فرار از سربازی؛ از مجازات‌های سنگین تا راه‌های بخشش

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو _ فاطمه قدیری، فرار از سربازی یک مسئله پیچیده حقوقی است که نه تنها جنبه‌های اجتماعی و فرهنگی دارد، بلکه پیامد‌های حقوقی و قانونی سنگینی را برای افراد به همراه می‌آورد. در بسیاری از کشورها، از جمله ایران، خدمت سربازی به عنوان یک وظیفه ملی شناخته می‌شود و هرگونه تلاش برای فرار از آن به عنوان یک جرم محسوب می‌شود که تبعات حقوقی فراوانی به دنبال دارد.

خدمت اجباری سربازی

فرار از خدمت سربازی ممکن است وقتی به فکر شما برسد که مشمول خدمت باشید یا بخواهید به خدمت اعزام شوید، فکر فرار کردن از پادگان در دوران خدمت سربازی شاید برای خیلی‌ها پیش آمده باشد. درکل مسئله خدمت و نظام وظیفه یکی از مهم‌ترین بخش‌های زندگی مرد‌ها است، چون در سن حساسی از زندگی باید دوره خدمت سربازی را بگذرانند و این موضوع دغدغه بزرگی برای همه است.

خدمت سربازی در قوانین کشور‌های مختلف، به ویژه در ایران، به عنوان یک وظیفه ملی و قانونی برای مردان در نظر گرفته شده است. طبق قانون، همه مردان بالای ۱۸ سال موظف به گذراندن دوره‌ای مشخص از خدمت سربازی هستند، مگر آنکه دلایل قانونی خاصی برای معافیت از خدمت داشته باشند. در صورتی که فردی به دلایل مختلف از انجام این وظیفه سر باز بزند یا از خدمت فرار کند، طبق قوانین، این عمل تحت عنوان «فرار از خدمت سربازی» شناخته می‌شود و برای آن مجازات‌هایی در نظر گرفته شده است.

مجازات‌های حقوقی فرار از سربازی

فرار از سربازی در ایران یک جرم کیفری است که بسته به شرایط مختلف می‌تواند مجازات‌های مختلفی را به همراه داشته باشد. این مجازات‌ها در قوانین نظامی و جزائی کشور به وضوح تعیین شده است. در این راستا، بر اساس قانون، افرادی که از خدمت سربازی فرار کنند، تحت پیگرد قانونی قرار می‌گیرند. مجازات‌های اصلی برای این افراد شامل حبس، جریمه نقدی و یا هر دو است. علاوه بر این، فرد فراری ممکن است به مدت طولانی تحت تعقیب قرار گیرد و این امر تأثیرات منفی زیادی بر زندگی اجتماعی و حرفه‌ای او خواهد داشت.

مجازات حبس برای فراریان سربازی معمولاً بین ۶ ماه تا ۲ سال تعیین می‌شود، اما این مدت می‌تواند با توجه به عوامل مختلف، مانند مدت زمان فرار، شدت و شرایط خاص پرونده، تغییر کند. علاوه بر این، فرد ممکن است مجبور به پرداخت جریمه نقدی شود که معمولاً مبلغ آن به عنوان یک هزینه اضافی برای مجازات در نظر گرفته می‌شود. این جریمه‌ها می‌توانند بسیار سنگین و تأثیرگذار بر وضعیت مالی فرد باشند.

فرار از سربازی و پیامد‌های اجتماعی آن

فرار از سربازی نه تنها موجب پیگرد قانونی می‌شود بلکه پیامد‌های اجتماعی گسترده‌ای نیز به دنبال دارد. از جمله این پیامد‌ها می‌توان به آسیب به اعتبار فرد در جامعه و خانواده اشاره کرد. در بسیاری از فرهنگ‌ها، خدمت سربازی به عنوان یک وظیفه ملی و نشانه‌ای از مسئولیت‌پذیری فرد در نظر گرفته می‌شود. بنابراین، فردی که از این وظیفه سر باز می‌زند، به شدت در معرض قضاوت‌های منفی قرار می‌گیرد. این امر ممکن است موجب افت موقعیت اجتماعی فرد و ایجاد مشکلات در روابط خانوادگی و شغلی او شود.

علاوه بر این، بسیاری از مشاغل دولتی و حتی خصوصی، افراد را به عنوان شرط استخدام ملزم به ارائه گواهی پایان خدمت سربازی می‌کنند. بنابراین، افرادی که از خدمت سربازی فرار می‌کنند، ممکن است فرصت‌های شغلی خود را از دست دهند و برای یافتن شغل مناسب با مشکل مواجه شوند. این امر می‌تواند موجب بیکاری و مشکلات اقتصادی بیشتری برای فرد شود.

اثر فرار از سربازی بر آینده حقوقی فرد

یکی از پیامد‌های مهم فرار از سربازی این است که در بسیاری از موارد، این افراد به عنوان افراد دارای سوء پیشینه ثبت می‌شوند. این مسئله می‌تواند بر تمامی جنبه‌های زندگی فرد تأثیر بگذارد، از جمله در مواردی که نیاز به بررسی سابقه کیفری برای دریافت مجوز‌های قانونی، وام‌ها یا موقعیت‌های شغلی است. افرادی که دارای سوء پیشینه به علت فرار از سربازی هستند، در بسیاری از مواقع نمی‌توانند در بخش‌های دولتی استخدام شوند و دسترسی به بسیاری از فرصت‌های شغلی از آنها سلب می‌شود.

از دیگر تبعات منفی این است که فرد فراری ممکن است نتواند از مزایای قانونی خود، مانند مستمری یا بیمه درمانی، بهره‌مند شود، چرا که مقامات مربوطه تنها به افرادی که خدمت سربازی خود را به پایان رسانده‌اند، این مزایا را اعطا می‌کنند.

بخشش فرار از خدمت

ممکن است سربازی با توجه به شرایط سخت زندگی شخصی و یا بیماری بدون هیچ مشکل انضباطی خاصی مجبور شود از خدمت سربازی فرار کند و بعد از مدتی دوباره برای ادامه خدمت به یگان مراجعه کند.

همانطور که میدانید برای مشخص شدن وضعیت لازم است ابتدا به یگان مراجعه کرد و با معرفی به دادسرای نظام و تحمل جرایم امکان ادامه خدمت بوجود می‌آید. این دسته از سربازان بعد از اینکه به دادسرای نظام مراجعه کنند تا حد زیادی مورد بخشش قرار میگرند.

منظور از بخشش این موارد است

• عدم صدور رای زندان توسط قاضی
• تخفیف در جریمه نقدی
• امکان انتقالی از یگان به دلیل تغییرات شرایط سرباز
• امکام انتقال مستقیم به کمیسیون پزشکی در صورت اثبات بیماری

اگر بعد از دوران فرار مشمول دچار بیماری شود میتواند بازهم برای معافیت پزشکی اقدام کند البته به شرطی که به یگان مراجعت داشته باشد و در مراحل اداری قرار گیرد.

سربازانی که فرار از خدمت داشته‌اند و بعد از فرار متاهل شده‌اند یا دارای فرزند هستند علاوه بر بخشودگی‌های فرار از خدمت سربازی میتوانند از مزایای تاهل و فرزند مانند کسری، انتقالی و افزایش حقوق بهره‌مند شوند.

مدت خدمت سربازان فراری طبق مدت خدمت در تاریخ اعزام خودشان تعیین میشود. برای مثال اگر سربازی در سال ۹۴ فرار کرده باشد طبق مدت خدمت سربازی در سال ۹۴ که ۲۱ ماه بوده است محاسبه میگردد.

طبق آیین نامه صادره از سوی وظیفه عمومی در صورتی که مدت فرار از خدمت از مدت باقیمانده خدمت بیشتر باشد حتی در صورت وجود شرایط معافیت‌های کفالت سرباز شامل معافیت نخواهد شد و تصمیم گیرنده نهایی سازمان نظام وظیفه عمومی است.

آیا سربازان فراری میتوانند خدمت را بخرند؟

تا این لحظه ۲ بار قانون خرید خدمت سربازی با شرایط مختلف در کشور اجرایی شده است. آخرین بار قرار شد مشمولینی که دارای ۸ سال غیبت سربازی هستند با مبالغی که بر اساس مدرک تحصیلی مشخص شده بود خدمت سربازی را بخرند که عده زیادی هم اینکار را کردند.

در اسفند ماه سال ۱۴۰۰ دوباره قانون فروش خدمت سربازی به رای گذاشته شد و اینبار مشمولین با ۵ سال غیبت میتوانستند خدمت سربازی را بخرند که البته مبالغ فروش با توجه به مدرک تحصیلی مشخص شده بود و جالب اینجا بود که فروش خدمت به مشمولین خارج از کشور بر اساس یورو قیمت گذاری شده بود.

این قانون در مجلس تصویب شد، اما زمانی که به شورای نگهبان رفت در کمتر از ۴۸ ساعت با وتو ستاد کل نیرو‌های مسلح به سرعت حذف گردید. البته ممکن است در آینده در صورت ثبات شرایط فروش خدمت سربازی دوباره اجرایی شود.

در هر حال اگر حتی شخصی سرباز فراری باشد و از مدت فرارش به اندازه‌ای که قانون اعلام میکند گذشته باشد میتواند خدمت سربازی را با مبلغ مصوب آن بخرد همانطور که بسیاری از سربازان فراری بین سال‌های ۹۵ تا ۹۸ توانستند خدمت را بخرند و معاف موارد خاص شوند.

جریمه نقدی فرار از خدمت

زمانی که شخصی سرباز فراری میشود در صورت که بخواهد دوباره به خدمت سربازی ادامه دهد شامل جریمه خواهد شد یکی از این جریمه‌ها بصورت نقدی میباشد و نقدا با دستور قاضی برای تکمیل پرونده باید پرداخت شود.

جریمه نقدی بر اساس تعداد فرار از خدمت سرباز و مدتی که فراری بوده است محاسبه میشود که البته جریمه چندان زیادی نیست و معمولا مبالغ کمتر از ۵ میلیون تومان میباشد. اما اگر سربازی قادر به پرداخت همین میزان هم نباشد میتواند به قاضی سند و مدرک ارائه دهد تا تخفیف برای او قائل شوند.

معمولا سربازانی که به دلیل بیماری از خدمت فرار کردند یا متاهل هستند یا سربازانی که تحت پوشش کمیته و امداد و بهزیستی هستند از بیشترین تخفیف برخوردار میشوند همچنین سربازان ساکن مناطق محروم و کم برخوردار هم شامل بخشودگی مالی خواهند شد.