ناترازی مالی دولت باعث ناترازی بانک‌ها می‌شود/ برای کنترل تورم باید نقدینگی مدیریت شود

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، محمدرضا فرزین رئیس کل بانک مرکزی صبح امروز در سی و سومین همایش «بانکداری اسلامی» به تشریح دلایل مختلف در رابطه با ناترازی بانک‌ها پرداخت و گفت: در حال حاضر بیش از ۸۸ درصد تامین مالی در کشور ما توسط نظام بانکی انجام می‌شود. یعنی تمام سهم سرمایه گذاری خارجی، بورس و... را اگر جمع کنید به ۱۲ درصد هم نمی‌رسد و تمام بار تامین مالی کشور بر دوش نظام بانکی قرار گرفته است.

وی افزود: حتی بخش قابل توجهی از تامین مالی دولت هم بر دوش نظام بانکی است. طبیعی است که همین فشار‌ها باعث ناترازی می‌شود. البته ناترازی‌ها دلایل متعددی دارد که یکی از آن‌ها خود دولت است، ناترازی دولت به ناترازی بانک‌ها تبدیل می‌شود.

فرزین گفت: دولت نمی‌تواند خودش را تامین مالی کند و این مهم به بانک‌ها منتقل می‌شود. چه در بانک‌های دولتی و چه در بانک‌های خصوصی شاهد این اتفاق هستیم. به همین دلیل در برنامه هفتم همفکری کردیم که چه اقدامی انجام دهیم تا ناترازی دولت به بانک مرکزی سرایت نکند. ولی در هر صورت یادمان باشد بخش عمده‌ای از ناترازی‌های که در بانک‌ها وجود دارد ناشی از مطالبات آن‌ها از دولت است.

کفایت سرمایه پایین بانک‌ها
مسئله دیگر در خصوص ناترازی بانک‌ها، موضوع کفایت سرمایه است؛ اعداد این حوزه را نمی‌خواهم بیان کنم به دلیل اینکه وضعیت خوبی ندارد، اما کفایت سرمایه بانک‌های دولتی و خصوصی به اندازه کافی نیست. همین موضوع به ناترازی بانک‌ها تبدیل شده است، وقتی می‌گوییم ناترازی هم ناترازی ناشی از کمبود نقدینگی است و هم ناترازی ناشی از کمبود سرمایه است. کسی که بانک زده است باید سرمایه بیاورد اگر افزایش سرمایه ندهند ناترازی آن‌ها افزایش پیدا می‌کند.


رئیس کل بانک مرکزی گفت: موضوع بعدی اینجاست که در دوره‌ای مجلس تصمیم گرفت تمام پول دولت به بانک مرکزی برود، هم اکنون حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ همت پولی که نزد بانک‌ها بوده به بانک مرکزی آمده همین موضوع ناترازی بانک‎‌ها را افزایش داده است. این مهم در یک دوره یک تا دو ساله ناترازی بانک‌ها را افزایش می‌دهد و این هزینه اجرای یک سیاست پولی است.

برای مهار تورم، اضافه برداشت را تبدیل به خط اعتباری نکردیم
فرزین گفت: در دهه ۹۰ تمام اضافه برداشت‌ها را تبدیل به خط اعتباری کردند، اما ما هیچگاه چنین کاری را نکردیم، با فشردن یک کلید می‌توانستیم این کار را انجام ندادیم، بازپرداخت برای اضافه برداشت ۳۴ درصد است. به دلیل اینکه سیاست انقباضی دنبال می‌کنیم چنین تصمیمی را گرفتیم.

وی افزود: با همین دست فرمان میزان رشد نقدینگی به ۲۷ درصد رسید، به هر ترتیب سیاستی را باید دنبال می‌کردیم که جلوی خلق پول مستمری که در دهه ۹۰ رخ داده بود متوقف شود.

فرزین گفت: اگر اجازه دهیم پول خلق شود و نقدینگی افزایش پیدا کند قطعا نمی‌توانیم در بلند مدت تورم را کنترل کنیم؛ این اضافه برداشت نیست که باعث تورم می‌شود بلکه رشد نقدینگی است که باعث تورم می‌شود.

عالی‌‎ترین مقام پولی کشور گفت: اگر می‌خواهیم در بلند مدت تورم را کنترل کنیم باید نقدینگی را کنترل کنیم؛ اگر بخواهیم نقدینگی را کنترل کنیم باید از ابزار سیاست پولی استفاده کنیم؛ اگر از ابزار سیاست پولی استفاده کنیم در کوتاه مدت هزینه‌هایی خواهد داشت که باید صبر و حوصله داشته باشیم.

بانک‌های ایران تخصصی محور نیستند
فرزین در ادامه به مهمترین مشکلات نظام بانکی در حوزه بانکداری اسلامی پرداخت و گفت: نظارت بر مصرف تسهیلات و اینکه تسهیلات در جای خود استفاده شود در نظام بانکی ما مشکل دارد لذا در این خصوص برنامه ویژه‌ای در بانک مرکزی برای تقویت نظارت بر بانک‌ها داریم.

وی ادامه داد: بانک‌های ما تخصصی محور نیستند و با اساسنامه یکسان اداره می‌شوند و لذا قواعد نظارتی بر آن‌ها نیز تخصصی نیست؛ بنابراین یکی از برنامه‌های جدی ما در بانک مرکزی تخصصی کردن بانک‌هاست و اینکه هر بانکی با توجه به تخصص خود از از عقود مرتبط استفاده کند و بر همان اساس مورد نظارت قرار گیرد.

فرزین با بیان اینکه بر اساس قاعده اسلامی شبکه بانکی می‌تواند در برخورد با کسانی که در بازپرداخت تسهیلات تعلل ورزیده‌اند با بخشودگی، امهال و اخذ جریمه اقدام کند گفت:، اما شناسایی و تشخیص این موارد توسط نظام بانکی و لذا تعیین نوع برخورد با اشخاص حقیقی و حقوقی نیازمند توسعه نظام اعتبارسنجی، زیرساخت‌ها و قوانین لازم است که اقدامات خوبی در این خصوص انجام شده، اما کافی نیست.

رئیس کل بانک مرکزی تاکید کرد: بانکداری اسلامی مبنای نظام بانکی کشور است و بایستی نهادسازی ما هم در این چارچوب شکل بگیرد البته طی سال‌های اخیر رشد خوبی در این زمینه داشته‌ایم، اما این مقدار هنوز از جانب بانکداران و جامعه مذهبی راضی کننده نیست و باید توسعه پیدا کند.

فرزین همچنین به مسائل ساختاری و نهادی در حوزه بانکداری اشاره کرد و گفت: متاسفانه نهادسازی لازم بر اساس بانکداری اسلامی شکل نگرفته است به عنوان مثال پرداخت قرض الحسنه که به اعتقاد من برکت نظام بانکی است باید متناسب با تامین اعتبار باشد و لذا منابع قرض الحسنه باید بر اساس نیت خیر افراد تامین شود که در این خصوص موارد و نهاد‌هایی در سطح جامعه خارج از شبکه بانکی وجود دارد لذا با نهادسازی مناسب منابع قرض الحسنه در شبکه بانکی می‌تواند افزایش بیشتری پیدا کند.

رئیس کل بانک مرکزی در ادامه با بیان اینکه تسهیلات تکلیفی هدایت اعتبار نیست، گفت: هدایت اعتبار باید مبتنی بر نقشه صنعتی باشد و تا نقشه و برنامه صنعتی جامع نداشته باشیم هدایت اعتبار موفق نخواهد بود.

وی تاکید کرد باید اولویت‌های صنعتی در هر استان و هر شهرستان مشخص شود و منابع شبکه بانکی به آن سمت هدایت شود. البته اقدامات خوبی در زمینه هدایت نقدینگی انجام شده اعم از تامین مالی زنجیره‌ای، اوراق گام و برات الکترونیک که در سال گذشته ۵۳ همت اوراق گام استفاده شد و برنامه ما برای امسال افزایش آن به ۱۵۰ همت است.

وی تاکید کرد: لذا هدایت اعتبار توسط بانک مرکزی باید با پاداش و تنبیه همراه باشد و زیرساخت‌های لازم برای آن فراهم شود.