انقلاب در صنعت گردشگری/ مسافرت کنید اما الکترونیکی!

گروه اجتماعی «خبرگزاری دانشجو»؛ زهرا مهاجری- در حال حاضر گردشگری، فعالیتی قدرتمند و حرفه‌ای بزرگ در سطح جهان است. به نحوی که ابتدا جایگاه درآمدزایی آن پیش از نفت بود و سپس هم ردیف با نفت شد و امروز، بالاتر از درآمد فروش نفت است.

براساس اعلام سازمان جهانی جهانگردی تا سال 2020 سالانه 6/1 میلیارد نفر گردشگر خواهیم داشت و درآمد سالانه‌ از این صنعت به بیش از 2 تریلیون دلار خواهد رسید. که در حدود 7/4 برابر درآمد گردشگری در سال 1996 است.

گردشگری چند نوع است؛ از اکوتوریسم گرفته تا گردشگری تجاری و فرهنگی و حتی زیارتی. اما نوعی از گردشگری که در سال های اخیر به شدت مورد اقبال جامعه جهانی قرار گرفته است، گردشگری الکترونیکی یا مجازی است.

فناوری اطلاعات از حدود دو دهه گذشته در بخش گردشگری بکار گرفته شد و در طول این مدت، استفاده از آن، یک روند رو به افزایشی داشته است.

مثلا استفاده از اینترنت برای رزرو جا در هتل،‌ ‌رزرو بلیت هواپیما در همه جای دنیا امری رایج است. استفاده از این فناوری در مدیریت و برنامه‌ریزی بخش نیز اهمیت حیاتی خود را به خوبی نشان داده است.‌

اما نوع جدیدی ازگردشگری الکترونیک به تازگی مطرح شده است که شاید بتوان آن را مسافرت الکترونیکی نامید. این نوع گردشگری علاوه بر تاکید به برخورداری از تمام امکانات فناوری اطلاعات در برنامه ریزی و مدیریت بخش به ابتکار جدیدی نیز تاکید دارد. ابتکاری که با اتکاء به آن بازدید ( ارائه کالا) از طریق امکانات الکترونیک و محمل های اطلاعاتی (شبکه، اینترنت، سی دی و...) ممکن شده است.

گردشگری الکترونیک چیست؟

‌ گردشگری الکترونیک عبارتست از بکارگیری فناوری اطلاعات و ابزار الکترونیک در انجام فعالیت های گردشگری شامل برنامه ریزی،مدیریت ، ارزیابی ، بازنگری فعالیتهای گردشگری و اقدامات گردشگران و میزبانان.‌

مسافرت الکترونیک عبارتست از بکارگیری فناوری اطلاعات و ابزار الکترونیک برای بازدید از جاذبه‌های گردشگری بدون اقدام به سفر در گستره‌های جغرافیایی و طبیعت. ‌

اهمیت و محتوای گردشگری الکترونیک‌ ‌در بازدید از ابنیه و میراث باستانی‌‌ امروزه با توسعه و پیشرفت ابزار الکترونیک، برقراری ارتباط بین نقاط مختلف جهان بطور گسترده، سریع و با کیفیت بهتر فراهم شده است.
 

با وجود این امکانات، نیاز انسان به طی مسافت ها، اختصاص زمان طولانی کمتر شده و متعاقبا از برخی هزینه ها نیز کاسته می‌شود. فعالیت گردشگری از جمله فعالیت‌هایی است که سالانه میلونها نفر در جهان برای پرداختن به آن اقدام به مسافرت می کنند.

مسافرت نیز مستلزم جابجایی‌ ‌است.جابجایی خود مستلزم هزینه، زمان و ارائه زیرساختها وخدمات متنوع است. وقوع این فعالیت (جابجایی در گستره جغرافیایی) هرچند برای گردشگران خوشایند و لذت بخش است با این وجود برای خیل عظیمی از مردم میسر نبوده و دولتمردان، برنامه ریزان و مدیران بخش گردشگری را با مشکلات حل نشده فراوانی تنها گذاشته است.‌

گردشگری در ایران

بخش گردشگری کشور ما نیز با مشکلات چشمگیری مواجه است که تاکنون حل نشده مانده است. شمار آثار تاریخی در کشور ما بسیار زیاد است اما متأسفانه بدلیل برخی مشکلات هرگز جایگاه شایسته خود را در عرصه‌ بین‌المللی گردشگری نیافته است. وجود و تداوم این مشکلات در بلند مدت به بروز مشکلات اقتصادی و اجتماعی متعدد منجر می شود.‌

با بکارگیری ابزار الکترونیک بخشی از مشکلات موجود گردشگری حل شده و یا شدت کمتری خواهند یافت بدین صورت که با توسعه گردشگری الکترونیک، بخشی از گردشگران بجای مراجعه حضوری به جاذبه‌ها از طریق ابزار الکترونیک(شبکه،اینترنت سی دی و...) از جاذبه بازدید خواهند نمود(مسافرت الکترونیک). بعبارتی به جای بازدید از واقعیت به بازدید از مدل های رایانه ای،تصاویر سه بعدی، نقشه، فیلم و عکس اقدام می‌کنند. این نوع سفر و بازدید در حال حاضر نیز رواج دارد. بر اساس آمار منتشر از سوی کمیسیون گردشگری کانادا، یک چهارم مردم کانادا و 35 درصد از خانواده های آمریکایی سفر اینترنتی می‌کنند.و تقریبا بدون صرف هزینه و وقت ، به همه جا می‌روند و لذت می برند.‌

چرا ایران به گردشگری الکترونیک نیازمند است؟

ایران از نظر دارا بودن جاذبه های گردشگری در میان ده کشور برتر جهان قرار دارد. طبیعت چهار فصل، جاذبه های طبیعی مناطق خزر، طبیعت رویایی اردبیل، آسمان پر ستاره و دیگر دیدنی های کویر، خلیج فارس و جاذبه های کیش، مراکز مهم زیارتی شیعیان و مهمتر از همه جاذبه های بی نظیرتاریخی و فرهنگی اصفهان و شیراز و دیگر شهر های ایران، کشور ما را از نظر پتانسیل گردشگری ممتاز ساخته است. اما این پتانسیل بدون اطلاع رسانی، آنهم به زبان روز دنیا، سودی نخواهد داشت.

اما استفاده از گردشگری الکترونیک برای ایران لازم و ضروری است. یکی از دلایلی که گردشگری الکرونیک در ایران را واجب می کند، پاک کردن ذهنیت منفی جهانیان نسبت به ایران که دشمنان مغرض در همه حال به آن دامن می زنند. فعالان گردشگری الکترونیکی می توانند با معرفی جاذبه های فراوان گردشگری همراه با معرفی واقعیت های اجتماعی ایران، این تبلیغات منفی را خنثی کنند.

گردشگری الکترونیکی راهی به صرفه، موثر و کارا برای جذب گردشگر به شمار می آید. کاهش هزینه خدمات رسانی مانند برنامه ریزی تور، فروش برخط بلیط باعث صرفه جویی در هزینه و زمان شده، هزینه و وقت نیروی انسانی صرف بالا بردن کیفیت خدمات می شود.

از طرف دیگر، این نوع گردشگری گزینه ای جدید برای کنترل و مهار اثرات منفی اجتماعی و نگرانی های بالقوه گردشگری برای برخی کشورها است. بعنوان نمونه کشورهایی که از ارتباط مستقیم افراد جامعه خود با خارجی ها نگران هستند از این طریق می‌توانند جاذبه‌ها و میراث خود را معرفی کنند.

گردشگری هم اکنون در جهان به عنوان صنعتی کارآفرین ودرآمدزا جای خود را باز کرده و در برخی از کشورها که از مواهب طبیعی و معادن و ذخایر مناسبی برخوردار نیستند به عنوان اصلی ترین منبع درآمد کشور مورد توجه قرار گرفته است. در کشور ما توجه به گردشگری الکترونیکی می تواند مواهب این صنعت درآمدزا را در اختیار ما قرار دهد.

مشکلات گردشگری الکترونیکی در ایران

‌ در کشور ما در زمینه گردشگری الکترونیک دو مشکل اساسی وجود خواهد داشت: یکی رشد ناچیز فناوری اطلاعات در کشور و دیگری فاصله اطلاعاتی و بعبارتی تفاوت و فاصله در دستیابی به فناوری اطلاعات در میان افراد جامعه.‌

متاسفانه وضعیت وب سایت ها و پایگاه های اطلاع رسانی ایرانی در اینترنت چندان مطلوب نیست. خدمات کلیدی و اساسی گردشگری الکترونیکی، نظیر اطلاع رسانی به روز و کاربر پسند، ارتباط دو طرفه با کاربران، پشتیبانی از زبان های زنده دنیا، خدمات رزرو و روادید، آژانس های برخط ودیگر خدمات حیاتی مورد نیاز برای جذب گردشگر، یا وجود ندارند و یا در اغلب موارد پاسخگو نیستند.

در بعد گردشگری داخلی و ایجاد وب سایت های جامع گردشگری در سال های اخیر فعالیت های خوبی انجام شده است، که البته جدای از به روز نشدن ها و مدیریت مقطعی، کافی نیست. در مورد وب سایت های ایرانی که خدمات گردشگری الکترونیکی برای غیر فارسی زبانان ارائه می دهند، وضعیت نامناسب تر است.

گرافیک و ظاهر قدیمی، به روز رسانی ضعیف، ارائه نشدن خدمات نام برده شده در سایت، منطبق نبودن با سلیقه کاربران، پراکندگی و عدم جامعیت تور ها و دیگر خدمات این وب سایت ها را ناکارامد ساخته است. البته اخیرا وب سایت هایی نظیر زمینه های گردشگری الکترونیکی گام هایی به جلو برداشته اند. اما با توجه به وجود نیروی انسانی و کارشناسان ماهروآگاه، و هم در زمینه گردشگری، انتظار ها برآورده نشده و هنوز با وضعیت مطلوب فاصله زیادی داریم.

چه کنیم که گردشگری الکترونیکی توسعه پیدا کند؟

برای توسعه ی این صنعت، راهکارهای زیادی وجود دارد. برای مثال ایجاد طرح جامع کاربرد گردشگری الکترونیکی در نهاد های دولتی و تمرکز برروی عوامل اصلی بازدارنده توسعه گردشگری الکترونیکی که طبق تحقیقات عوامل فرهنگی- اجتماعی و عوامل فنی- تکنولوژیکی می باشد.

از راهکارهای دیگر می توان به ایجاد وب سایت جامع گردشگری اشاره کرد. این وب سایت جامع از طریق مجتمع کردن تمام وب سایت های فعال در زمینه گردشگری الکترونیکی، دسترسی به اطلاعات و خدمات کاربران را تسهیل می کند.

مورد دیگر، افزایش کیفیت اطلاعات ارائه شده به خصوص به کاربران خارجی چنانچه سایت هاى گردشگری داراى ساختارى حرفه اى باشند و محتوا و خدمات مناسبى ارائه دهند، رشد این اقبال به سایت هاى گردشگری گسترده تر خواهد شد.

همچنین استفاده از شیوه های جدید اطلاع رسانی مانند استفاده از از جلوه های بصری در وب سایت های گردشگری و ارائه بخشی از خدمات گردشگری الکترونیکی روی تلفن های همراه، از جمله خدمات بسیار مفید و حیاتی است.

اگر بدانیم گردشگری الکترونیکی، حلقه مفقوده صنعت گردشگری در ایران است، پی می بریم که باید با توسعه و بازنگری در سیاست ها و فعالیت های پراکنده گذشته، گام بلندی برای توسعه این صنعت برداریم تا از فواید بی شمار این صنعت بهره مند شویم.