از خودروها ما قابل رقابت هستیم و برخي خودروهاي توليد داخل ما از لحاظ تکنولوژیک مشتري های خوبی دارند.

 

دوم اینکه حالا چرا وارد بازارهای دیگر مي شویم، دلیلش این است که شركت توليد كننده خودروي ايراني، بنگاهی است که دست روی آن زیاد است و خیلی از این تصمیم گیری ها، تصمیم گیری هایی نیست که از دل بنگاه و با مولف های اقتصادی بیرون آمده باشد، خواست حاکمیت است؛ مثلا رئیس جمهور با رئیس جمهور یک کشور دیگر توافقی می کند که باید پیگیری شود.

 

نکته بعدی هم اینکه اگر ما بخواهیم در دنیا جایگاهی داشته باشیم و رقابت کنیم، اینطور نیست که اول محصول با رقابت را تولید کنیم بعد وارد بشویم، خیلی از مواقع راه آن همین است که وارد بشویم، ضرر هم بدهیم، بعد جای خودمان را باز کنیم از این جهت به نظر من این استراتژی مناسبي بود.

 

 

*  در صنعت خودروسازی ما تا چه حد به بومی سازی اهمیت داده می شود؟

 

نوري: این موضوع نوسان دارد، آن زمان هایی که تبادل کالا و ارتباط مالی با خارج سخت می شود یا گاهي مسئولان یک مطالباتی دارند، توجه به سمت داخل است، ولی وقتی شرایط آسان می شود، بیشتر به خارج سوق پیدا مي کنند که خیلی مواقع هم این گونه بوده است.

 

در کنار دلایل اقتصادی، خیلی مواقع بحث های شخصی هم وجود دارد به طور مثال تامین قطعات از خارج، جذابيت هايي دارد؛ همین ها باعث می شود که مثلا ما يک مجموعه 1000 میلیاردی را داخل کشور تولید کنیم یا بدهیم به خارج.

 

خیلی مواقع رفتارهای ما از همین بحث های ساده شکل مي گیرد نه بحثهای کلان اقتصادی.

 

یک بحث دیگر هم اینکه درباره اعداد و ارقامی که درباره بومی سازی صنعت خودرو ادعا مي شود، باید خیلی مراقب باشیم که در تله نیفتیم.

 

چیزی که الان به عنوان شاخص بومي سازی مرسوم است، این است که خودروساز، خودش چقدر ریال خرج کرده و چقدر ارز خرج کرده، نسبت ريال به کل مي شود شاخص بومی سازی؛ حالا اینکه در لایه بعدی از داخل خرید می کنند یا از خارج اصلا کسی نمی بیند.

 

 

عملا معیار اندازه بومی سازی، بیشتر مرز خودروساز است تا مرز کشور، ولی درست این است که در واقع مرز کشور را معیار بومي سازی بدانیم.

 

برخي می گویند خیلی بدبینانه است، ولی به نظر من صنعت خودروی ما حدود 40 - 50 درصد بومی شده است؛ یعنی از 15 میلیون تومان پول خودرو، 6 میلیون تومان به جیب ایرانی می رود و 9 میلیون تومان آن به جیب خارجی ها می رود.

 

 

اعداد اعلام شده در مورد بومي سازي صنعت خودرو به نظر من گمراه کننده است و در نشریات باید مخاطبان را نسبت به این موضوع حساس کنیم.

 

 

ضرر خودتحریمي های داخل کشور بيش از تحريم هاي خارج است 

 

* تحريم‌های اخیر اروپا، چه مقدار روی صنعت خودروی داخل تاثیر می گذارد؟

 

نوري: نظر کلی من این است که هرچند تحريم ها کار را سخت می کنند، ولی خودتحریمي هایی که ما در داخل کشور داریم که مثلا شركتي شركت ديگر را تحریم کرده است، این خیلی موثرتر و ضرر آن بیشتر از تحریم های خارجی است.

 

به نظر من اینقدر راه واردات باز است؛ چه واردات کالا، چه تبادلات مالی که بعید می دانم از این زاویه مشکلی ایجاد شود.

 

 

*به نظر شما برای بهبود وضعیت صنعت خودرو چه سیاست هایی باید اعمال کرد؟

 

نوري: یکی اینکه باید بازار و مشخصات آن را واقعی کرد، یک نمونه خوب آن همین قیمت سوخت است که مشتر ها، نسبت به محصولی که خودروساز تولید مي کند حساس شدند.

 

دوم اینکه توانمندي های کشور در صنعت خودرو، شناسایی بشوند و بین خودروسازها ارتباطی به وجود بیاید، اگر بين شركت هاي خودروسازي داخل كارهاي مشترك صورت بگيرد، هم تیراژ را بالا مي رود و هم قیمت تمام شده كاهش مي يابد.

 

الان سهم خارجی در صنعت ما زیاد است و بهترین فرصت است که یک گروهی اعداد و ارقام و شاخص های واقعی از نسبت تولید داخل در صنعت خودرو به دست بیاورند؛ مثلا می رسیم به اینکه 40 - 50 درصد آن تولید داخل است. این 50 درصد را به 60 - 70 درصد رساندن اصلا کاری ندارد و به راحتی از کنار آن یک میلیون شغل ایجاد می شود.

 

 

این یکی از مهمترین کارهایی است که می توان انجام داد که همراه خودش تولید را در بر دارد؛ در دانشگاه نيز بايد همين كار  انجام شود كه جهش بزرگی است؛ اول روشنگری و بعد مطالبه گری.