چیستی شناسی نظر رهبر انقلاب درباره سلاح هسته ای/ تفاوت فتوای منع تولید سلاح هسته ای با معاهده ان پی تی

به گزارش خبرنگار علمی«خبرگزاری دانشجو»، برنامه ثریا شب گذشته با نگاه نو به سراغ بحث استفاده صلح آمیز انرژی هسته ای رفت؛ مهمانان این هفته برنامه ثریا آیت الله ابوالقاسم علی دوست، دبیر علمی همایش فقه هسته ای و بهروز کمالوندی، معاون سازمان انرژی اتمی و سخنگوی سازمان انرژی اتمی بودند. 

 

آیت الله ابوالقاسم علیدوست در پاسخ به اینکه همایش فقه هسته ای همایشی سیاسی است یا علمی گفت: سال هاست تبلیغات جهانی علیه جمهوری اسلامی است و می گویند که ایران به دنبال دستیابی به تولید، انباشت و به کارگیری سلاح های اتمی است؛ این مسئله را گاهی به اسلام هم ربط می دهند؛ در همین هنگام نظری از رهبر معظم انقلاب منتشر شد که بر حسب اتفاق نظر هم 30 بهمن سال 88 بود.

 

ایشان اذعان داشتند بر حسب مبانی اعتقادی خود نمی توانیم به سوی سلاح های اتمی برویم؛ وقتی این نظر منتشر شد حوزه علمیه قم و نهادهای فقهی حوزه تصمیم گرفتند این نظر را دنبال کنند؛ اول نظر اسلام را بیان کنند و بعد نظر رهبری را توضیح دهند؛ استادانی که می توانند این نظر را پشتیبانی کند از قرآن و حدیث بیان کنند؛ برای این اهداف این همایش زمینه سازی شد.

 

 

حدود 40 مقاله رسیده ارزیابی شد و تقریبا 20 مقاله انتخاب شد؛ پیش نشست های علمی متعددی در مراکز علمی برگزار شد؛ قرار است در قالب یک سند مکتوب ارائه خواهد شد؛ نشست صرفا علمی است و هیچ ارتباطی با سیاست و حاکمیت و جریانی که اکنون می گذرد ندارد؛ معتقدیم برآیند این همایش می تواند سرمایه ایی برای مذاکره کنندگان باشد.

 

 

کمالوندی در توضیح همکاری سازمان با همایش فقه هسته ای گفت: سازمان انرژی اتمی غیر از کار فنی که بر عهده دارد، باید در حوزه نرم افزاری کارهایی را انجام دهد به خصوص در توسعه و ترویج فرهنگ استفاده از انرژی در صنعت و علم هسته ای باید گام بردارد؛ موانع ما در این حوزه اصولا موانع خارج از کشور است؛ اگرچه واقعیت انقلاب اسلامی را پذیرفته اند ولی تلاش می کنند با قرار دادن موانع و مشکلات حرکت رو به جلو را کُند کنند.  

 

علم هسته ای در کشور توسعه یافته است؛ اگر بخواهد رشد بیشتری داشته باشد باید از دامان دولت به بخش خصوصی برود؛ بخشی از بازدارنده های خارج از کشور که سعی دارند فعالیت های ما را غیر صلح آمیز جلوه دهند، به مسائل حقوقی باز می گردد؛ اگر بخواهیم آرمان های امام خمینی(ره) به ثمر بنشیند باید نظامات از جمله نظام حقوقی، اقتصادی، ارزشی و اجتماعی و...را تغییر دهیم.

 

معتقدیم درک ما از فقه پویا این است که از اندیشه خود برای مشکلات راه حل بیابیم و راه دینی پیش گیریم.

 

علیدوست در جمع بندی فقهی از همایش فقه هسته ای اذعان داشت: امروز از دو تن از مراجع پیام مبنی بر منع تولید، انباشت و به کارگیری بمب اتم تاکید داشتند؛ متخصصین فقه و بعضا حقوق هم که در همایش سخنرانی داشتند بر این مطلب تاکید داشتند هرچند مدیریت بحث متفاوت بود؛ نظر فقهی درباره  این مسئله تخصص و ابزار خود را نیاز دارد؛ یک فقیه ابتدا به سراغ قرآن و حدیث می رود و بعد با عقل خود بررسی می کند و در تمام این حوزه ها به شدت بر منع تولید تاکید دارد. 

 

مقصودی، مجری برنامه، در پرسش بعدی خود از کمالوندی خواست درباره صنعت بالا دستی در فناوری هسته ای توضیح دهد که وی اظهار داشت: علوم فاخر این قابلیت را دارند در عین حال که سازنده اند، اگر در دست «زنگی مست» قرار گیرد مخرب شود؛ صنعت هسته ای صنعت آینده دنیا است؛ امکان ندارد با تمام شدن ذخایر فسیلی منابع دیگری بتوان جایگزین کرد.

 

 

 مهم ترین موضوع ظرفیت غنی سازی است؛ داشتن نیروگاه زمان بر است و نیاز است در حوزه غنی سازی به خودکفایی برسیم؛ در برنامه ایی که سازمان انرژی اتمی ارائه داده است در میان مدت این است که پنج هزار مگا وات را خودمان غنی سازی کنیم، این میزان غنی سازی در میان مدت نقطه مطلوب و ایده آلی است.

 

در سال 84 مجلس الزامی را برای دولت گذارده است که ظرفیت غنی سازی در حد 20 مگاوات باشد؛ در این حرکت باید صنعت را در بعد اقتصادی هم دید؛ به طور نمونه ظرفیت تولید 20 درصد را داشته باشیم اما فرض کنید امکان وارد کردن 20 درصد هم را داشته باشیم و به ما می دادند از نظر اقتصادی به صرفه تر بود؛ در نهایت ما نیاز به تولید داریم چرا که نمی توان به مداومت تامین سوخت از سوی دیگر کشورها اعتماد داشت.

 

علیدوست در توضیح سخنان رهبری و جایگاه آن در مباحث فقهی گفت: چیستی شناسی نظر رهبری و تبار شناسی اسناد این نظر را پرسیدید، در نگاه اول در بحث علمی ممکن است سه تحلیل در این نظر داشته باشیم؛ یک تحلیل این است که ایشان این نظر را برای سامان دادن به کشور بیان کردند و خارج از گستره شریعت است، در واقع نه فتوا و نه حکم حکومتی بلکه یک تاکتیک اجرایی است که در قالب یک نظر ارائه شده است.

 

احتمال دوم این است که این نظر رهبری یک حکم باشد، یعنی بنا به مصلحت موقت حاکم نظری را بیان می کند؛ گزینه سوم این است که این نظر یک حکم الهی، ابدی و برخاسته از اسنادی چون قرآن و حدیث است؛ کسی که با علم فقه آشنا باشد می داند تنها گزینه سوم راجع به نظر رهبری درست است؛ این یک فتوای اجتماعی است و به سرعت هم در دنیا منعکس شد.

 

 

در تبار شناسی بحث، تحت عنوان فقه هسته ای یا تولید و انباشت و بکارگیری سلاح اتمی از متون گذشتگان چیزی دریافت نمی شود؛ زمانی که فتاوای فقها را درباره سلاح هایی که در زمان های خود آن ها مطرح بوده است بررسی می کنیم، به راحتی می توان دریافت که این تبار این فتوا به بیش از هزار سال پیش باز می گردد.  

 

شیخ طوسی، ابن زهره، علامه حلی، شهید اول، صاحب جواهر و... می فرمایند در جنگ می شود از شمشیر و منجنیق استفاده کرد ولی رزمنده مسلمان اجازه ندارد آب و غذای مردم را مسموم کند چرا که تفکیک ناپذیر عمل می کند؛ اگر کسی القای سم را در غذای کفاری که می جنگند، جایز نمی داند آیا استفاده از سلاح هسته ای و میکروبی را جایز می داند؟

 

از نظر اسناد پشتیبان و شرعی بسیار راحت می توان به اسنادی که به منع تولید و بکارگیری دلالت دارند، دست یابد؛ در سوره بقره آیه های 11،12،160، 90، 205، 224، در سوره آل عمران آیه 89، در سوره نساء آیه 129، انفال آیه یک، شعرا آیه 152، اعراب آیه 56 و 142، سوره یونس آیه 81، نمل آیه 27 و 48، رعد آیه 25، ص آیه 28 و... بخشی از آیات قرآن است که بر تجاوز نکردن، فساد نکردن بر زمین، جلوگیری از فتنه در هنگام مقاتله دلالت دارد.

 

آیا کارکرد سلاح هسته ای و میکروبی که کنترل نشده عمل می کند و در سطح وسیعی نه تنها انسان های موجود را بلکه انسان هایی که بعدها به وجود می آیند را متاثر می کند، مصداق تجاوز و عدوان در قرآن است یا خیر؟ قرآن می فرماید: بر شما مردم واجب است تا حدی که می توانید استعداد خود را بکارگیرید و در مقابل دشمنان مسلح به سلاح شوید، آماده باشید ولی برای ترساندن دشمنان خدا و مسلمانان.

 

اگر توجه کنید به مفهوم سلاح های اتمی، شیمیایی، میکروبی و... کار بستش پیش از ترساندن دشمنان خدا و مسلمانان، مردم کوچه و بازار را می ترساند و فساد در زمین است؛ ما اصلی در فقه داریم که اگر خدای متعال فرمانی به یک پدیده دهد و آن پدیده ایجابش اسبابی لازم دارد باید از اسباب حلال استفاده کرد؛ برای انجام مطلوب شرعی باید از اسباب حلال استفاده کرد.

 

کسانی که گاهی تصور جواز استفاده از سلاح اتمی می کنند و تصویر دقیقی از موضوع ندارند؛ به عبارتی اگر بخواهیم در مقابل دشمنان بایستیم باید با شیوه های اخلاقی و اسلامی مقاومت کنیم؛ هیچ کشوری در دنیای امروز مثل ایران دستش بسته نیست، نه اینکه فقر علمی دارد بلکه خدای متعال اجازه نمی دهد؛ می گوید دین خدا در فضای آرام و ابزاری دلنشین ترویج شود.

 

 

کمالوندی در ادامه اذعان داشت: کسانی که به دنبال سلاح اتمی می روند به دنبال قدرت هستند؛ درک جهان غرب از مسائل ارزشی با درک ما از آنچه در دین اسلام داریم متفاوت است؛ جهان غرب توازن قدرت را در بازدارندگی می بینند و این بازدارندگی را از طرف مقابل شروع می کنند در حالی که دین اسلام این بازدارندگی را از هر دو طرف می بیند؛ به عبارتی باید ابتدا بازدارندگی را در خود ایجاد کنید بعد بتوانید در طرف مقابل این امر را القا کنید.

 

درک مفاهیم و اندیشه غربی از اثرگذاری این است که با قدرت امکان پذیر است در حالی که مفهوم این قدرت اکنون عوض شده است؛ در شیعه قدرت در این مسائل نیست بلکه منبع قدرت را در جای دیگر می دانیم؛ اگر چه خشونت بیشتر می شود ولی بحث های نظامی بی خاصیت تر می شود؛ تلاقی ما با جهان غرب در این است و اگر قرار باشد تغییری ایجاد شود یکی از این تغییرات، تغییرات اندیشه ایی است.

 

علیدوست در توضیح اینکه الزام عمل به نظر رهبری مهم تر است یا پایبندی به ان پی تی، گفت: فتوا قابل معامله و انتخاب نیست؛ وقتی فتوا درباره سلاح هسته ای آمد امکان دارد به سایر انواع سلاح های کشتار جمعی بسط یابد؛ فتوا یک تکلیف است، لذا وقتی کشوری بر اساس فتوا مطلبی را اعلام کرد به این معنا نیست که دارای حقی بوده است و در معامله آن حق را واگذار کرده است.

 

فتوا همانند حکم حکومتی تابع مصلحت نیست بلکه ابدی است؛ وقتی درباره تولید و انباشت و بکارگیری سلاح هسته ای فتوا صادر شد به دنبال آن واجب می شود انسان ها و دولت ها در نابودی آن همکاری کنند؛ موارد ذکر شده تفاوت های فتوا با معاهده ان پی تی است، هر نوع سلاحی در معاهده مورد بحث نیست؛ معاهده ان پی تی همانند معامله است، به عبارتی کشورها از برخی حقوق خود می گذرند و در نهایت در مقابل چیزهایی دریافت می کنند.  

 

 

این معاهده ابدی نیست؛ فقط بحث دنبال کردن نیست بلکه باید از بین برود و تبعیضی که در ان پی تی وجود دارد این گونه است، کشورهایی که دارند هیچ، ولی کشورهایی که ندارند نباید داشته باشند! در حالی که فتوا می گوید کسانی که ندارند نباید داشته باشند و کسانی که دارند باید از بین ببرند؛ البته وقتی تعهدی می دهیم باید به آن عمل کنیم و وقتی با فتوا مقایسه می شود پی می بریم فتوا محکم تر است.

 

 کمالوند در ادامه بحث کاربردهای انرژی هسته ایی اذعان داشت: کاربرد پرتوها یکی از شاخه های صنعت هسته ایی است؛ صنعت هسته ایی کارایی های زیادی در زندگی ما خواهد داشت و نیاز به مدیریت و برنامه ریزی صحیح دارد تا ببینیم در مسیر درست قدم می گذاریم؛ ظرفیت بالایی در توسعه کاربردهای صلح آمیز هسته ایی داریم.

 

علیدوست در پایان اذعان داشت: فقه دانشی است که عهده دار کشف شریعت است؛ اعتقاد داریم شریعت جامع، جهانی و جاودان است در نتیجه فقه هم باید جامع، جهانی و جاودان باشد؛ فقه اسلام و فقه امامیه از چنین ظرفیتی برخوردار است که همه حوادث عصر را پاسخ دهد؛ آیا تولید و انباشت و بکارگیری سلاح هسته ای یا انرژی هسته ای و... یک عمل نیست؟ باید فقه به این جواب دهد.

 

پدیده هایی که به عمل مکلفان مربوط می شود فقه باید پاسخگو باشد و مسلما ظرفیتش را دارد؛ حوزه را نباید حلال تمام مشکلات دانست، گاهی در شیوه های اجرایی مشکل داریم، حوزه باید در بُعد نظری کار کند و شبهات را پاسخ دهد.  

 

برنامه تحلیلی ثریا هر چهارشنبه شب با بررسی موضوعات مختلف کشور با حضور کارشناسان و منتقدان ساعت 23:15 از شبکه اول سیما روی آنتن می رود.