شکست انحصار گرایی غرب در حوزه علم و فناوری یکی از اهداف برگزاری جایزه پیامبر

گروه علمی«خبرگزاری دانشجو»، مهدی صفاری نیا، دبیر شورای سیاستگذاری جایزه پیامبر اعظم (ص) و رئیس پارک فناوری پردیس درباره اهداف و جزئیات گفت وگویی انجام داده است که مشروح آن در ادامه می آید.

صفاری نیا: اگر نگاهی به برندگان جوایز علمی بین‌المللی بیندازیم متوجه می شویم که سهم دانشمندان مسلمان در این جوایز نسبت به جمعیت حال حاضر دنیای اسلام بسیار ناچیز وغیرقابل قبول است.

 

 ما معتقدیم گرچه سهم مسلمانان در پیشبرد علم و در جهان پس از قرون وسطی، با افول مواجه شده است؛ اما وضعیت فعلی بیانگر نامتوازن بودن ظرفیت‌های مسلمانان است، به عبارت دیگر سهم کشورهای اسلامی و نیز مسلمانان مقیم در کشورهای غیر اسلامی، بسیار بالاتر از چیزی است که امروزه نمود بیرونی یافته است.

یکی از اهداف اصلی و رویکردهای کلان جایزه که در بدو طراحی جایزه توسط پارک فناوری پردیس به خصوص با تمرکز، بر فناوری پردیس، مورد توجه و تأکید قرار گرفته است شکست انحصار گرایی غرب در حوزه علم و فناوری به خصوص با تمرکز با فناور‌ی جدید است با توجه به این موضوع ایده اولیه برگزاری جایزه علمی فناوری پیامبر اعظم (ص) برای معرفی و شناسایی برترین های علم و فناوری جهان اسلام و اعطای جایزه به دانشمندان مسلمان و زمینه‌سازی برای تعامل و همکاری بیشتر در سال 1386 شکل گرفت و پس از طراحی اولیه و جلسات کارشناسی فراوان در پارک فناوری پردیس و استفاده از نظرات خبرگان و ده‌ها مرکز معتبر علمی و فناوری داخلی و خارجی از کشور موضوع در قالب طرح مشخصی به معاونت علمی پیشنهاد شد و پس از بررسی در چند جلسه کمیسیون فرهنگی دولت و سپس طرح موضوع در هیئت دولت، در نهایت تصمیم‌ گرفته شد تا با توجه به جایگاه شورای عالی انقلاب فرهنگی و تناسب بیشتر این شورا با موضوع‌ تصمیم نهایی درباره چگونگی اجرای این طرح توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی گرفته شود.

 

 پس از بررسی طرح در چند جلسه کمیسیون تخصصی شورای عالی انقلاب فرهنگی، در نهایت طرح برگزاری جایزه علمی فناوری پیامبر اعظم (ص) در جلسه 714 دبیرخانه در تاریخ 31 خرداد ماه 1391 که مصادف بود با شب مبعث نبی‌مکرم اسلام (ص)، مطرح و اساسنامه جایزه به تصویب اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید و در 14 بهمن ماه 1391 توسط رئیس جمهور وقت برای اجرا ابلاغ شد.

صفاری نیا: همه مسلمانان حدیث «اطلب العلم من المهد الی اللحد» شنیده‌اند، این حدیث، تاکیدات قرآن کریم و موارد مشابه متعدد دیگری که از حضرت رسول اکرم (ص) روایت شده نشان می‌دهند آن است که آن حضرت در تمامی طول عمر با برکتشان نسبت به علم‌اندوزی و کسب دانش توصیه‌های اکید داشتند و سنت و سیرت ایشان در این باره به مانند چراغ راه دانشمندان مسلمان از صدر اسلام تاکنون روشنگر راه آنان است.

 

واقعیت این است، که پیامبر گرامی اسلام (ص) برای مسلمانان، نماد علم‌آموزی و مبارزه با جهالت محسوب می‌شوند، لذا با توجه به اینکه محدوده و مخاطبان دریافت این جایزه جهان اسلام و مسلمانان هستند، به احترام ساحت مقدس نبی اکرم (ص) نام این رویداد بین المللی، جایزه علمی فناوری پیامبر اعظم (ص) انتخاب شد، مصطفی در فارسی به‌ عنوان برگزیده و لقب پیامبر گرامی اسلام (ص) است.

صفاری نیا: آنچه مسلم است این است که جایزه علمی فناوری پیامبر اعظم (ص) تلاش دارد تا برترین دانشمندان جهان اسلام را براساس ارزیابی منصفانه و دقیق به عنوان طلایه داران عرصه علم و فناوری به جهانیان معرفی کند تا از این طریق، جایگاه دانشمندان اسلامی تقویت و زمینه برای ایجاد تمدن نوین اسلامی مهیا شود، برای انجام این امر مهم، ناگزیر به رعایت استانداردها و اصول برگزاری برنامه‌های این چنینی در سطح دنیا هستیم.

 

 نوع جایزه، میزان جایزه، سطح برگزاری و ...، در حقیقت پیش‌نیاز ایجاد یک نام معتبر در عرصه علم و فناوری برای این جایزه در سطح جهان است که اهمیت زیادی برای نیل به اهداف آن دارند.

در مورد جایزه علمی فناری پیامبر اعظم (ص) رعایت شأنیت نبی‌مکرم اسلام نیز به حساسیت‌های برگزاری جایزه اضافه می شود، لذا ایجاد انگیزه برای حضور حداکثری دانشمندان مسلمان در جایزه در راستای ایجاد نماد برتری علمی مخاطبان جایزه امری است که جایزه علمی فناوری پیامبر اعظم (ص) شبیه سایر جایزه‌های علمی معتبر دنیا، در پی آن است.  

 

 همکاران بنده در دبیرخانه جایزه، به دقت تجارب بیش از پنج جایزه معتبر بین‌المللی را بررسی و مطالعه کرده‌اند و با برخی جوایز مهم در ارتباط هستند و سال گذشته نیز در یکی از برنامه‌های آنان حضور داشتند، تلاش ما بر همکاری با سایر موارد مشابه در داخل و خارج است.

از نظر بنده اقدامات علمی ایجاد شده توسط دانشمندان در سطح جهان و ظرفیت بالقوه موجود آن قدر زیاد است که امکان فعالیت در سطح بالا برای همه جوایز بین المللی وجود دارد و تعدد این جوایز در سطح جهان نه تنها تأثیر منفی ندارد بلکه مشوق دانشمندان و مروج علم در سطح جهان است که منافع آن از جمله در رفاه، امنیت، بهداشت و ثروت برای آحاد مردم خواهد بود.

صفاری نیا: همان‌طور که می دانید تا پیش از قرن دهم هجری اکثر دانشمندان جهان مسلمان بودند و پس از این قرن است که کم کم میدان‌داری علم به دست دانشمندان کشورهای غیر مسلمان می افتد. همان‌طور که پیش از این اشاره شد یکی از اهداف این جایزه تجدید تمدن نوین اسلامی بر پایه توجه به آموزه‌ها و تعالیم اسلام است.

در این راستا دبیرخانه جایزه خواستار مشارکت حداکثری کشورهای اسلامی و مسلمانان است و با طراحی و سازوکاری تحت عنوان جشنواره فناوری کشورهای اسلامی در طول هفته وحدت، برنامه‌هایی شامل نمایشگاه دستاوردهای کشورهای اسلامی، بازدیدهای علمی فرهنگی، نشست‌های علمی فناوری وکارگاه‌های آموزشی را تدارک دیده است که در حقیقت بُعد فرهنگی موضوع را نیز تقویت می‌کنند.

 

همچنین این جایزه با ترغیب دانشمندان در راستای تجاری‌سازی دستاوردها و خلق ثروت از طریق تولید علم، از ارزش‌های اصلی برگزاری جایزه به شمار می‌روند و در برنامه‌های جانبی جایزه از جمله نمایشگاه دستاوردهای علمی و فناوری، امکان مذاکره باری هر گونه همکاری و قرارداد وجود خواهد داشت.

صفاری نیا: بخشی از منابع مالی مورد نیاز فعالیت دبیرخانه، توسط دولت از طریق پارک فناوری پردیس تأمین شده است اما در نظر است منابع مالی مورد نیاز برنامه اصلی، از طریق وقف و خیرین تأمین شود، منابع مالی اکثر جوایز علمی بین المللی نیز  از طریق وقف تأمین شده است البته در این گونه جوایز، برخی مراکز علمی، تجاری و اقتصادی هم مشارکت دارند اما منبع اصلی مالی وقف است.

 

تلاش دبیرخانه و شورای سیاستگذاری جایزه بر تأین مالی جایزه از محل وقف و خیرین است، لذا کمیته خاصی در دبیرخانه بر روی این موضوع فعالیت می‌کند و خیرین شرکت‌های بزرگ و سایر علاقه‌مندان می‌توانند ضمن ارتباط با کمیته فوق، در این امر خطیر مشارکت داشته و از خود یادگاری زیبا برای آیندگان به جا گذارند.

همچنین در دبیرخانه دو کارگروه دیگر هم فعال هستند که یکی برای داوری علمی متقاضیان فعال است که زیر مجموعه آن چهار کمیته تخصصی وجود دارد و دیگری کار گروه اجرایی است که کمیته‌های بین‌المللی، پشتیبانی و تشریفات، اجرایی و.... زیر مجموعه آن فعالیت‌ می‌کنند.

صفاری نیا: مسلما ایجاد ارتباط و تعامل بین نهادهای مرتبط با حوزه علم و فناوری از اهمیت بالایی برخوردار است به طور کلی تعامل پارک فناوری پردیس به عنوان دبیرخانه جایزه با این نهادها، از دو منظر می‌تواند مورد توجه قرار گیرد نگاه اول نگاه اطلاع‌رسانی باهدف ترویج و معرفی جایزه است که با توجه به مسبوق به سابقه نبودن برگزاری این جایزه به خصوص در دوره اول برگزاری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

 

 نگاه دوم در مورد تعامل با مراکز مرتبط، جلب مشارکت دانشمندان کشورهای اسلامی و مسلمانان برای حضور در جایزه است که این مهم از طریق نهادهایی صورت می‌گیرد که در اسناد بالادستی جایزه از آنها به عنوان نهاد نامزد کننده یاد شده است با توجه به اینکه افراد نمی‌توانند به طور شخصی نامزد دریافت این جایزه شوند باید این کار از طریق نهادهای واسط انجام شوند که در حقیقت همان نهادهای نامزد کننده هستند.

 

 یکی از مصوبات جلسه دوم شورای سیاست گذاری جایزه در دی ماه 92 تصویب فهرست اولیه این نهادهاست که توسط دبیرخانه جایزه تهیه شده بود، لیست نهادهای نامزد کننده مشتمل بر حدود 300 نهاد معتبر ویژه با آنان، از اهمیت بالایی برخوردار است.

 

نکته مهم این است که تعامل پارک فناوری پردیس به عنوان دبیرخانه جایزه نمی‌تواند محدود به پارک‌های علم وفناوری باشد دامنه این تعامل به طور طبیعی، کلیه نهادهای مرتبط با علم و فناوری اعم از دولتی و خصوصی، در سطح کشورهای اسلامی و نیز مسلمانان فعال در سایر کشورهاست  بر این اساس تعامل با دانشگاه‌ها، مراکز علمی پژوهشی معتبر، فرهنگستان‌های علوم، دانشمندان برجسته مسلمان در حوزه‌های فناوری مرتبط با جایزه نفرات برتر جایزه‌های فناوری مرتبط با جایزه، نفرات برتر جایزه‌های مشابه و نیز سایر نهادهای علمی و فناوری مرتبط در دستور کار دبیرخانه جایزه قرار دارد.

 

 نظر به نقش ویژه پارک‌های علمی و فناوری در تولید و توسعه فناوری در سطح جهان، دبیرخانه جایزه به پارک‌های علمی فناوری در سطح جهان، دبیرخانه جایزه به پارک های علمی فناوری به عنوان یکی از نهادهای نامزد کننده توجه خاص کرده است و قطعا در اطلاع‌رسانی جایزه مورد توجه قرار خواهند گرفت.

صفاری نیا: همان‌طوری که در بخش پیش نیز اشاره شد، این جایزه در پی آن است که فرصت برابر برای دانشمندان و نخبگان مسلمان و نیز کشورهای اسلامی، فراهم آورد.

 

 فرصتی که تا پیش از برگزاری جایزه، حداقل به صورت برابر در اختیار مسلمانان نبوده است، جایزه علمی فناوری پیامبر اعظم (ص) در حقیقت پی جبران این خلأ بوده و هست، لذا طرح جایزه به‌عنوان یکی از ابزارهای مهم در راستای اعطای فرصت مطرح شدن به نخبگان مسلمان در دستور کار قرار دارد وامیدواریم در آینده نزدیک بتوایم جایزه علمی فناوری پیامبر اعظم (ص) را به عنوان یکی از نمادهای مهم شایستگی علمی در جهان، مطرح کنیم.

 

قطعا این جایزه یک انگیزه بزرگ برای نخبگان جوان هست که می‌توانند تلاش‌های علمی خود را در محیط مناسب به جهانیان عرضه کنند.

 

 پیش‌بینی ما این است که حرکت علمی جدیدی در سطح دانشمندان جهان اسلام از طریق این جایزه شروع شود که برکات آن در سال‌های آینده مشخص و نمایان خواهد شد.

صفاری نیا: آنچه در چند ماهه اخیر شاهد آن بود‌ه‌ایم، استقبال وسیع و غیرقابل پیش‌بینی دانشمندان و مراکز علمی و تحقیقاتی داخلی از این رخداد بزرگ بوده است، تاکنون ده‌ها دانشگاه و مرکز پژوهشی داخل از این جایزه استقبال کرده‌اند و به صورت رسمی پیشنهادهای خود را برای مشارکت در حوزه های مختلف جایزه ارسال کرده‌اند.

 

 در ابعاد خارجی نیز تاکنون چندین دانشگاه بزرگ و معتبر از کشورهای علمی پیشتاز در جهان اسلام برای همکاری اعلام آمادگی کرده‌اند و فهرستی از ده‌ها دانشمند برجسته مسلمان توسط برخی مراکز برای دبیرخانه جایزه ارسال شده است، همچنین به جز مراکز علمی، برخی مراکز و نهادهای بزرگ بین المللی اسلامی در جایزه مشارکت فعال دارند.

 

به گزارش «خبرگزاری دانشجو»، جایزه پیامبر اعظم(ص) 14 تا 19 دی 93 با حضور دانشمندان و مقامات عالی رتبه کشورهای جهان اسلام در تهران برگزار می شود.

 

منبع: مجله جایزه پیامبر اعظم (ص)