خدمت مقدس / جستاری بر انجام وظیفه اجباری

*گوشه و کنار نشریات، محمدحسین ابراهیم خانی: وقتی بحث ۲۴ ماهه شدن سربازی داغ شد، دوباره داغ دل منتقدان اساسی این شیوه خدمت به کشور هم تازه‌تر شد. ۲۴ ماه از عمر و بهترین لحظات زندگی جوانان ایرانی باید صرف «خدمت مقدسی» شود که نه آن چنانی که باید برای کشور بازدهی دارد، و نه جوانان از آن بهره چندانی می‌برد.

 

۲ سالی که حاصلش برای اغلب جوان‌ها عقب افتادن از کار و درس و زندگی است، اما نتیجه نهایی آن یک مدرک است: «پایان خدمت»! مدرکی که به این ممنوع الفعالیت بودن اجتماعی شان، تا حدی، پایان می‌بخشد، تا بتوانند در اجتماع با خیال راحت تری حضور پیدا کنند، اما اینکه چه اجتماعی و چه اقتصادی منتظر آن هاست، بماند. کمی بیشتر در این ۲ سال بیندیشیم؛ این گذر عمر برای «خدمت نظامی» به کشور به چه قیمتی است؟ می‌دانیم که هیچ چیزی جایگزین زمان، که طلای واقعیست، نمی‌گیرد؛ آن هم چه زمانی، جوانی که ضریب هر سال آن با چندین سال از اواخر عمر برابری می‌کند.

آن طور که پیداست حالا حالا هم نمی‌شود به برداشته شدن کلی این نوع سربازی و خدمت نظامی که تقریبا از ۹۰ سال پیش تا کنون تغییر چندانی پیدا نکرده، دل بست. دانشجویی که کشور برای دانشجو شدنش ۱۲ سال هزینه آموزش و پروش و حدود ۲ تا ۷ سال هم هزینه آموزش عالی او کرده، حالا وارد محیط بیگانه با علمی می‌شود که دیگر نه این همه تحصیل علمش به دردش می‌خورد، بلکه باری هم بر دوشش است، مدام با خود می‌پرسد: برای چه اینجا هستم؟! به عنوان مثال به جوانی فکر کنید که زمانی آموزش برنامه نویسی دغدغه روز و شبش بود، حالا، اما باید ۲۴ ماه به دور از ساده‌ترین ابزار‌ها برای برنامه نویسی قرار می‌گیرد؛ در نظر بگیرید که بعد از ۲۴ ماه چقدر باید دوباره تلاش کند تا تازه به جایگاه قبلی خود، یعنی آن زمانی که تازه می‌خواست برای خدمت نظامی به کشور اعزام شود، برسد.

 

از عدم شایسته سالاری در شیوه اجرای سربازی گفتیم. ۲ سال خدمتی که برای جوان تحصیل کرده ما می‌تواند به عنوان نقطه قوتی، حداقل از نظر افزایش و پیوستگی تجربه علمی و عملی او باشد، و همینطور به چرخیدن چرخ‌های صنعت و اقتصاد و علم کشور هم کمک کند، حالا به آموزش نظامی تبدیل شده که بازدهی آن پایین و برای حتی برای آینده سربازان هم کم فایده است. این یعنی نیروی انسانی که هدر می‌رود. معلوم نیست با این روند نزولی رشد جمعیت ایران ما، مسئولین امر کی به فکر استفاده صحیح از منابع انسانی این کشور می‌افتند.

در این دو ستون درباره یکی از بنیادی‌ترین مشکلات سربازی گفتیم: از نحوه اجرای آن. اما مشکلات سربازی کم نیستند؛ از ماهیت و هدف اینگونه خدمت نظامی و راه رسیدن به آن هدف تا اینکه چرا –با همین وضع سربازی که الان داریم- تنها ۱۳درصد حقوق مصوب شده به سربازان پرداخت می‌شود و ساعت ها، روز‌ها و ماه‌هایی که با لحظه شماری جوانان وطن هدر می‌روند، تا ۲۴ ماه به سر برسد!