به گزارش گروه اجتماعی «خبرگزاری دانشجو»، بدون تردید بحث تغذیه، مهمترین عامل در سلامتی روح و جسم محسوب می شود و در این میان مقوله طب سنتی-اسلامی که برگرفته از آیات قرآنی و روایات و احادیث ائمه معصومین است، می تواند به عنوان مرجعی کامل و راهگشا، نقش مهمی در تغذیه صحیح، سلامتی انسان ها و درمان بیماری ها ایفا کند.
براین اساس در گفت و گویی تفصیلی با حجت الاسلام والمسلمین دکتر آقارفیعی، به رابطه تاثیر تغذیه در جسم و روح و عبادت پرداختیم.
حجت الاسلام والمسلمین دکتر آقارفیعی در سال 1331 متولد شد و پس از تحصیلات مقدماتی در دانشگاه فردوسی مشهد، در رشته پزشکی تحصیلات خود را پی گرفت و پس از اتمام، دوره جراحی عمومی را نیز گذراند. دکتر آقا رفیعی به دلیل علاقه به موضوعات دینی، تحصیل در زمینه معارف دینی را نیز، پی گرفت و دروس حوزه علمیه را تلمذ کرد. وی بر اساس موازین مترقی اسلام، قبل و بعد از انقلاب جهت توسعه عدالت اجتماعی، زحمات قابل توجهی کشیده و نتیجه تحقیقات خود را در کنگره های بین المللی مختلف عرضه کرده است. دکترآقا رفیعی بیماریهای لاعلاجی مثل ایدز را کنترل کرده و انواع سرطان را، فقط با طب سنتی و قرآنی درمان می‌کند.
- به عنوان سئوال اول، کمی در خصوص وعده های غذایی صحبت کنید. خیلی از افراد در جامعه ما هستند که صبحانه یا شام را از وعده غذایی خود حذف کرده اند و در طول روز، تنها به خوردن ناهار اکتفا می کنند. نظر شما در این خصوص چیست؟
سئوال بسیار به جایی است؛ در روایات اسلامی آمده است که لقمه صبح استحکام بدن را برقرار می‌کند. متاسفانه 90 درصد زنان ایرانی نه خودشان صبحانه کامل می‌خورند و نه به فرزندان و همسرانشان صبحانه کامل می‌دهند. این باعث تضعیف قوای بدنی در هنگام ظهر می‌شود، حتی فعالیت اقتصادی جامعه را تحت‌الشعاع قرار می دهد.
- برای مصرف ناهار و شام نیز، توصیه هایی در اسلام وجود دارد؟
تغذیه ظهر چندان در اسلام توصیه نشده است، ولی می‌توانیم آن طور که امام رضا(ع) فرموده‌اند به‌جای سه وعده در روز، صبح غذای کامل بخوریم، ظهر نخوریم و شب هم مختصر بخوریم، فردا، صبح نخوریم و ظهر بخوریم. اگر با این شیوه تغذیه کنیم، هیچ‌وقت دچار افزایش وزن نمی‌شویم. در روایات داریم که حضرت علی(ع) بین نماز مغرب و عشا به بازار تشریف می‌بردند و سرکه، روغن و نان می‌خریدند و به منزل می‌بردند و حضرت فاطمه(س) غذای بچه‌ها را بین نماز مغرب و عشا می‌دادند. این که بچه‌ها تا آخر شب گرسنه می‌مانند تا پدر و مادرهایشان بیایند صحیح نیست. بدن بچه‌ها مثل پیرها، شب‌ها بهتر آماده پذیرش غذاست.
- بر اساس روایات اسلامی چه چیزهایی بهتر است برای صبحانه مصرف شود؟
یک غذای کامل مثل حلوا ارده، عسل، آبگوشت، آش، عدسی و... مناسب صبحانه‌اند. غذاهایی که برای فصل‌های سرد هست، گرم هستند و برای فصل‌های گرم خنک‌‌ترند. امام رضا(ع) فرمودند که در روز، پنیر نخورید بلکه آن را شب بخورید. یکی از دلایلش هم این است که وقتی کلسیم در بدن بالا می‌رود، فسفر مغز تخلیه می‌شود و چون میزان فسفر و کلسیم باید در خون مناسب باشد، در نتیجه خواب آلودگی ایجاد می‌شود. باید بتوانیم وعده صبحمان را خوب بخوریم، قبل از آن وضو بگیریم، با لباس تمیز سر سفره بنشینیم و با بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم شروع کنیم. صبحانه را باید با 21 عدد مویز شروع کنیم یا کسانی که بیماری دیابت دارند یک نخود کندر، صبح ناشتا و بعد از مسواک زدن بخورند. این سبب می‌شود معده که از شب، مزاجش سرد بوده است، وارد گرما شود. این گرما سبب می‌شود غذا بهتر هضم و جذب شود. وسط غذا به هیچ‌وجه نباید آب خورد. بهتر است غذا حتی‌الامکان با دست تمیز خورده شود. از قاشق، غیر از موارد ناچاری مثل آش استفاده نشود. حداقل لقمه غذای صبح 40 لقمه است که با سرانگشت شست، سبابه و انگشت کنار آن خورده می‌شود. وسط غذا نباید صحبت کرد، نباید آب خورد و در آخر غذا نوشابه‌ای مثل سکنجبین، آب ولرم یا آب‌میوه مصرف شود.
اگر به این شکل صبحانه بخوریم و پس از غذا خوردن استراحت کوتاهی کنیم، آماده فعالیت در طول روز می‌شویم و حتی تا شب هم ضعف نداریم و البته باید به این نکته اشاره کنم که باید از مصرف چای صرف نظر کرد.
- به چه دلیل نباید چای مصرف کنیم؟
چای را هم به این دلیل پیشنهاد نمی‌کنیم که سبب از بین رفتن آهن خون می‌شود و در ایران کم‌خونی زیاد داریم و مخصوصاً در بین خانم‌ها کم‌خونی خیلی گزارش شده است. برای رفع کم‌خونی، رنده سیب در عسل پیشنهاد کرده‌ایم که نتایج عالی درپی داشته است. یک قاشق عسل، 10 قاشق سیب، دو تا سه بار و حتی پنج بار در روز می‌توان مصرف کرد. اگر می‌خواهید مطبوع‌تر شود، کمی عرق بیدمشک هم اضافه کنید. یک روز کرفس، روز دیگر باقلا، یک روز دیگر اسفناج استفاده کنید یا 10 پسته خام بخورید و رطب جزو برنامه غذایی همیشگی‌تان باشد.
در حال حاضر ابتلا به بیمارهای کبدی بسیار گسترش پیدا کرده است و هر روز با انواع مختلفی از سرطان ها، علی الخصوص سرطان کبد مواجه می شویم. در طب اسلامی چگونه می توان با استفاده از تغذیه درست از بروز بیماری های کبد جلوگیری کرد؟
ببینید انسان از چهار نفس نامی نباتی، حسیّه حیوانی، ناطقه قدسی و کلیه الهی تشکیل شده است. مرکز نفس نامه نباتی بشر، کبد است. کبد هر چیز وسط آن است.
"بلال" می گوید: شبی سرد اذان گفتم، درحالیکه کسی برای نماز نبود. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلّم فرمودند: چه خبری از مردم است؟ عرض کردم: کبدهای ایشان سرد است.
کبد جایگاه خون و حرارت است و با خنکی خالص می شود، لذا هلیله و عرق کاسنی از داروهای کبد هستند. خداوند سردی بخشیدن به کبد گرم، یعنی آب دادن را دوست دارد. هرکس با خنک شدن کبدش دوستی ما را یافت پس حمد و ستایش از این دوستی ما کند یا به تعبیر ما سلام دهد. آب را به یکباره نخورید که سبب دردهای کبد می شود. غلظت کبد، قلب را هم سنگین می کند. باید یادآور شد که مصرف شربت امام رضا علیه السلام در انواع اختلالات کبد بسیار موثر است.
- کمی در مورد شربت امام رضا علیه‌السلام توضیح می دهید؟
در فصل زمستان (فصول سرد) شامل: پوست هلیله زرد+شکر+مصطکی(از هرکدام 20گرم) +عسل می باشد. در فصل بهار (فصول گرم) نیز، شامل: پوست هلیله زرد+شکر+رازیانه (از هرکدام 20گرم)+ عسل است.
مخلوط حاصل را به سه قسمت تقسیم کرده و در سه روز متوالی هر روز یک قسمت، ناشتا میل شود. این مخلوط را سه نوبت در فصل سرما و سه نوبت در فصل گرما میبایست مصرف کرد.
شربت امام رضا علیه‌السلام مزاج متعادل دارد و تقویت کننده معده، کبد و مغز می باشد. امام علیه‌السلام فرمودند: کسی که این دستور را اجرا کند، در آن سال اصلاً مریض نخواهد شد، مگر به مرض فوت.
- در عصر حاضر، به واسطه تغییر در سبک زندگی؛ نوع تغذیه افراد نیز تغییر کرده است و غذاهای سنتی جای خود را به فست فود داده اند؛ شما چه توصیه هایی برای جلوگیری از مصرف این غذاهای آماده دارید؟
یکی از مشکلات ما در مورد نوع غذاهاست. غذاهایی که الان در ایران استفاده می شود غذاهای کم کیفیتی هستند. یکی از مواد غذایی ای که همواره در اسلام به مصرف آن توصیه شده است، خرماست. روایت داریم در خانه ای که خرما نیست، غذا نیست. آنهایی که مزاجشان گرم است، می توانند از خرماهای زرد استفاده کنند و روی آن آب بخورند، آنهایی که مزاجشان سرد است از خرماهای معمولی استفاده کنند و آب نخورند. من فقط در یک روایت دیده ام خرما خوردن خوب نیست و آن زمانی است که بیمار تب دارد. ما هم در کاهش تب تدابیری داریم و می توانیم آنها را پیشنهاد کنیم.
نکته دیگر این است که برای جلوگیری از سرطان و برای بیماران سرطانی باید از خوردن آب های کلردار پرهیز شود. در حال حاضر بهترین آب همین آب های ولرم خودمان است.
بعد از آب و آب میوه ها، سکنجبین را داریم که تهیه اش بسیار ساده است. می توانیم مقداری سرکه طبیعی را با برگ نعناع بجوشانیم و برحسب طبیعتمان به آن عسل یا شکر اضافه کنیم و سرکه انگبین درست کنیم. البته متأسفانه شکری که امروز مصرف می کنیم، بی جهت یک مقدار مواد افزودنی به آن اضافه کرده اند درحالی که رنگ شکر طبیعی که از نیشکر تهیه می شود، قهوه ای است که منظور همان شکر قهوه ای است. اینها نوشیدنی های گوارای ما هستند و نباید در تغذیه، روش های من درآوردی بشری را جایگزین روش های حکیمانه الهی کنیم. این سبب شده است که ذائقه های ما تغییر کند. الان اگر بخواهیم کباب گوسفندی را که روی زغال یا گاز با سیخ استیل درست شده است، در کنار پیتزا به بچه پیشنهاد کنیم، به احتمال زیاد پیتزا را انتخاب می کند؛ اما اگر از کودکی او را با غذاهای طبیعی، خرما، عسل و میوه آشنا کنیم بسیار موفق خواهیم بود. در روایات داریم که زمانی که بچه متولد شد، کام او را از عسل، تربت امام حسین (ع) و خرما تغذیه کنید.
یکی از غذاهای اساسی که باید سر سفره ها باشد، سبزی هاست. این روزها ثابت شده که سبزی ها و غذاهای فیبردار یکی از بهترین منابع برای جلوگیری از سرطان هاست. در قدیم رسم جالبی داشتیم که در باغچه های منازلمان سبزی می کاشتیم. متأسفانه حتی در شمال کشور که این همه زمین مستعد وجود دارد، همتی نیست که افراد در باغچه های منزل خود تخم سبزی بریزند و از سبزی های باغچه خودشان استفاده کنند. تقریباً تمام سبزیجات فصل، یکی از ضرورت های غذاست. امام رضا (ع) سر سفره ای که سبزی در آن نبود، نمی نشستند. فقط ما بررسی کرده ایم که شاهی را نباید شب ها خورد. یکی از دلایلش هم این است که ویتامین «ث» آن بالاست و چون شب ها انسان حرکت ندارد، به دلیل بالا بودن ویتامین «ث» شاهی، استخوان ها کلسیم خود را در خون تخلیه می کنند و خطر رسوب کلسیم در کلیه ها زیاد می شود و سنگ کلیه به وجود می آید، اما ما همه سبزیجات را می توانیم مصرف کنیم. بهتر است کسانی که اشتهایشان کم است، سبزیجات خوشبو را مصرف کنند.
بهتر است غذا را با غذاهای سبک، مثل: نان شروع کنیم که هضم آن راحت تر باشد.
فرمودند: وقتی نان وارد سفره شد شروع کنید و منتظر نمانید چلوکباب وارد سفره شود. وقتی با غذاهای پرچرب شروع می کنند، سبب اشکال در هضم می شود. سرکه نیز، همیشه باید سر سفره ها باشد. امام رضا (ع) فرمودند: «من از وقتی وارد ایران شدم از سرکه استفاده می کنم و در مدینه نیز، از نمک استفاده می کردم. شاید یکی از دلایلش گرمای شدید مدینه و خروج نمک بدن در اثر تعریق بوده است. البته باید نمک را به مقدار کم مصرف کرد، اما سرکه یکی از پایه های غذای است. فقط نباید سرکه را با لبنیات، تخم مرغ و ماهی مصرف کرد. بنابراین هر یک از اینها سر سفره بود، فقط یکی را انتخاب کنید. بعضی از غذاها اگر با هم مصرف شوند در بدن ایجاد لک و پیس می کنند.
- آقای دکتر در مورد این عارضه پوستی اطلاعاتی در اختیارمان قرار می دهید؟ اساسا طب و تغذیه اسلامی، درمانی برای این بیماری دارد؟
ویتیلیگو یا برص یا پیسی، یک دپیگمانتاسیون (از بین رفتن رنگدانه های سطح پوست) اکتسابی پوست است که یک درصد از مردم جهان را گرفتار می‌کند. علامت مشخصه ی این بیماری، لکه‌های سفید پوستی در سراسر پوست بدن، صورت و سر می باشد. در طب سنتی، علت برص را غلبه سردی و خصوصا بلغم جاگرفته در پوست می دانیم.
علت این تغییر رنگ در سطح پوست، به جریان افتادن یک فعالیت خود ایمنی علیه ملانوسیتها (سلول‌های رنگدانه‌ای پوست که وظیفه تولید ملانین را بر عهده دارند) است که در نتیجه، این سلول ها به صورت ناگهانی فعالیت خود را به طور کامل متوقف می کنند یا اینکه یک بخش و یا تمام آنها از بین می‌روند. ملانوسیتها در حقیقت همان سلولهایی هستند که در برابر نور آفتاب یا اشعه ماورای بنفش با فعالیت بیشتر، سبب برنزه شدن پوست می‌شوند. علت برص را در طب سنتی، تغذیه نامناسب می دانند. مصرف همزمان دو یا چند مورد از غذاهایی همچون: ماهی، لبنیات، تخم مرغ و سرکه ، می تواند سبب برص شود.
از اینرو توصیه می شود که در یک وعده ی غذایی، فقط یکی از این مواد مصرف شود. از طرف دیگر، باید مصرف غذاهای با طبیعت سرد را محدود کرد. همچنین مداومت بر مصرف گوشت گوساله، می تواند سبب ویتیلیگو شود. خوردن غذا پس از سیر شدن نیز، موجب بروز برص می شود. تابش آفتاب به آب و سپس خوردن آن نیز، از دیگر عوامل بروز برص است.
علائم بالینی ویتیلیگو با از بین رفتن رنگدانه‌ها درجاهای خاصی از بدن بروز می کند. برص عمدتا اندام را درگیر می کند، سطوح اکستنسور (شامل زانو، آرنج، مفاصل بین انگشتان دست و پا) و همچنین پشت دست‌ها از نقاط شایعی هستند که درگیر می‌شوند. دور لب‌ها، بینی و دور چشم ها نیز، از دیگر محل های شایع درگیری هستند. اما به طور کلی باید گفت که لکه‌ها می توانند هر جایی از بدن را به صورت قرینه یا غیرقرینه درگیر کنند. درگیر شدن پوست سر (اسکالپ) سبب می‌شود تا موها درناحیه مبتلا، رنگ خود را از دست بدهند و سفید شوند. این مساله یکی از شایع‌ترین علت‌های سفید شدن ناگهانی و منطقه‌ای موی سر و موهای تمام مناطق بدن به حساب می‌آید.
بروز ویتیلیگو وابسته به جنسیت و نژاد خاصی نیست. سن بروز این بیماری متغیر است، اما شروع آن در دهه دوم و سوم زندگی ست. بررسی ها نشان می دهد، حدود 50درصد از بیماران زیر 25 سال سن دارند. علت دقیق ویتیلیگو از نظر طب کلاسیک، ناشناخته است. علل احتمالی این بیماری، شامل: ژنتیک و وراثت، عوامل محیطی و از همه مهمتر، مشکلات خودایمنی می باشد. در بسیاری از موارد نیز، یک همراهی بین ویتیلیگو با یکی از انواع بیماریهای خودایمنی مشاهده می شود. به غیر از 3 عامل فوق، مشکلات التهابی و کم‌کاری یا پرکاری تیروئید نیز، ارتباط نزدیکی با این مشکل پوستی دارند.
برای بررسی پیش آگهی بیماری و پاسخ به درمان، باید با یک سوزن، روی ضایعه را مختصری خراش داد. در صورتیکه خونریزی مشاهده شود، منشأ برص از کبد است و با اصلاح مزاج فرد، احتمال بهبود بیشتر است؛ اما اگر خونریزی نداشت، امیدواری کمتری به از بین رفتن لکه داریم و باید با رعایت اصول طب سنتی از گسترش بیماری جلوگیری کنیم.
با در نظر گرفتن علل خودایمنی به عنوان عامل ایجادگر برص، باید گفت از آنجا که حجامت به اصلاح اختلالات سیستم ایمنی کمک می کند و ایمنی طبیعی بدن را بهبود می بخشد، می تواند در بهبود و جلوگیری از گسترش برص مفید باشد. خصوصا حجامت موضعی بر روی خود ضایعه، می تواند بسیار مفید باشد.
علاوه بر رعایت نکات تغذیه ای که ذکر شد، استفاده روزانه از ماش پخته در رژیم غذایی برای چهل روز متوالی نیز، می تواند به بهبود کمک کند. خوردن سیاهدانه و روغن سیاهدانه به وسیله دفع بلغم نیز در بهبود موثر است.
مصرف موضعی سرکه (مالیدن سرکه به روی ضایعه) و پس از خشک شدن سرکه، مالیدن روغن سیاهدانه، می تواند به بهبود پیسی کمک کند.
- آقای دکتر پس با این تفاسیر، اگر ما این نکات را رعایت کنیم هرگز سروکارمان به پزشک نمی افتد؟
بله، حرف من هم همین است. اگر از برنامه غذایی درستی پیروی کنیم، اغلب نیازی به پزشک نخواهیم داشت. باید یک سوم معده را برای غذا، یک سوم را برای مایعات و یک سوم را برای هوا قرار داد. جالب اینجاست که غذای فصل های مختلف با یکدیگر تفاوت دارند. مثلاً اگر در اردیبهشت ماه نباید آب خنک صبحگاهی بخوریم، در تابستان باید بخوریم و در زمستان نباید بلافاصله که از خواب بیدار می شویم آب بخوریم. غذاهای بهار را غذاهای لطیف، غذاهای تابستان را غذاهای مایع و خنک، غذاهای پائیز را غذاهای پرانرژی، مثل: گوشت ها و غذاهای زمستان را غذاهای خشک، مانند: سرخ کردنی ها، خشکبار، سیر و پیاز پیشنهاد کرده اند. سیر و پیاز را نباید در فروردین ماه بخورید. برعکس در تعطیلات عید که هر جا می رویم، مرتباً به ما شیرینی تعارف می کنند، نباید زیاد شیرینی بخوریم، بلکه می توانیم از میوه ها استفاده کنیم و یا مختصری از آجیل های طبیعی بخوریم.
پس غذاهای فصل را و اصلاح کننده های آن را هم باید در نظر بگیریم؛ مثلاً اگر می خواهید کله پاچه بخورید، نباید وسط تابستان باشد و معمولاً کله پاچه را با انار، حلیم را با انگور و ماهی را با خرما یا عسل می خورند. مخصوصاً اگر شب ها ماهی خوردید، حتماً یک غذای گرم بخورید تا بدن در شب سرد نباشد و سردی در اندام ها نماند و فلج پیش نیاید. یکی از روش های بد غربی ها، ایستاده غذا خوردن و ایستاده ادرار کردن است. در روایات داریم که ایستاده غذا خوردن، سبب پادرد می شود. بهترین شکل غذا خوردن به صورت نشسته است، به طوری که پای راست خم شود و پای چپ صاف قرار بگیرد. این سبب می شود غذا راحت معده شود و مشکل ساز نشود. بعد از غذای روز، مقداری استراحت و بعد از غذای شب مقداری حرکت پیشنهاد می شود.
- به عنوان سئوال آخر؛ شب چه چیزهایی بخوریم که بتوانیم صبح زودتر از خواب بیدار شویم یا فریضه نماز شب را انجام دهیم و از آن مهمتر، نماز صبحمان قضا نشود؟
قطعا وقتی اشکالات غذایی مان را رفع کنیم، صبح ها سرحال تر از خواب بیدار می شویم. خودم تجربه کرده ام که وقتی برای نماز شب بیدار می شوم، بدنم سرحال تر است؛ چون سلول های بدن انسان به طور طبیعی در حال حرکت است. شما هیچ ذره ای را در عالم نمی بینید که الکترون هایش به دور هسته در حرکت نباشند، بنابراین بدن انسان هر دو سه ساعتی باید تحرک داشته باشد. در روایات داریم نماز شب، مکمل سلامت بدن است. برای پاسخ به این سئوال شما، باید بگویم که اگر شب ها ماست زیاد، کاهو و سبزیجات بخوریم، صبح ها سخت تر بلند می شویم، اما اگر یک استکان عرق کاسنی، غذای مقوی تر و یا کمی خرما و غذای کم حجم اما پرانرژی بخوریم، راحت تر بلند می شویم.
منبع: هفته نامه لیان/ استان بوشهر
ارسال نظرات