سرنوشت دریاچه ارومیه در انتظار تالاب «قوری‌گل» تبریز/ حفظ تنوع تالاب در گروی تامین حق آبه

گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، «تالاب قوری گول» با ۲۰۰ هکتار وسعت در ۴۰ کیلومتری جنوب شرقی تبریز قرار دارد؛ این پهنه آبی در ارتفاع ۱۸۹۰ متری از سطح دریا واقع شده و دارای چهار کیلومتر طول و عرض و ۱۶ کیلومتر مربع مساحت است و ژرفای آن در بهترین شرایط آبی و در عمیق‌ترین نقطه به ۱۳ متر می‌رسد.

تالاب «قوری گول» در سال ۱۳۵۴ به‌عنوان تالاب بین‌المللی در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده و از سال ۱۳۷۳ به‌منظور حفظ گونه‌های جانوری اطراف دریاچه جز مناطق شکار ممنوع مدیریت می‌شود؛ همچنین به‌دلیل پذیرا بودن فصلی شماری از پرندگان حمایت شده مهاجر، از نظر زیستگاهی حائز اهمیت ملی و بین‌المللی است.

دریاچه قوری‌گل با توجه به دارا بودن قابلیت‌های مختلف می‌تواند در برگیرنده اهدافی، چون حفاظت از تنوع‌زیستی، آموزش، تحقیقات و اکوتوریسم باشد البته برای استفاده بهینه از شرایط طبیعی و نیز گردشگری، تفرجگاهی در جنب این تالاب احداث شده و در خدمت مسافران است.

با این حال باید گفت بهره‌وری پایدار از این تالاب متضمن استفاده بهینه از آن برای جلوگیری از هرگونه تعارض و تضمین موجودیت ارزش‌های دریاچه است.

تالاب بین‌المللی قوری‌گل در دهه‌های قبل محل عبور و زیستگاه قوچ و میش ارمنی به عنوان یکی از گونه‌های نادر بوده، ولی به دلیل توسعه شهری و ایجاد صنایع، این ویژگی از دست رفته است.

از حیات وحش تالاب قوری‌گل در زمان حاضر می‌توان به پستاندارانی، چون «جربیل ایرانی»، موش کشتزار، موش مغان، گرگ، روباه و سمور سنگی اشاره کرد. حدود ۹۲ گونه پرنده نیز در تالاب بین‌المللی قوری‌گل شناسایی شده که می‌توان از اردک سرسفید، اردک مرمری و اردک بلوطی به عنوان برخی از آن‌ها یاد کرد که در ردیف گونه‌های جانوری در حال تهدید به انقراض تلقی می‌شوند.

همچنین بیش از ۲۸۰ گونه گیاهی در تالاب بین‌المللی قوری‌گل تشخیص داده شده که ۸۹ درصد آن در حوزه تالاب روییده و بقیه را گیاهان آبزی و نیمه آبزی تالاب تشکیل می‌دهند. گیاهان غوطه‌ور در آب تالاب به عنوان یکی از جذاب‌ترین بخش‌ها نیز شامل گونه‌هایی، چون بارهنگ آبی، آلاله آبی، قوشاب شانه‌ای، انواع جلبک و فیتوپلانکتون هستند.

متاسفانه سطح آب تالاب به علت خشکسالی‌های مداوم نسبت به سال‌های گذشته پایین‌تر رفته و گویا این سرمایه خدادادی کشورمان سرنوشتی، چون دریاچه ارومیه در انتظار دارد.

احیای تالاب با همدلی و همکاری مردم

شهنام اشتری، مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان‌شرقی با اشاره به نقش و اهمیت تالاب در معیشت جوامع محلی بر ضرورت حفاظت و احیای این تالاب می‌گوید: احیای تالاب جز با همدلی و همکاری مردم محلی و سایر دستگاه‌های اجرایی ذیربط امکان پذیر نیست.

اشتری با اشاره به مشکلات مربوط به تامین حقابه زیست محیطی تالاب، اصلاح و مرمت کانال آبرسانی تالاب اظهار می‌کند: همکاری بهره برداران حاشیه کانال مذکور در فصل آبگیری تالاب بسیار مهم و حیاتی بوده و مشارکت مردم محلی در اجرای برنامه‌های آبرسانی بسیار مهم و قابل توجه است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان‌شرقی می‌افزود: امیدواریم با رفع نقایص جزئی کانال آبرسانی و شرایط اقلیمی مناسب، آبگیری تالاب به خوبی انجام شود؛ این‌که حقابه تالاب ۳.۸ میلیون متر مکعب است، حفظ تنوع زیستی در این تالاب بستگی به تامین حق آبه تالاب دارد و اگر آبگیری تالاب به خوبی انجام شود در سال آتی شاهد شکوفایی اکوسیستمی منطقه خواهیم بود.

در این راستا، یوسف غفارزاده، مدیر عامل آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی در خصوص آخرین وضعیت تالاب قوریگل اظهار می‌کند: این تالاب یک تالاب فصلی است و آب آن از حوزه آبریز و در نتیجه بارش‌های فصلی تامین می‌شود که مواردی مانند تغییر اقلیم، توسعه بیش از حد در منطقه پیرامونی تالاب در حوزه‌هایی مانند راه، صنعت، رشد جمعیت و ویلاسازی موجب قطع این چرخه طبیعی شده است.

غفارزاده می‌گوید: با اقدامات صورت گرفته توسط شرکت آب منطقه‌ای استان حتی در فصل غیر زراعی از حوزه دیگری نیز آب به تالاب قوریگل منتقل می‌شود که بهینه سازی این نیازمند لوله گذاری ۲۰ کیلومتری برای جلوگیری از اتلاف و یخ زدن این آب در فصل سرماست.

غفارزاده تصریح کرد: با همه این شرایط سالانه یک تا یک میلیون و ۲۰۰ هزار متر مکعب آب به قوریگل منتقل می‌شود، اما به طور طبیعی و با توجه به تغییرات آب و هوایی، در فصل گرما تبخیر و این چرخه مجددا از مهر تکرار می‌شود.

مدیرعامل آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی خاطر نشان می‌کند: این تالاب در ۲۰ سال گذشته با همین اقدامات و مشقت و دشواری حفظ شده و اینکه بگوییم خشک شده، چندان صحیح نیست، البته از دو سال پیش انتقال آب به قوریگل به مجموعه محیط زیست محول شده و ما مسئول تامین زیرساخت این انتقال آب هستیم.