به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو به نقل از روابط عمومی مرکز، هشتاد و نهمین نشست علمی-تخصصی با مدیریت علمی دکتر فرخ مسجدی؛ رئیس امور آب، کشاورزی و محیط زیست سازمان برنامه و بودجه کشور و همچنین با سخنرانی: دکتر اسماعیل فاتحی‌فر؛ استاد و رئیس دانشگاه صنعتی سهند تبریز، دکتر زهرا عابدی؛ عضو هئیت علمی دانشگاه، مشاور سابق سازمان ملی بهره‌وری، دکتر آیدا شریعت‌مداری؛ مدرس دانشگاه، مشاور در حوزه بهره‌وری با مشارکت فعال جامعه علمی، پژوهشی، دانشگاهی، اندیشگاهی، صاحب¬نظران، مدیران و کارشناسان دستگاه¬های اجرایی ملّی و استانی به صورت مجازی برگزار شد.
در ابتدای این نشست دکتر فرخ مسجدی؛ رئیس امور آب، کشاورزی و محیط زیست سازمان برنامه و بودجه کشور در خصوص اهمیت این نشست گفت: اساتید می‌توانند با راهنمایی خود راه گشای مدیران اجرایی کشور باشند. با توجه به جدید بودن این بحث اگر بتوانیم منابع را به بهترین شکل مدیریت کنیم و منابع را برای نسل بعدی منتقل کنیم به اهداف خود در بهره وری دست پیدا کرده ایم.
وی خاطر نشان کرد: بهره وری و بهبود شرایط محیط زیستی از اولویت‌های امروز است و در سیاست‌های کلان نظام نیز ردپای جدی و مهمی دارد. ضرروت و الزام ورود به بهره وری سبز به دلیل محدودیت‌های منابع زمین یک اصل است.
دکتر اسماعیل فاتحی‌فر؛ استاد و رئیس دانشگاه صنعتی سهند تبریز به عنوان سخنران ابتدایی این نشست گفت: بهره وری سبز باید به توسعه پایدار منجر شود؛ لذا در تعریف توسعه پایدار گفته شده؛ بهره وری باید بگونه‌ای باشد که نیاز‌های امروز را برآورده کند بدون آنکه خطراتی را برای نسل‌های بعدی ایجاد کند. از اینرو با رعایت این اصل می‌بایست قیمت تمام شده نیز مد نظر قرار گیرد. ما به چرخه مدیریت سبز احتیاج داریم که در برنامه هفتم می‌بایست مورد توجه قرار گیرد.
فاتحی فر افزود: بهره وری سبز از یک سو به کیفیت زندگی توجه می‌کند و از سوی دیگر به رشد توجه ویژه دارد، لازمه این امر نیز توجه به الگوی تولید و الگوی مصرف به صورت همزمان است. نباید از یادبرد که اصل بهره وری ریشه در تعالیم دینی ما دارد و در واقع بهره وری یک مسابقه دو، بدون خط پایان است. در واقع بهره وری یک نگرش است به منظور ارتقای هر روزه سازمان و صنعت.
این مدرس دانشگاه با اشاره به آمار‌های بهروه ری ادامه داد: طبق آمار با وجود متوسط تولید خوب و همچنین کار و تولید قابل قبول عامل بهره وری در کشور منفی است. در این زمینه کیفیت مواد اولیه، آموزش افراد بسیار مهم است. توسعه پایدار، صنایع نیز باید سود ده باشند و کیفیت و رضایت مشتری از اصول تحقق بهره وری سبز است.
این محقق بهره وری ادامه داد: در بحث بهره وری سبز توجه به ماده اولیه بسیار مهم است. Mfca یک مدل در راستای مدیریت ماده اولیه است که از دور ریز ماده اولیه جلوگیری می‌کند. در این مدل ضایعات، اعم از پس ماند جامد است. در واقع هرچیز که به غیر از محصول نهایی باشد در این مدل ضایعات محسوب می‌شود.
وی ضمن بررسی مدل یاد شده ادامه داد: کاهش استفاده از مواد اولیه در تحقق محصول نهایی برون داد استفاده از این مدل است. در واقع محصول مثبت و محصول منفی مهمترین رکن یک سازمان است. ما باید دقت کنیم به تولید محصول مثبت و نهایی و از تولید هرچیز دیگری به جز محصول مثبت پرهیز کنیم.
دکتر فاتحی فر در تبیین اهمیت بهره وری سبز خاطر نشان کرد: تلاش هر واحد صنعتی و اداری باید این باشد که تمام ورودی ماده اولیه به محصول نهایی تبدیل شود. در این بین عدم توجه به تعمییرات و بازیابی‌های نوبه‌ای متاسفانه مجموعه‌های صنعتی را با مشکل مواجه کرده است؛ لذا درمدل Mfca توجه به فرایند‌ها بسیار مهم است؛ و از رهگذر این توجه هزینه ضایعات کم می‌شود.
وی در تشریح مدیریت ضایعات گفت: متاسفانه باید توجه کنیم قیمت ضایعات از قیمت محصول در بسیاری از موارد بالاتر است، اما در نگاه خوشبینانه، حالت قیمت ضایعات با محصول نهایی برابر است.
وی با بیان تجربیات متعدد در کشورهای دیگر در خصوص مدیریت منابع گفت: برخی اوقات به منظور کم کردن ضایعات باید در زنجیره تامین اصلاحات اساسی شود لذا با ایجاد مشوق‌ها می‌شود بهره وری را به وجود آورد. شاید از محل مالیات خود کارخانه‌ها بشود مدل‌های بهره وری سبز را در ایران اجرا کرد.
دکتر زهرا عابدی، عضو هئیت علمی دانشگاه، مشاور سابق سازمان ملی بهره‌وری به عنوان سخنران دوم این نشست گفت: نگاهی که ما به زمین داریم باید اصلاح شود. سیاستگذاران باید دقت کنند ردپای زیستی چگونه در چرخه زیست ما تاثیر گذار است.
دکتر عابدی با بیان اینکه شکاف اکولوژیک معلول تولید ناپایدار و به تبع آن مصرف ناپایدار خواهد بود افزود: در حقیقت ما بدهی زیادی به زمین داریم. این بدهی شامل اموری همچون آب، خاک و سایر سرمایه‌های طبیعی می‌شود.
وی با اشاره به بحث تغییرات اقلیمی در جهان ادامه داد: این بارش‌های نابهنگام، بهره وری را در بخش کشاورزی به شدت کاهش می‌دهد و متاسفانه باید گفت اگر کشور‌ها همین روند را ادامه بدهند در سال ۲۱۰۰، بدهی زیادی به زمین ایجاد خواهد شد و شاید با ادامه روند کنونی در مصرف منابع طبیعی در سال ۲۱۰۰ به منابع سه زمین، نیاز داشته باشیم تا نیاز‌های آن زمان را مرتفع کند.
این محقق در خصوص راه حل مقابله با وضعیت کنونی ادامه داد: تاکید بر کاهش استفاده از منابع اولیه و کاهش رد پای کربن می‌بایست به صورت جدی پیگیری شود و راهی نداریم مگر اینکه به وضعیت توازن زیستی بازگردیم. عوامل اثر گذار در این رد پای اکولوژیک رشد سریع صنعتی و افزایش جمعیت است و عدم توجه به برنامه‌های کنترلی تشدید کننده وضعیت فعلی است.
عابدی با تشریح سناریوی عبور از وضعیت فعلی گفت: با اجرای بهروه وری سبز و تحقق سناریوی دوم، می‌توانیم به سمت کاهش رد پای اکولوژیک دست پیدا کنیم. اما نباید از یاد ببریم که در بیست سال اخیر از ظرفیت زیستی استفاده زیادی کردیم و این امر میزان بدهی ما به زمین را بسیار بالا برده است.
وی با بیان متدولوژی مورد نظر در خصوص بررسی ردپای اکولوژیک گفت: عدم توجه به این مهم ما را به دایره فقر وارد می‌کند. در سه دهه اخیر نرخ فقر در کشورهای در حال توسعه افزایش پیدا کرده است. در مقابل می‌توانیم با استفاده از تکنیک‌های رشد سبز بر این مشکلات فائق آییم. با این وجود متاسفانه از رشد سبز دور شده ایم.
با استفاده بی رویه از منابع آبی با مشکلات متعددی مواجه هستیم به گونه‌ای که در برخی از مناطق از ۱۵۰ متر عمق چاه به ۵۰۰ متر رسیده ایم.
دکتر عابدی در بخش ارائه راه حل‌ها گفت: تحقق شهر سبز، حمل نقل سبز، حسابداری سبز، مشاغل سبز، کالای سبز و... همگی در قالب یک برنامه مدون قابل دستیابی است به عنوان مثال حمل و نقل ریلی در مقایسه با دیگر موارد حمل و نقل سبز به شمار می‌رود و اتومبیل‌های هیبریدی می‌تواند مکمل این شبکه حمل و نقل باشد. همچنین چارچوب‌های قانونی ملی باید در این میان به عنوان مشوق به تحقق بهره وری سبز کمک کند.
وی در خاتمه سخنان خود خاطر نشان کرد: کشورهای در حال توسعه باید به مسیر رشد سبز توجه ویژه‌ای داشته باشند. عدم توجه به این مهم کشورهای در حال توسعه را دچار چرخه فقر می‌کند و در این بین ما برای اینکه به اقتصاد سبز دست پیدا کنیم باید به بهره وری سبز جامه عمل بپوشانیم. تولید پایدار مصرف پایدار را در پی خواهد داشت.
دکتر آیدا شریعت‌مداری؛ مدرس دانشگاه و مشاور در حوزه بهره‌وری به عنوان سخنران سوم این نشست با اشاره به قوانین مورد اشاره به بهره وری سبز گفت: عدم توجه به اصل پنجاهم قانون اساسی در خصوص محیط زیست آسیب زا بوده است. بهره وری سبز در دل صنعت، معدن، تجارت و در دل تمامی سازمان‌ها می‌تواند پیاده سازی شود.
وی خاطر نشان کرد: زمانی که بتوانیم با کمترین ورودی‌ها بیشترین خروجی را داشته باشیم، هزینه‌ها را سیو کنیم و با استفاده از این مدل‌ها می‌توان بدون افزایش مواد اولیه، در همین بازه زمانی و با همین ماده اولیه و با حذف کاغذ بازی‌ها و فرایند‌ها تا حد زیادی بهروری به معنای واقعی کلمه پیاده سازی کرد.
شریعت مداری ادامه داد: برای مثال اتوماسیون می‌تواند در مقابل خرید کاغذ و مصرف کاغذ استفاده شود. با ذخیره انرژی در سازمان‌ها تا حد زیادی می‌شود مصرف بی رویه انرژی را کنترل کرد.
وی با بیان تجربیات خود در خصوص تحقق بهره وری در کشور گفت: بی تردید با مسائل مختلفی در زمینه محیط زیست مواجه هستیم. باید به عملکرد خود نگاه کنیم که آیا با هر اقدام ما چه مقدار مشکل و بحران محیط زیستی برای کشور ایجاد شده است و سپس رویه‌ها را تغییر دهیم.
این محقق حوزه بهره وری ادامه داد: به منظور تحقق بهره وری سبز باید با یک عزم عمومی به وجود بیاید و با توجه به سود و زیان و شرکت‌ها به سمت محقق شدن بهره وری سبز گام برداریم؛ لذا در این بین باید توجه کرد آلودگی‌های زیست محیطی فرامنطقه‌ای است و هر اقدامی می‌تواند در مناطق دیگر نیز تاثیر گذار باشد.
وی در خاتمه افزود: لذا باید فناوری‌هایی به کار گرفته شود که بتوانیم به اصل استاندارد سازی و بهینه سازی محیط زیست توجه ویژه داشته باشیم. فرهنگ سازی در تمام سطوح، ما را به بهره وری سبز خواهد رساند. در این مدل هر سازمان و دستگاهی می‌تواند با تشکیل تیم و جمع آوری اطلاعات لازم و توجه به مشکلات و پاسخ به اینکه چگونه می‌شود مسئله را حل کرد و سپس اجرا و پایش برنامه‌ها در تحقق بهره وری سبز نقش خود را ایفا کرد و نباید از یاد برد که بهره وری سبز یک چرخه دائمی است که باید همواره ادامه پیدا کند. اقتصاد، اجتماع و محیط زیست در ارتباط ناگسستنی با یکدیگر هستند و هرسه به منظور بقای خود به تحقق مدل بهره وری سبز نیازمند هستند.
لازم به ذکر است این نشست هشتاد و نهمین نشست علمی-تخصصی و با عنوان مدیریت و بهره‌وری سبز (سیاست‌ها و راهکارها) است که روز چهارشنبه ۹ شهریور ماه سال ۱۴۰۱، ساعت ۱۰ الی ۱۲ ظهر، به همت دفتر آموزش و ترویج مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده نگری با حضور صاحب نظران ملی و استانی برگزار شد.