چه عاملي سبب شد تا مالك اشتر براي فرد هتاك طلب مغفرت كند؟

گروه دين و انديشه «خبرگزاري دانشجو»، زينب صارم، در شماره های پیشین بیان شد که هر شیعه و محبی برای یاری اهل بیت احتیاج به دو دسته از صفات دارد، که باید به آن متخلق شود صفات اولیه و اساسی را صفاتی برشمردیم که محدود به زمان و مکان خاصی نیست و تفاوتی ندارد که در زمان علی (ع) زندگانی به سر برد یا در زمان غیبت حضرت صاحب الزمان (عج) و صفات دوم ویژگی هایی است که بنا بر مقتضیات زمان که هر شیعه ای باید درک درستی داشته باشد تا بتواند امام را یاری کند.

به عنوان مثال گاه شیعیان وظیفه به سکوت و تقیه دارند گاه به اعتراض و قیام گاه به تشکیل نهضت های علمی و ...

پیرامون بحث در بین صفات اولیه و اساسی که به ضرورت و لزوم آن پرداخته شد یکی از مهم ترین و اساسی ترین ویژگی برای یاری اهل بیت صفت تقوی و ورع برشمرده شد و بیان شد که صفت تقوی از دو جهت در بحث یاری اهل بیت اهمیت دارد.

یکي از آن جهت که به تاکید احادیث و سفارشات اهل بیت عصمت و طهارت فردی که خود را متخلق و ملتزم به صفت تقوی نکند شیعه نامیده نمی شود و دوم آن‌که ائمه معصومین از شیعیان خواسته اند که آنان را با ورع و پرهیزکاری یاری دهند.

تقوی و پرهیزکاری در نگاه قرآنی و روایات از جایگاه بسیار گسترده ای برخوردار است و این نشان دهنده شدت اهمیت این مبحث است. در تعریف تقوی و پرهیزگاری به زبان بسیار ساده و خلاصه می‌توان گفت كه تقوی به معنای پرهیز از انجام دادن محرمات است. به معنای آن که هر کار و عملی که انجام آن به گناه و معصیت تعبیر می شود نه تنها انجام ندهد، بلکه از آن دوری و پرهیز نیز كند.

از حضرت امام محمد باقر عليه السّلام نقل شده كه فرمود: «خداوند متعال فرموده اى فرزند آدم از آنچه كه من حرام نموده‏ام بپرهيز تا با تقوى‏ترين مردم باشى»(1) همچنین از امام صادق عليه السّلام سؤال شد پرهيزگار كيست؟ حضرت در پاسخ فرمود: «آنكه از محرمات الهى بپرهيزد.»(2)

سر نهفته در رعایت تقوی

محور اساسی بحث اين است که در عدم ارتکاب گناه و معصیت چه سری نهفته است که رعايت آن سبب یاری اهل بیت عصمت و طهارت مي‌شود؟

به دیگر بیان التزام فرد مومن به تقوی چه تاثیری در جامعه و دیگر افراد دارد که سبب یاری اهل بیت عصمت و طهارت می شود؟ رجوع به احادیث گرانبهای اهل بیت بهترین پاسخ و تشریح پيرامون تاثیرات تقوی را در اختيار ما قرار خواهد داد.

اباعبدالله علیه السلام می فرماید: «مردم را با غير زبان و با اعمال‏ خود به مذهب حق دعوت نمائيد بايد مردم از شما ورع و پرهيزگارى و درستى و راستى و كوشش و جديت ببينند.»(3) نکته بسیار مهمی که در احادیث اهل بیت به آن سفارش شده اما متاسفانه از دید بسیاری مورد غفلت قرار گرفته است همین نکته اساسی است که قبل از آن که با زبان خود مردم را به دین و ودینداری دعوت کنیم آنان را با اعمال و رفتار خود به سوی دین دعوت نماييم.

از مصادیق این رفتار می توان به دوران صدر اسلام اشاره کرد زمانی که برخی جوانان به اسلام ایمان می آوردند و خانواده های آنان مقاومت سرسختانه ای با دین جدید داشتند.

مهربانی مرد جوان مادر کافر را مسلمان کرد

مرد جوانی که به رسول الله ایمان آورده بود و به سبب ایمان خویش از مادر خود که به شدت با اسلام مخالف بود با مهربانی تیمارداری می‌کرد. مادر وی که از رفتار فرزند خود شگفت زده شده بود، علت تغییر رفتار فرزند خویش را از وی جویا شد.

مرد جوان سبب این همه مهربانی و رأفت بی سابقه را ایمان آوردن به محمد امین(ص) اعلام کرد و به مادر خویش گفت دین محمد (ص) دستور به مهربانی و احترام به والدین را داده است. مادر پیر که این تغییر رفتار را مشاهده کرد از مخالفت سرسختانه دست برداشت و به دین اسلام مشرف شد.

مالك اشتر براي مردي كه به او اهانت كرد طلب بخشش كرد 

از نمونه‌هاي بارز تاريخي در ياران اهل بيت عصمت و طهارت (ع) مي‌توان به سردار امام علي (ع)، مالك اشتر اشاره كرد، مردي كه شجاعت و جسارت وي در ميدان‌هاي نبرد اثبات شده بود

روزي مالك در كوچه‌هاي كوفه از طرف يكي از مخالفان مورد اهانت قرار گرفته به طوري كه فرد اهانت كننده كه از رعايا به حساب مي‌آمد آب دهان به صورت مالك انداخته اما مالك با سكوت و حلم از كنار او گذشت. مردم به آن رعيت هشدار دادند كه كار هولناكي انجام داده است؛ چرا كه مالك يكي از سران حكومتي است.

رعيت به دنبال وي روانه شد تا از او عذرخواهي كند و طلب بخشش نمايد، اما مالك را در مسجد يافت كه با خدا به نجوا پرداخته و براي رعيت طلب بخشش مي‌كند.

رفتار بزرگوارانه و حليمانه دوستداران اهل بيت با يكديگر سبب آن مي‌شود تا شيطان نتواند در دين آنها بذر تفرقه و دشمني بيفشاند اهميت درست رفتار كردن محبين و شيعيان با يكديگر تا آنجا از نظر ائمه مورد تاكيد و اهميت قرار گرفته كه اگر يكي از محبين با ديگري بدرفتاري مي‌كرد وي را به حضور نمي‌پذيرفتند تا آنكه طلب حلاليت نمايد.

دعوت کردن مردم به دین امری نیست که با گفتار صرف حاصل شود، بلکه نماد اصلی دین‌داری مسلمانان رفتار و کردار آنان است. این اصل تا آن جا بدیهی و مشخص است که همگان می‌دانند «دو صد گفته را یک کردار نیست.» تاثیر مثبتی که اعمال و رفتار درست ما در جذب دیگران به سوی اسلام و دین خدا دارد در گفتار صرف نیست.

نکته دردناک و تاسف برانگیزی که در برخی از افراد مومن دیده می شود نه تنها آن است که رفتاری مناسب ندارند بلکه گفتار و ادعای آنان با رفتار و منش ایشان تفاوتی دو صد چندان دارد و این نه تنها سبب جذب افراد نمی شود بلکه آسیبی بزرگ و دفع کننده ای جدی در تبلیغ دین است.

از مصادیق این رفتار می توان به وفور در روابط والدین و فرزندان مشاهده کرد. پدری که خود دروغ می گوید، اما انتظار راست گویی و صداقت از فرزند خود دارد.

امام على «ع» می فرماید: «موعظه‏اى كه گوش آن را پس نمى‏زند و هيچ سودى با آن برابرى نمى‏كند، آن است كه زبان گفتار در آن خاموش بماند و زبان كردار به سخن گفتن بپردازد.»(4)

بیان حکمت آمیز امام علی (ع) در بیان و توضیح این که اگر فردی خواست مردم را به اسلام و دین دعوت کند و از این سوی اهل بیت و دین خدا را یاری کند چاره و راه آن موعظه و نصیحت صرف نیست، بلکه به تایید فرمایش امام علی (ع) عمل کردن به همان نصیحت و موعظه و آن چه در وجود شخص نمود و تبلور پیدا می‌کند بسیار موثرتر خواهد‌بود.

امام صادق (ع): فرمود: «اى عبد اللَّه بن جندب! خدا رحمت كند قومى را كه چراغ و مشعل بودند، مردمان را، با اعمال‏ خود و تلاش خود، به سوى ما دعوت مى‏كردند.»(5) رعایت تقوی سبب می شود تا فرد مومن و مسلمان محرمات الهی از جمله (ربا، دزدی، خیانت، دروغ، تهمت، زنا، غیبت ...) را مرتکب نشود، لذا مردم جامعه نيز از دست وی در امنیت و آرامش مي‌يابند.

احساس نیکو و آرامشی که از زندگی کردن در کنار این افراد به دیگران دست خواهد داد خواه ناخواه سبب جذب هر انسانی خواهد شد.

ادامه دارد ...

 

پي نوشت:

 

1-بحار الأنوار/ ترجمه جلد 67 و 68 / ترجمه موسوى همدانى/ جلد‏1/ صفحه313/ باب 57/ در ورع و پرهيزگارى و اجتناب و دورى از امور مشكوك و شبهه‏ناك.
2- رک
3-کتاب صفات الشیعه شیخ صدوق
4-الحیاه ترجمه احمد آرام
5-«قرب الاسناد»/ 52؛ نيز رجوع كنيد به «اصول كافى» جلد 2/ صفحه78