وضعیت بحرانی مدارس پایتخت/مدرسه سازی به تنهایی کافی نیست

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو _ فاطمه قدیری، کلاس‌های کوچک و گا‌ها بدون نور طبیعی، نیمکت‌هایی که سه دانش آموز را کنار یکدیگر جای داده است و حیاطی که در زنگ‌های تفریح آنقدر شلوغ است که دایره حرکت را از داخل کلاس هم کمتر می‌کند. این‌ها خاطرات مشترک عده‌ی زیادی از دانش آموزان امروز و دیروز از مدارس پایتخت است.

عوامل مختلفی به‌صورت زنجیره‌ای در امر آموزش دخیل هستند و فضای مناسب آموزشی یکی از مهم‌ترین حلقه‌های این زنجیره است، به‌طوری که بدون وجود فضای آموزشی مناسب نمی‌توان انتظار نتیجه آموزشی مطلوب داشت، همچنین فضای آموزشی نیز به تنهایی برای امر آموزش کافی نیست و سایر عوامل نیز در آموزش نقش پررنگی دارد، امروز والدین نیز به اهمیت فضای آموزشی در امر آموزش پی برده‌اند و برای انتخاب مدرسه فرزندشان علاوه بر اینکه به خوب بودن معلمان مدرسه توجه می‌کنند، عواملی، چون وجود فضای سبز مناسب، کلاس‌هایی با نور کافی، فضا‌های آزمایشگاهی و ورزشی را نیز مدنظر قرار می‌دهند.

فضا‌های مناسب آموزشی، فرایند یادگیری بهتر صورت می‌پذیرد و دانش‌آموزان نیز رغبت بیشتری برای آموزش دارند، به‌طور قطع می‌توان گفت فضا‌هایی که با هدف آموزشی و مطابق با نیاز‌های آموزش‌وپرورش ساخته شده‌اند در کنار وجود سایر شرایط همچون نیروی انسانی کارآمد تأثیر مثبتی بر روند آموزش دانش‌آموزان خواهد داشت.

وضعیت مدارس پایتخت مطلوب نیست

وضعیت مدارس در شهر‌های مختلف کشور به طور کلی مطلوب نیست و همیشه صدای گلایه والدین، دانش آموزان و حتی معلمان به گوش می‌رسد. البته باید در نظر داشته باشیم که وضعیت سرانه آموزشی در برخی استان‌ها همچون یزد و ایلام بهتر از دیگر مناطق کشور است، اما در استان تهران خصوصاً شهر تهران اصلاً این گونه نیست.

در تاریخ ۲۵ آذرماه ۱۴۰۳ جلسه‌ای با هدف کیفیت بخشی به آموزش و توسعه عدالت آموزشی و با محوریت محرومیت‌زدایی از فضا‌های آموزشی کلان شهر تهران برگزار شد و رئیس جمهور طی آن به وزارت آموزش و پرورش، سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس و شهداری تهران دستور داد تا ده روز پس از آن برنامه‌های خود را برای برطرف کردن مشکلات عدیده موجود در راه نوسازی مدارس شهر تهران اعلام نمایند. اما متاسفانه هنوز برنامه نهاد‌های فوق برای حل مشکلات و نوسازی سریع مدارس استان تهران منتشر نشده است.

سرانه آموزشی غیر فرسوده زیر ۵ متر مربع است

بر اساس سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، نظام آموزشی باید بتواند سرانه آموزشی به ازای هر دانش‌آموز را به عدد ۸،۴ مترمربع برساند. از سوی دیگر سرانه آموزشی مطلوب در جهان به ازای هر دانش‌آموز بالای ۸ متر مربع است؛ در چنین شرایطی سرانه آموزشی در ایران ۵.۲۸ متر مربع و در استان تهران این عدد ۵.۱۶ متر مربع به ازای هر دانش‌آموز است.

البته آمار‌ها نشان می‌دهد سرانه آموزشی مناسب و غیر فرسوده در کشور به ازای هر دانش‌آموز کمتر از ۵ متر مربع و عددی حدود ۴.۷۴ متر مربع است. همچنین در برخی از شهر‌های کشور عدد سرانه حتی زیر ۴ متر مربع است. متاسفانه سرانه آموزشی به ازای هر دانش‌آموز در شهر تهران، حتی از این عدد‌ها هم پایین‌تر است. بر اساس آمار‌ها شهر تهران برای رسیدن به حداقل میزان سرانه یعنی همان ۵.۲۸ مترمربع نیاز به ۱۳ هزار کلاس درس دارد. کمبود فضای آموزشی و وجود مدارس فرسوده اگرچه در نقاط مختلف شهر تهران آسیب‌زا است، اما وضعیت در پنج منطقه ۹، ۱۵، ۱۷، ۱۸ و ۱۹ بسیار بحرانی است.

مناطق بحرانی تهران چند کلاس درس نیاز دارند؟

بدترین وضعیت در این ۵ منطقه به ترتیب، متعلق به منطقه ۱۷ شهر تهران با سرانه ۳.۴۳ صدم مترمربع است. سرانه متوسط کشور اکنون ۵.۲۸ است. این منطقه به ۴۱ مدرسه در قالب ۶۱۵ کلاس درس نیاز دارد و آموزش و پرورش به ۱۰۲ و ۵۰۰ مترمربع زمین برای احداث این ۴۱ مدرسه نیاز دارد.

رتبه دوم وضعیت بد مدارس در منطقه ۱۵ تهران است که سرانه فعلی در منطقه ۴.۲ است. این منطقه به ۵۹ مدرسه و ۸۸۵ کلاس درس نیاز دارد و زمین مورد نیاز برای احداث این تعداد مدرسه، ۱۴۷ هزار و ۵۰۰ متر مربع است.

میزان سرانه در منطقه ۱۸ تهران ۴.۲۸ است. این منطقه حدود ۳۷ مدرسه ۱۵ کلاسه یعنی تقریبا ۵۵۵ کلاس درس نیاز دارد و زمینی که نیاز دارد، حدود ۹۲ هزار و ۵۰۰ متر مربع است.

منطقه ۱۹ تهران با سرانه ۴.۳۴ است که نیاز به ۲۵ مدرسه با تعداد ۳۷۵ کلاس درس دارد و نیازمندی ما برای احداث این تعداد مدرسه، ۶۲ هزار و ۵۰۰ متر مربع زمین است.

آخرین منطقه، منطقه ۹ تهران است که سرانه فعلی آن، ۴.۴۹ است و ۱۹ مدرسه با ۲۸۵ کلاس نیاز دارد، برای احداث این تعداد مدرسه نیز در این منطقه به ۴۷ هزار و ۵۰۰ مترمربع زمین نیاز است.

ساخت کلاس درس کافی نیست

با وجود اینکه ساخت مدارس و افزایش تعداد کلاس‌های درس امری واجب و یکی از راه حل‌های اصلی حل مشکل کمبود فضای آموزش است؛ اما نباید این موضوع را فراموش کرد که علت اصلی این کمبود فضا با وجود روند نزولی جمعیت دانش آموزان، مهاجرت از شهر‌های کوچک کشور به شهر‌های برخوردارتر و کلانشهرهایی مانند تهران است.

برای حل ریشه‌ای این مشکل باید تمامی دستگاه‌های مربوطه و دولت با تمام توان و همت پای کار بیایند و با ایجاد بستر مناسب و توانمندسازی اقتصاد تمامی شهر‌های کشور از مهاجرت‌هایی که به اجبار و به دلیل مشکل کار و اقتصاد انجام می‌گیرد جلوگیری کنند. در غیر این صورت، باید انتظار کمبود همیشگی فضای آموزشی را ولو با ساخت و ساز مداوم مدارس و کلاس‌های درس داشته باشیم.