تله‌های مرگ اسرائیل و آمریکا در غزه/ چگونه نهاد انسان‌دوستانه به ابزاری برای فشار سیاسی تبدیل شد؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو؛ در ۲۸ ژوئیه ۲۰۲۵، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در دیداری با نخست‌وزیر بریتانیا در اسکاتلند اظهاراتی شگفت‌انگیز بیان کرد. او اعلام کرد که «در غزه قحطی واقعی وجود دارد»، در حالی‌که پیش‌تر از نهادهای انسان‌دوستانه غزه حمایت کرده بود. این سخنان ترامپ، که به‌نظر می‌رسد به‌طور عمدی در زمان حساسی مطرح شد، در تضادی آشکار با مواضع قبلی او قرار دارد.

این اظهارنظر در شرایطی مطرح شد که سازوکار کنونی توزیع کمک‌ها در غزه به‌شدت با شکست مواجه شده است و در گزارش‌های حقوق بشری، این سازوکار به «تله‌های مرگ» و «حمام‌های خون» تعبیر شده است. ترامپ در پی این بحران، پیشنهاد ایجاد یک مکانیزم جدید برای توزیع کمک‌ها داد که به همکاری بریتانیا، اتحادیه اروپا و چند کشور متحد دیگر وابسته باشد. اما در تحلیل این اظهارات، باید به چندین لایه از واقعیت‌های پیچیده و شرایط سیاسی و انسانی توجه کرد.

 ناکام‌سازی سازوکار موفق سازمان ملل

از ابتدای جنگ، سازمان ملل توانسته بود سازوکار کمک‌رسانی مؤثری به مردم غزه ایجاد کند. این سازوکار به‌طور منظم و شفاف اجرا می‌شد و بر اساس گزارش‌ها، هیچ‌گونه کمکی به حماس نرسیده بود. آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا (USAID) و خبرگزاری رویترز نیز صراحتاً اعلام کردند که این کمک‌ها به دست گروه‌های مسلح نیافتاده و به‌طور اصولی به نیازمندان واقعی رسیده است.

اما با گذشت زمان،رژیم اسرائیل، که همیشه در تلاش برای تغییر روندهای موجود است، تصمیم به تغییر سازوکار سازمان ملل گرفت و «نهاد انسان‌دوستانه غزه» را ایجاد کرد. این نهاد نه تنها نتوانست در حل بحران کمک کند، بلکه عملاً تبدیل به تله‌های مرگ شد؛ توصیفی که بسیاری از مقامات اروپایی و سازمان‌های بین‌المللی به کار بردند. این اقدام در حالی بود که کمک‌های سازمان ملل از شفافیت و انصاف بیشتری برخوردار بود و در مقایسه با نهاد جدید، بی‌طرفی و کارایی بیشتری داشت.

 ویتکاف و نهاد انسان‌دوستانه به‌عنوان ابزار فشار

استیو ویتکوف، فرد کلیدی پشت‌پرده «نهاد انسان‌دوستانه غزه»، به ابزاری استراتژیک برای فشار به حماس تبدیل شده است. این نهاد در عمل نه‌تنها به نیازمندان واقعی کمک نکرد، بلکه به‌طور عمدی مسیر توزیع کمک‌ها را به دلخواه خود هدایت کرد.

ویتکاف به‌وضوح در تلاش بود تا از این نهاد برای پیشبرد اهداف سیاسی اسرائیل استفاده کند. این نهاد به‌عنوان ابزاری برای هدایت مذاکرات با حماس عمل کرده و منافع سیاسی رژیم اسرائیل را در قلب این فرآیند قرار داد. در حقیقت، نهاد انسان‌دوستانه غزه عملاً به‌عنوان ابزاری برای اعمال فشار و تحمیل تصمیمات به حماس و دیگر گروه‌ها در غزه به کار رفت.

با توجه به موقعیت حساس و تاثیرگذاری این نهاد، بعید به‌نظر می‌رسد که اسرائیل یا ویتکوف به‌راحتی از کنترل این بحران دست بکشند و اجازه دهند نهاد انسان‌دوستانه غزه از چرخه کنترل‌شان خارج شود.

تصاویر دلخراش از مراکز توزیع غذا

تصاویر دلخراش از گرسنگی مفرط و تعداد بالای قربانیان که در مراکز توزیع کمک‌های وابسته به نهاد انسان‌دوستانه غزه جان خود را از دست دادند، به‌طور غیرمستقیم ماهیت فاجعه انسانی را که این نهاد به‌وجود آورده بود، افشا کرد.

در میان این بحران، شاهد تصاویر و گزارش‌های متعددی از قربانیانی بودیم که در صف‌های کمک‌رسانی جان سپردند. یکی از آخرین گزارش‌ها مربوط به شهادت یک کودک به نام «امیر» بود که در پی برخورد با یکی از افسران آمریکایی و بوسیدن دست وی، دقایقی بعد هدف شلیک گلوله قرار گرفت و جان خود را از دست داد. این نوع اقدامات در شرایطی که مردم به‌شدت نیازمند کمک هستند، تنها بر شدت فاجعه می‌افزاید و بحران انسانی را پیچیده‌تر می‌کند.

محدودیت‌های موجود در ورود کمک‌ها به غزه از ۲ مارس تا ۱۸ مه ۲۰۲۵ نیز به‌شدت شرایط را برای مردم این منطقه وخیم‌تر کرد. از آن زمان، میزان کمک‌ها به غزه کاهش چشمگیری یافت و این وضعیت ادامه داشت. در ماه ژوئیه، تنها ۱۵٪ از کمک‌های ورودی به غزه نسبت به ماه فوریه وارد شد. این مسئله به‌ویژه برای کودکان زیر پنج سال که از دسترسی به شیر خشک محروم بودند، بسیار فاجعه‌بار بود. گزارش‌های سازمان‌های بین‌المللی، از جمله گروه تغذیه سازمان ملل، نشان داد که بیش از نیم میلیون نفر در مرز گرسنگی و مرگ قرار دارند.

 رسوایی سرمایه‌گذاری‌های آمریکایی در نهاد مذکور

در پی افشای سرمایه‌گذاری‌های برخی از شرکت‌های برجسته آمریکایی در «سیف ریچ سولوشنز» (شرکت امنیتی که مسئول مدیریت مراکز توزیع کمک‌های نهاد انسان‌دوستانه غزه است)، رسوایی جدیدی رقم خورد که فشارهای بین‌المللی علیه این نهاد را تشدید کرد.

سرمایه‌گذاری‌های آمریکایی در این نهاد، که به‌طور مستقیم درگیر تجارت جنگ و سوءاستفاده از فاجعه انسانی بود، باعث شد بسیاری از نمایندگان کنگره آمریکا، از جمله برخی دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان، خواستار توقف این فعالیت‌ها یا اصلاح کامل سازوکار توزیع کمک‌ها شوند.

این رسوایی که به‌ویژه پس از کمک ۳۰ میلیون دلاری دولت آمریکا به این نهاد در قالب «کمک انسان‌دوستانه» صورت گرفت، به وضوح نشان داد که این نهاد نه تنها در تلاش برای کمک به نیازمندان نبوده، بلکه از بحران غزه به‌عنوان یک منبع سودآوری استفاده کرده است.

سازمان‌های بین‌المللی و نهادهای بشردوستانه همچنان بر موضع خود پافشاری کردند که در هیچ سازوکاری که مبتنی بر سیاست‌زدگی و نظامی‌سازی کمک‌های انسانی باشد، مشارکت نخواهند کرد. این موضع‌گیری‌های قاطع، فشار زیادی به دولت ترامپ وارد کرده و ناکارآمدی سازوکارهای موجود را به‌وضوح نمایان ساخت.

سازمان‌های بشردوستانه همچنان تأکید دارند که باید به‌دور از رویکردهای سیاسی و نظامی، به مردم غزه کمک شود تا از تبدیل غذا به سلاح علیه غیرنظامیان جلوگیری شود. این نگرانی‌ها سبب شده که بسیاری از نهادهای بین‌المللی به‌دلیل عدم شفافیت و مشروعیت در سازوکار فعلی، از حضور در آن خودداری کنند.

آینده‌ای نامشخص برای توزیع کمک‌ها در غزه

با توجه به شرایط کنونی، تغییرات در سازوکار توزیع کمک‌ها، به‌ویژه اگر به‌طور کامل نهاد انسان‌دوستانه غزه کنار گذاشته شود یا اصلاحاتی در آن ایجاد شود، ممکن است فرصتی برای کاهش فشارهای داخلی و بین‌المللی بر دولت آمریکا فراهم آورد. این تغییرات می‌توانند انگیزه‌ای برای بازگشت نهادهای بین‌المللی به چرخه توزیع کمک‌ها باشد، آن‌هم در شرایطی که مشارکت در این فرآیند پیش‌تر به دلیل سیاسی‌سازی کمک‌ها متوقف شده بود.

اسرائیل نیز ممکن است از این تحول برای آزادسازی کمک‌های مالی عربی مسدود شده استفاده کند. در واقع، این تغییرات می‌توانند به تشکیل نیروی امنیتی عربی کمک کنند که به‌جای استفاده از شرکت‌های آمریکایی، به کمک‌های امنیتی و انسانی بپردازند.

در نهایت، اظهارات ترامپ نه تنها به‌عنوان یک اعتراف دیرهنگام به قحطی در غزه تفسیر می‌شود، بلکه هشداری است در مورد تلاش برای بازطراحی سازوکار توزیع کمک‌ها، که هدف آن تداوم کنترل سیاسی و امنیتی بر غذاست. در صورتی که این روند ادامه یابد، احتمال دارد که سیاست گرسنه‌سازی در قالبی جدید بازتولید شود.

سازوکارهای جدید که با دوری از چارچوب‌های سازمان ملل طراحی می‌شوند، به‌طور غیرانسانی و سیاسی‌شده، عملاً ابزارهایی برای اعمال فشار سیاسی خواهند بود. تنها راه واقعی برای توزیع کمک‌ها به‌صورت شفاف، بی‌طرف و مؤثر، بازگشت به سازوکار قبلی سازمان ملل است که در طول بحران‌ها توانسته بود غذای بشر را از تبدیل به سلاح علیه غیرنظامیان محفوظ دارد.تله‌های مرگ که توسط نهاد انسان‌دوستانه غزه ساخته شده است، عملاً به ابزاری برای فشار سیاسی و تشدید بحران انسانی تبدیل شده است. تنها با بازگشت به سازوکارهای قبلی سازمان ملل و جلوگیری از سیاسی‌سازی کمک‌ها، می‌توان از تکرار این فاجعه جلوگیری کرد و جان هزاران نفر را نجات داد.