از ساخت محصولات ارزان تا ایجاد زنجیره تولید؛ چگونه چین در مقابل تهدیدات آمریکا تاب آورد؟

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو؛ خبرگزاری "سی جی تی اِن" در گزارشی با اشاره به سیلِ اقدامات تهدید آمیز و تخریبی غرب به رهبری آمریکا علیه چین و به طور خاص اقتصاد این کشور و تلاش جهت حذف آن از زنجیره‌های تدارکاتی اقتصاد جهانی، به طور خاص به این نکته می‌پردازد که دو ویژگی بارزِ "تاب آوری بالای اقتصاد چین" و "نیازمندی دیگر کشور‌ها به وجود آن و زنجیره‌های تدارکاتی این کشور در صحنه اقتصاد جهانی"، سبب شده تا برخلاف تلاش‌های جهان غرب، جایگاه این کشور در چهارچوب معادلات اقتصادی بین المللی تقویت شود و کشور‌های بیشتری به سمت توسعه روابط با پکن حرکت کنند.

البته که سی جی تی اِن در گزارش خود به صراحت به این نکته اشاره می‌کند که طرح و برنامه اصلی دولت آمریکا جهت تضعیف جایگاه و موقعیت چین در اقتصاد جهانی، هیچ نسبتی با واقعیت‌های میدانی اقتصاد جهانی ندارد و حتی از ظرفیت‌های فراوانی برخوردار است تا به خودِ آمریکا و متحدان آن آسیب‌های جدی را وارد کند.

خبرگزاری سی جی تی اِن در گزارش خود می‌نویسد: «در سال‌های اخیر، اقدامات مختلف آمریکا جهت آنچه منزوی سازی اقتصادی و فناورانه چین می‌خواند، در کنارِ اختلالات ایجاد شده ناشی از پاندمی ویروس کرونا، آسیب‌هایی جدی را به زنجیره‌های تدارکاتی اقتصاد جهانی و اقتصادِ کشور‌های مختلف وارد کرده است.

با این حال، "شی جین پینگ" رئیس جمهور چین در سخنرانی اخیر خود که به مناسبت آغاز سال نوی میلادی (سال ۲۰۲۳) انجام شد، تاکید کرد که به اقتصاد چین ایمان و اعتماد کامل دارد. وی به طور خاص به این نکته اشاره کرده که اقتصاد چین از قدرت تاب آوری قابل توجهی در بحبوحه ایجاد بحران‌ها و وقوع تغییرات سریع و ناخواسته در محیط جهانی برخوردار است. اکنون نیز مولفه‌هایی که رشد و توسعه طولانی مدت چین را تضمین می‌کنند، همچنان محکم و استوار سرِ جای خود هستند.

اقتصاد چین و تکیه به تاب‌آوری راهبردی

آمریکا در تلاش بوده تا کشور‌های مختلف جهان را قانع کند که وابستگی و مرودات خود با چین را کاهش دهند. دراین راستا، آمریکایی‌ها در تلاش بودنه اند تا زنجیره‌های تدارکاتی اقتصاد جهان را عاری از هرگونه اتکا به چین و در محور کشور‌های دوستِ خود تعریف کرده و قرار دهند.

در این رابطه آن‌ها توجهی ویژه به همسایه‌های آسیایی چین که متحدان راهبردی واشینگتن هستند، داشته‌اند. از این رو، برخی کشور‌ها خطوط تولید خود را از چین خارج و به دیگر کشور‌ها منتقل کرده اند. اقدامی که بیش از همه با توجه به احتمال وقوع تنش‌های جدی در روابط آمریکا و چین در آینده انجام شده است.

با این همه، تاثیرات اقتصادی رویه‌های غرب و به ویژه آمریکا در راستای فعالیت‌های آن‌ها برای منزوی سازی اقتصادی چین و خارج کردن این کشور از چرخه جهانی‌شدن، موفقیت آمیز نخواهد بود و حتی می‌تواند حامل خسارت‌های فراوانی نیز باشد.در واقع، نقش بارز و برجسته چین در ساخت قطعات مختلف به ویژه در حوزه فناوری و در عین حال کنشگری ویژه این کشور در بخش مونتاژ کالا‌های صنعتی، نه تنها روابط چین با همسایگان آسیایی اش را قطع نکرده بلکه تعمیق بیشتر این روابط را نیز در پی داشته است. کافی است توجه کنیم که در سال‌های پس از آغاز جنگ تجاری آمریکا علیه چین (از سال ۲۰۱۸)، شاهد رشد قابل توجه تجارت چین با ۱۰ همسایه آن در منطقه جنوب شرق آسیا از جمله اندونزی، مالزی، سنگاپور، و ویتنام بوده‌ایم.

بر اساس برآورد‌های مختلف، روابط تجاری میان چین با این کشور‌ها تا نوامبر سال ۲۰۲۲، چیزی در حدود ۷۱ درصد رشد داشته است. جالب اینکه روابط تجاری چین و هند نیز در دوره زمانی مشابه، شاهد افزایش ۴۹ درصدی بوده است.

البته گه در پسِ این روند افزایشی، مولفه‌هایی نظیر مزایای جغرافیایی و فرهنگی چین و همچنین مزایای قیمتی آن نهفته هستند. چین در مرکز آسیا قرار دارد و بزرگترین قدرت اقتصادی منطقه‌ای به شمار می‌رود. جذابیت‌های جغرافیایی و فرهنگی چین تا حد زیادی از این ظرفیت برخوردارند که همسایه‌های کوچک پیرامون چین که رشد اقتصادی سریعی را نیز تجربه می‌کنند، به سمت چین جذب کنند. مساله‌ای که عملا چین را به شریک تجاری اصلی و مهم آن‌ها تبدیل می‌کند. شبیه این مساله را در مورد کانادا و مکزیک و اینکه بخش بیشتر تجارتشان با آمریکا است هم شاهد هستیم.

اضافه بر این ها، مزیت قیمتی کالا‌های صادراتی چین که عملا چین را به مبدا و منبعی قابل اتکا و مهم در تولید مقرون به صرفه گوشی‌های هوشمند، وسایل حمل و نقل و دیگر تجهیزات صنعتی ارزان تبدیل کرده، عملا نشان از جایگاه محوری و محکم چین در اقتصاد جهانی دارد. البته که عضویت چین در پیمان‌های تجاری مهم منطقه شرق آسیا که تعرفه‌های تجاری را میان کشور‌های منطقه مذکور بیش از پیش کاهش می‌دهند هم نقشی قابل توجه در تقویت مزیت قیمتی کالا‌های چینی بازی می‌کند.

ظرفیت‌های قابل توجه اقتصاد چین

اقتصاد چین و به طور خاص شرکت‌های داخلی و خارجی این کشور از سیاست‌های دولت آمریکا جهت منزوی‌سازی چین در قالب اقتصاد جهانی نهایت استفاده را می‌برند و از ظرفیت‌های اقتصاد چین بهره می‌برند و زنجیره‌های تدارکاتی و تولیدی جدیدی را تعریف و ایجاد کنند.

سفر اخیر "اولاف شولتس" صدراعظم آلمان به چین تا حد زیادی نشان دهنده علاقه فزاینده شرکت‌های خارجی به حضور در بازار چین به ویژه پسی از برگزاری بیستمین کنگره حزب کمونیست چین در اکتبر سال ۲۰۲۲ بود. شرکت‌های خارجی بیشتر و بیشتری بر این باورند که چین وارد عصر جدیدی از رشد اقتصادی و خلاقیت و ابتکار شده است. طبیعتا شرکت‌های خارجی بیشتری نیز در سال جاری به سمت چین تمایل راهبردی نشان خواهند داد.

طیفی از شرکت‌های خارجی وجود دارند که حضوری در چین ندارند و یا حداقل حضور آن‌ها بسیار محدود است با این حال، نگاهی ویژه به حضور در این کشور و بازار گسترده آن دارند. آن دسته از شرکت‌ها و کنشگران اقتصادی خارجی که سال هاست در چین فعال هستند به دنبال توسعه مشارکت و همکاری‌های خود با چین هستند. از این رو، سال‌های پیش رو احتمالا شاهد رشد سریع رقابت پذیری و ظهور برند‌های جدید از سوی به ویژه بازیگران چینی خواهد بود.

در عین حال، باید توجه داشت که اقدامات و سیاست‌های دولت آمریکا جهت تحمیل انزوای اقتصادی به چین، صرفا به خودِ این کشور و متحدان آن آسیب‌های جدی را وارد خواهد کرد. به عنوان مثال کشور‌هایی نظیر هند و ویتنام، زنجیره‌های تدارکاتی بالادستی و پایین دستی ضعیفی دارند. جالب است بدانیم که چیزی بیش از چهار پنجمِ قطعات تولیدی و یدکی گوشی‌های تلفن همراه هوشمند در هند، از چین وارد می‌شوند. از این رو، نقش چین در عرصه صنعت گوشی‌های تلفن همراه در هند، از نقش دولت هند نیز برجسته‌تر است. از این رو، چین عملا در کشور‌های مجاورش نظیر هند، زنجیره‌های تدارکاتی مختص به خود را که از مزیت رقابتی نیز برخوردارند، ایجاد کرده است. مساله‌ای که قدرت اقتصادی چین را به رخ رقبا و دشمنان این کشور می‌کشد.

اقتصاد چین؛ نمادی از انعطاف پذیری و سرزندگیِ فراوان

بر اساس آخرین گزارش‌های معتبر در جهان غرب، میزان تبعیض حاکم در چین نسبت به شرکت‌های مختلف و فعالیت‌های آن‌ها به هیچ عنوان زیادی نیست. این موضوع در نوع خود اعتماد جامعه تجاری خارجی به چین را تا حد زیادی تقویت کرده است. از این رو، انتظار می‌رود که با کاهش یافتن محدودیت‌های مرتبط با پاندمی ویروس کرونا در چین، اقتصاد چین نیز در سال ۲۰۲۳ رشد قابل توجهی را به ویژه با توجه به ازسرگیری فرایند‌های عادی تولیدی تجربه کند.

پایان سیاست "کووید صفر" دولت چین می‌تواند یک نظم اجتماعی عادی را احیا کند و در عین حال، صنایع پذیرایی، مسافرت و سرگرمی نیز شاهد دستاورد‌های بزرگی خواهند بود. بازگشایی مرز‌های چین خبر خوبی برای خطوط هوایی و آژانس‌های مسافرتی و کسب و کار‌هایی است که پیش از پاندمی کرونا، توریست‌های چینی را به مثابه اصلی‌ترین منبع درآمدی خود می‌نگریستند. بر این اساس، تاجران و توریست‌ها بار دیگر به چین بازگشت گسترده‌ای خواهند داشت و در عین حال، توریست‌های چینی نیز به کشور‌های اقصی نقاط جهان سفر می‌کنند و این مساله نوعی بازی برد-برد را در عرصه بین المللی تداعی می‌کند.»