عاقبت پرونده هسته‌ای ایران چه می‌شود؟

گروه آزاداندیشی «خبرگزاری دانشجو»؛ آنچه پیش رو دارید مناظره مکتوبی است که پیرامون موضوع توافق ژنو بین برخی صاحب نظران این حوزه شکل گرفته است. این مطلب که به همت هسته کرسی‌های آزاداندیشی قرارگاه شهید باقری تهیه شده با محوریت سوال زیر مسئله توافق ژنو را از زاویه ای مشخص مورد بررسی قرار می دهد.

سوال: عاقبت پرونده هسته‌ای ایران چه می‌شود؟ در پایان گام نهایی پرونده ایران به چه صورتی در می‌آید؟

بعیدی نژاد
رئیس دبیرخانه اجرای توافقنامه ژنو

هدف مذاکرات هدف سنگینی است. باید مذاکرات را به گونه ای هدایت کنیم که در اثر آن تمام تحریم های یک جانبه و چند جانبه بین المللی برداشته شوند؛ ممکن است این موضوع برای کسانی که چندان دقیق به مسائل نگاه نمی کنند، امری ساده باشد و نوعی تصمیم گیری فوری سیاسی از سوی کشورهای مقابل به نظر برسد اما تحریم ها به قدری درهم تنیده شده و به عنوان بخشی از نظام روزمره و واقعیت های جاری در تبادلات مالی و بانکی تبدیل شده است که توافق بر سر راه حل جامعی که منجر به برداشتن همه تحریم ها شود و برنامه هسته ای ایران را به مثابه یک برنامه عادی یک کشور غیردارنده سلاح هسته ای تبدیل کند، به هیچ وجه ساده نیست. بنابراین طبیعی است که کار دشواری پیش روست.

سید عباس عراقچی
معاون وزیر امور خارجه

در گام نهایی نباید تحریمی از جمله در شورای امنیت، یک جانبه و چه چند جانبه مرتبط با برنامه هسته‌ای باقی مانده باشد،به صراحت به ادامه غنی سازی و حقوق و تکالیف براساس ان پی تی و همکاری های هسته‌ای اشاره دارد.

ما توافق کردیم که در گام نهایی محدوده غنی سازی به صورت مشترک تعریف شود و براساس نیازهای عملی تعریف شود و این در شرایطی است که غنی سازی ایران ادامه می‌یابد و اگر چیز کوچتری از نیاز ما تعریف کند نمی‌پذریم چون ضرر نمی‌کنیم و در واقع زمین دست ما است.اگر غنی سازی را متوقف کرده بودیم بعد مذاکره می‌کردیم مانند دوره گذشته آن زمان ما بازنده بودیم و طرف مقابل وقت کشی می‌کرد.نکته دوم اینکه اگر ما محدوده‌ای تعریف کردیم تا ابد نیست و این دوره‌ای دارد که پس از ان این محدوده نیز برداشته می‌شود.

با موضوع ایران به دلیل شرایطی که ایجاد کرده‌اند و با قطعنامه‌های شورای امنیت اگرچه ظالمانه است،‌ایران را استثنا کرده است، ابراز داشت که وقتی مشکل حل شد با ایران مانند دیگر کشورها برخورد می‌شود.

مهدی محمدی
کارشناس مسائل سیاسی

تیم مذاکره‌کننده اکنون به غرب حق داده که ایران را تا هر وقت که دلش خواست به عنوان یک تهدید و یک استثنا شناسایی کند. این تبعات بسیار خطرناکی برای امنیت ملی ما دارد و عقیده دارم جزو بدترین اتفاقاتی است که در تاریخ سیاست خارجی بعد از انقلاب رخ داده است.

همیشه نقطه شروع غربی‌ها در هر بحثی با ایران این بود که به ایران بقبولانند شما یک استثنا هستید، به همین دلیل نمی‌توانید توقع داشته باشید از همان حقوقی بهره‌مند باشید که بقیه بهره‌مند هستند، تکالیف‌تان هم به همان اندازه تکالیف بقیه باشد. ایران هیچ وقت زیر بار چنین حرفی نمی‌رفت. همیشه حرف ما این بود که اجازه نخواهیم داد ایران را به یک مورد ویژه و استثنا تبدیل کنید.

 
تیم فعلی بدون بحث این را پذیرفته است. دیدید آقای عراقچی در تلویزیون گفت بپسندیم یا نه، قطعنامه‌های شورای امنیت ما را به یک مورد خاص تبدیل کرده است. وقتی شما چنین چیزی را می‌پذیرید و اجازه می‌دهید طرف غربی نقشه راه بلندمدتی برای تبدیل شدن شما به یک کشور عادی برای‌تان ترسیم کند، در واقع خیلی چیزها را پذیرفته‌اید. پذیرفته‌اید که در گذشته ایران مشکلی بوده، پذیرفته‌اید که قطعنامه‌های شورای امنیت مشروعیت دارد، پذیرفته‌اید که فعلا نباید از حقوق کامل‌تان بهره‌مند باشید، پذیرفته‌اید که تکالیف‌تان بیش از دیگران است، پذیرفته‌اید که اهداف راهبردی نظام‌تان دردسرساز است و باید تعدیل شود. اجمالا پذیرفته‌اید که در حوزه‌های دیگر مثلا در حوزه منطقه‌ای، حقوق بشر، برنامه موشکی و... هم حق دارند با شما همین برخورد را بکنند و... من عقیده دارم این یعنی واگذاری یک بحث 30 ساله به آمریکا و این در کارنامه تیم و دولت فعلی نوشته خواهد شد.
 

رضا نوبری
معاون سابق وزارت خارجه

آنها در آخر موافقتنامه تصریح کرده اند که در نهایت ایران به عنوان یک کشور غیرهسته ای عضو NPT شناخته خواهد شد. آیا منظور از غیرهسته ای، غیرسلاح هسته ای می باشد و یا کشوری که چرخه سوخت و غنی سازی نداشته باشد غیرهسته ای محسوب می‌شود. آنها که به راحتی با مغلطه حقوق مصرح در NPT را انکار می کنند و تازه می‌خواهند کلمه غنی سازی را دوباره و جور دیگری باز تعریف کنند، مغلطه و باز تعریف دلخواهانه از کلمه «غیر هسته ای» برایشان سخت نخواهد بود. اساساً یکی از اشتباهات تاریخی ما که در بسیاری از قراردادها مرتکب شده ایم این است که اقدامات مشخص و عینی و روشن را از طرف خود پذیرفته ایم و اجرا کرده ایم ولی طرف مقابل اقدامات خود را با زیرکی مشروط به یکسری کلمات کلی و انتزاعی کرده که میتواند مصادیق متفاوت و نامشخص و مبهم و قابل دبه کردن داشته باشد.

درواقع طرف مقابل به رهبری آمریکا براساس این توافقنامه در سه جبهه محدود سازی (سطح و حجم غنی سازی) محدودسازی صنایع و تأسیسات و خط تولید غنی سازی وعملیات جمع آوری اطلاعات در گام کوتاه مدت شش ماهه، مرحله « ایست» برنامه هسته ای ایران و در گام درازمدت مرحله «حذف» برنامه هسته ای را هدف گذاری کرده است. این هدفی است که مقامات آمریکایی صریحاً و علناً برآن تأکید و اعلام میکنند اما ما اصرار داریم بگوئیم که این اظهارات برای آنها جنبه خوراک داخلی دارد.

دکتر فواد ایزدی
کارشناس مسائل آمریکا

به نظر می‌رسد آمریکا نه تنها قصد دارد با استفاده از توافق ژنو، کنترل و مدیریت برنامه هسته ای ایران را در دست گیرد، بلکه علاقه‌مند است در این راستا محدودیت‌های مورد نظر خود را در پروژه‌های نظامی و موشکی کشور نیز اعمال کند. اجبار ایران به پذیرش پروتکل الحاقی در گام آخر توافق نامه نیز از همین منظر قابل تحلیل است. در جلسه استماع بالا، سناتور جک رید به این موضوع اشاره می¬کند و خانم شرمن اینگونه پاسخ می‌دهد:
 
ما گفتگویی مستقیم با ایران در مورد تمام این مسائل داشته‌ایم. آنها معنی کلمات توافق‌نامه را کاملا درک می‌کنند و ما قصد داریم از تلاش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای مقابله با ابعاد نظامی احتمالی، از جمله پارچین حمایت کنیم.