سهم هر استان از افتخارات لیگ برتر چقدر است؟

به گزارش گروه ورزشی خبرگزاری دانشجو، نوزده هفته از آغاز لیگ هجدهم گذشته و با برگزاریِ تقریبا دوسومِ رقابت‌ها، تکلیف مدعیان قهرمانی روشن شده. نکته جالب در جدول لیگ این است که مربع قهرمانی این فصل را، چهار تیم از چهار شهر مختلف کشور ساخته‌اند. اصفهان، تهران، تبریز و مشهد، هر کدام یک نماینده در میان مدعیان این فصل لیگ برتر دارند. اتفاقی که برای پیدا کردن نمونه مشابه آن، باید به پنج سال پیش برویم. به فصل دوازدهم لیگ که با قهرمانی استقلال تهران به پایان رسید و تیم‌های بعدی به ترتیب از تبریز، اصفهان و اهواز بودند.  
در هفده دوره‌ی گذشته‌ی لیگ برتر، 9 قهرمانی سهم تیم‌های تهرانی بوده. در جدول رده‌بندی تمام ادوار لیگ هم، دو تیم پرطرفدار تهرانی اول و دوم هستند. سهم شهرستانی‌ها از قهرمانی لیگ برتر، محدود به افتخارات اصفهانی‌ها و درخشش‌های مقطعی جنوبی‌ها بوده. اما به نظر می‌رسد این روزها اتفاقات تازه‌ای در لیگ برتر کشور می‌افتد و قطب‌های تازه‌ای به فوتبال ایران اضافه شده. مربع قهرمانی این فصل لیگ، چهار ضلع در چهار گوشه‌ی ایران دارد و این می‌تواند یک نشانه باشد. یک نشانه از آغاز دوره‌ی درخشش غیرمرکزنشین‌ها در لیگ برتر. آیا واقعا چنین اتفاقی افتاده؟
کدام‌یک افتخارات بیشتری دارند؟ تهران یا شهرستان‌ها؟
تمرکز بر تعداد عناوین قهرمانی، برای رسیدن به قضاوتی درست درباره عملکرد تیم‌های غیر تهرانی در لیگ برتر کافی نیست. برای اینکه به دید بهتری نسبت به موفقیت- و نه صرف حضور- شهرستانی‌ها در لیگ برتر داشته باشیم،  یک بررسی آماری انجام می‌دهیم. در این بررسی، پنج تیم نخست جدول رده‌بندی لیگ در 17 دوره قبل را مرور می‌کنیم. به هر استانی که یک تیم قهرمان داشته باشد، 5 امتیاز می‌دهیم و استان تیم نایب‌قهرمان 4 امتیاز می‌گیرد و به همین ترتیب تا استان تیم پنجم که یک امتیاز خواهد گرفت. بر این اساس، جدول رده‌بندی عملکرد استان‌های مختلف کشور در تمام ادوار لیگ برتر به شکل زیر خواهد بود:

 
از بین تمام استان‌های کشور، تا کنون 16 استان توانسته‌اند دست‌کم برای یک فصل، تیمی در لیگ برتر داشته باشند و از این 16 استان، افزون بر نیمی از آن‌ها یعنی 10 استان دست‌کم یک فصل طعم قرار گرفتن در میان 5 تیم برتر لیگ را چشیده‌اند. 
 با این وجود اما بیش از نصف عناوین موجود در جدول بالا را تهرانی‌ها( اگر سایپا را هم تیمی تهرانی در نظر بگیریم) تصاحب کرده‌اند و بیش از 51 درصد امتیازات این جدول هم متعلق به تیم‌های پایتخت است. این یعنی عملاً فوتبال ایران در 17 فصل گذشته دو قطب تقریباً هم‎وزن داشته. یک قطب مستقر در پایتخت و یک قطب دیگر که تمام استان‌های دیگرِ کشور را شامل می‌شود. یک شهر در یک سوی میدان و یک کشور، در سوی دیگر.

سقوط تهرانی‌ها در دهه نود
اما بررسی همین آمار با همین مبنا در 6 فصل اخیر لیگ برتر( یعنی از فصل دوازدهم تا هفدهم) نتایج تقریباً متفاوتی در پی دارد. 

 
در شش فصل اخیر، پنج استان توانسته‌اند در میان بالانشین‌های لیگ برتر جا پیدا کنند. در این میان، سهم تهرانی‌ها همچنان از بقیه استان‌ها بالاتر است اما با یک تفاوت جزئی و مهم. حالا از بین 30 عنوان موجود در این جدول( شش فصل و هر فصل 5 عنوان) سهم تهرانی‌ها 14 عنوان است. یعنی کمی بیش از 46 درصد کل عناوین. از مجموع 90 امتیاز موجود هم به تهرانی‌ها 44 امتیاز رسیده. یعنی 48 درصد امتیازات. و این یعنی در دهه نود، سهم تهرانی‌ها از عناوین بالای لیگ برتر، روندی نزولی داشته.

حرکت آرام به سمت تمرکززدایی
با این اوصاف، به نظر می‌رسد لیگ برتر ایران، حرکتی نرم و آرام را به سمت فراگیر شدن طی می‌کند. اگر تا سال‌های گذشته، سهم تهران از افتخارات لیگ برتر بیش از 50 درصد بوده، حالا به زیر این رقم و مرزهای 45 درصد رسیده. این یعنی قطب شهرستانی‌های لیگ در حال رشد است. افزایش امکانات در شهرستان‌ها، ورود بخش خصوصی به تیم‌داری در خارج از تهران، تاسیس ورزشگاه‌های بزرگ و جذابی مثل امام رضا(ع)، نقش جهان و فولادآره‌نا، در کنار شورِ طرفدارانِ اصفهانی و تبریزی و اهوازی و خراسانی، احتمالا سال‌های جذابی را پیش روی فوتبال ایران قرار می‌دهد. جدول رده‌بندی لیگ هجدهم تا اینجای فصل هم همین را می‌گوید؛ چهار تیم مدعی، از چهار نقطه مختلف کشور برای قهرمانی می‌جنگند و این یعنی حاشیه امنیت تهرانی‌ها در رتبه‌های بالای لیگ، به خطر افتاده است.

محمد صالح سلطانی