بررسی کارنامه ۲۰ ساله مناطق آزاد/ بیکاری و افزایش قیمت زمین، و سختی زندگی مردم بومی

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو؛ با توجه به گزارش قبلی مشخص شد نخستین مشکلی که مناطق آزاد ایجاد کرده است عدم بهبود شاخص های توسعه است. با توجه به اینکه یکی از اهداف ایجاد مناطق آزاد بهبود توسعه در همه ابعاد است ولی متاسفانه با بررسی برخی از شاخص های توسعه در این مناطق در بین سالهای 82 تا 92 متوجه شدیم نه تنها شاخص ها بهبود نیافته بلکه در مقایسه با شاخص های توسعه استان (سرزمین اصلی) نیز بسیار پایین است.

به عنوان مثال شاخص افراد باسواد، شاخص تعداد کارگاه های صنعتی و افراد شاغل در آن و یا شاخص نرخ اشتغال بسیار پایین تر از سرزمین های اصلی هستند. به عبارت دیگر افراد باسواد، کارگاه های تولید و افراد شاغل در مناطق آزاد کمتر از استان آن هستند.

از سوی دیگر این تنها مشکل ایجاد شده در مناطق آزاد نیست. یکی دیگر از مشکلات این مناطق، عدم رونق اشتغال است.

متاسفانه اگر گشتی در یکی از مناطق هفت گانه آزاد کشور بزنید و با بومیان آنها صبحت کنید قریب به اتفاق آنها از معضل بیکاری رنج می برند و عدم اشتغال را از بزرگترین معضلات مناطق آزاد می دانند.

با بررسی نرخ اشتغال در 5 منطقه آزاد و مقایسه آن با نرخ اشتغال همان استان، نه تنها بهبود چشمگیری مشاهده نشد، بلکه در بعضی از مناطق، استان مرزی نرخ اشتغال مناسب‌تری نسبت به منطقه آزاد دارد.

بیکاری، بلای خانمان سوز بومیان مناطق آزاد

این یک بعد ماجراست. نرخ اشتغال پایین است، جوانان و بومیان مناطق آزاد بیکارند، زندگی هایشان سخت می گذرد و با گرانی های خارج از عرف این مناطق معیشت بومیان به مخاطره می افتد. از تمام این مسائل اگر بگذریم به تعداد معدود بومیانی می رسیم که توانسته اند برای خود شغلی را در این مناطق دست و پا کنند.

با توجه به بررسی های موجود، بر خلاف هدف ایجاد مناطق آزاد که رونق تولید بود، بومیانی که در این مناطق مشغول به کار هستند اغلب به شغل هایی مانند مشاغل خدماتی یا فروشندگی رو آورده اند. مشاغلی که هیچکدام منجر به تولید نمی شود.

هرچند که کل کشور با بحران بیکاری و عدم رونق اشتغال دست به گریبان است، اما با توجه به واردات بسیار زیاد مواد اولیه به مناطق آزاد و ظرفیت بالای این مناطق برای صادرات، مناطق آزاد ایران باید به عنوان الگو و پیشانی اشتغال زایی شناخته شود ولی متاسفانه تعداد زیادی از افراد سودجو و سرمایه دار نه تنها به فکر رونق اقتصاد ملی نیستند بلکه به فکر جیب خود هستند و با واردات بی رویه و قاچاق سازمان یافته تیشه بر ریشه تولید می زنند.

با این رویه ای که در مناطق آزاد حاکم شده است، روز به روز جوانان بیکارتر می شوند، قیمت اجناس بالاتر می رود، بومیان برای رفع مشکلات معیشتی مجبور به فروش زمین های خود می شوند، ساخت و ساز پاساژها و هتل ها افزایش می یابد، زمین ها گرانتر می شوند، همچنان زندگی بومیان سخت تر می شود و در نهایت بومیان زیر چرخه های اقتصادی ناسالم سرمایه داران از بین می روند.

گران شدن زمین، سرمایه ها را از کف مردم مناطق آزاد می برد

از سویی  وقتیکه در مناطق آزاد ثورت و اشتغال تولید نشود و قیمت زمین نیز بالا رود جوانان این منطقه برای تهیه مسکن با مشکل مواجه می شوند و بنابراین سن ازدواج بالا می رود و هزاران مشکل و آسیب اجتماعی را به دنبال دارد.

شاید افزایش قیمت زمین برای اشخاصی که دارای ملک و املاک در منطقه هستند، اثر کوتاه مدت مناسبی داشته باشد، اما برای جوانان و بومیانی که دارای مسکن نیستند، خرید مسکن تبدیل به یک آرزو می‌گردد.

همچنین افرادی که دارای زمین هستند، با فروش آن و نه با کار و تولید، سرمایه‌ای به دست می‌آورند که پس از گذشت مدتی دیگر با همان مقدار سرمایه نمی توانند زمین یا مسکن مشابه ای را خریداری کنند.

قطعا با تجربه تلخ اینچنینی از انحراف کامل مناطق آزاد از اهداف خود، اگر هزاران هزاران منطقه آزاد دیگر هم در کشور ایجاد شود به انحراف خواهد رفت و فقط ابزاری برای افزایش فاصله طبقاتی و سرخوردگی بیشتر بومیان خواهد شد.