کاهش تولد‌ها بعد از ۱۵ سال افزایش مستمر/ کوتاهی دولت در زمینه بهبود وضعیت جمعیت کشور

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، در حالی که با گذشت ۶ سال از نخستین تذکرات رهبر معظم انقلاب، مجلس شورای اسلامی و دولت، کار خاصی برای بهبود وضعیت جمعیت کشور انجام نداده‌اند، آمار‌ها نشان می‌دهد که تعداد تولد‌ها در کشور روند کاهشی پیدا کرده است؛ امری ناگوار که به بحرانی‌تر شدن وضع جمعیتی کشور خواهد انجامید.

در همین راستا محمدجواد محمودی - رئیس کمیته پایش سیاست‌های جمعیتی شورای عالی انقلاب فرهنگی- در یادداشتی آورده است: انتظار می‌رود که اگر اقدامات تسهیل گر فرزندآوری به صورت جدی در دستور کار قرار نگیرد، در آینده تعداد تولد‌ها کمتر از سال‌های پیش شود و نرخ باروری و به تبع آن نرخ رشد جمعیت کاهشی شود، چنان که مرکز آمار نیز مکرر این پیش بینی را مطرح کرده است.

همانطور که در جدول فوق ملاحظه می‌شود؛ تا سال ۱۳۹۴ تعداد تولد‌ها روند افزایشی داشته و در سال ۱۳۹۵ این روند افزایشی پس از ۱۵ سال متوقف شده و تعداد موالید نسبت به سال قبل از آن، ۴۲۵۰۶ مورد کمتر شده است. نگاهی به ستون «درصد تغییرات» نشان می‌دهد که از سال ۱۳۹۰ تا سال ۱۳۹۳ درصد تغییرات افزایشی بوده و بعد از آن روند کاهشی درصد تغییرات آغاز شده است و به سرعت در سال ۱۳۹۵ با رشد منفی تعداد تولد‌ها مواجه شده ایم.

باید اشاره کرد که از سال ۱۳۸۰ به علت نیروی درونی جمعیت (اثر گشتاور، ناشی از افزایش جمعیت زنان در سن باروری)، افزایش موالید در حال رخ دادن بوده است (به نمودار شماره ۱ دقت کنید)، اما از سال ۱۳۹۴ به بعد توان درونی جمعیت رو به کاستی می‌گذارد و به یک باره تعداد موالید و رشد جمعیت شروع به کاهش می‌کند.

حال با نگاه به جدول شماره ۲ به طور دقیق‌تر به تغییرات تولد در شش ماهه اول سالهای ۱۳۹۴، ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ می‌پردازیم. همانطور که ملاحظه می‌شود؛ تعداد تولد‌ها در ۶ ماهه اول سال ۱۳۹۶ در مقایسه با مدت مشابه سالهای قبل با کاهش روبرو شده است. درصد تغییر تولدهای شش ماهه اول ۹۵ به ۹۴ برابر ۲. ۲۹ - و درصد تغییر تولدهای شش ماهه اول ۹۶ به ۹۵ برابر ۲. ۴۰ - بوده است. مشخصا این کاهش تولد‌ها را نباید به عنوان یک اتفاق تلقی کرد و ابتدا به ساکن منتظر افزایش آن بود؛ چرا که بر اساس روندهای ۵۰ سال گذشته ثبت وقایع حیاتی، کاهش بیشتر تولد‌ها بسیار محتمل می‌نماید.

بر اساس یک قاعده در داده‌های ثبتی، معمولا تعداد تولد‌ها در شش ماهه اول بیشتر از تعداد تولد‌ها در شش ماهه دوم است؛ بنابراین احتمال اینکه در ۶ ماهه دوم سال ۹۶ تغییرات خاصی در روند رخدادهای تولد اتفاق بیافتد، اندک می‌باشد.

نرخ باروری (متوسط تعداد فرزندان به ازای هر زن در سن باروری) نیز از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۰ (در عین این که با افزایش تعداد تولد‌ها با شیبی ملایم روبرو بوده ایم) طبق آمارهای مرکز آمار ایران و سازمان ثبت احوال کشور روندی کاهشی را طی کرده است و از ۲. ۱ فرزند به ازای هر زن به ۱. ۷۵ رسیده است. اما از سال ۱۳۹۰ تا سال ۱۳۹۵، تخمین زده می‌شود که به علت تند شدن شیب افزایش تولد‌ها (جدول شماره ۱) نرخ باروری به نزدیک ۲ فرزند به ازای هر زن افزایش یافته باشد. اما به علت اینکه تعداد تولد‌ها در سال‌های ۹۵ و ۹۶ با شیبی تندتر نسبت به افزایش چند سال اخیر شروع به کاهش نموده؛ نرخ باروری مجددا روند کاهشی خود را آغاز کرده است و تخمین زده می‌شود که در حال حاضر (نیمه سال ۱۳۹۶) به حدود ۱. ۹۵ فرزند به ازای هر زن رسیده باشد؛ بنابراین با توجه به اینکه توان درونی جمعیت در حال تهی شدن است، انتظار می‌رود که اگر اقدامات تسهیل گر فرزندآوری به صورت جدی در دستور کار قرار نگیرد، در آینده تعداد تولد‌ها کمتر از سال‌های پیش شود و نرخ باروری و به تبع آن نرخ رشد جمعیت کاهشی باشد، چنان که مرکز آمار نیز مکررا این پیش بینی را مطرح کرده است.

در حقیقت این افزایش موقت و اندک نرخ باروری در چند سال گذشته، نگرانی‌ها را کاهش نداده است و با ادامه روند کنونی، جمعیت کشور با سرعت بسیار زیادی دچار سالخوردگی خواهد شد.

انشاءالله در آینده نزدیک به نقد گزارش هایی خواهیم پرداخت که تحت عنوان بررسی «تحولات و وضعیت جمعیت در جمهوری اسلامی ایران» گزاره هایی غلط و شیطنت آمیز را به مسئولین کشور القاء می‌کند.