روزانه ۶۰ هزار بشکه گازوئیل از ایران به افغانستان و پاکستان قاچاق می‌شود

به گزارش گروه اقتصادی «خبرگزاری دانشجو»، آژانس بین المللی انرژی اعلام کرد پرداخت یارانه به سوخت های فسیلی در بازارهای نوظهور، هر سال بیش از 500 میلیارد دلار خرج روی دست دولت ها می گذارد و یکی از عوامل اصلی تغییرات آب و هوایی است.

بر اساس این گزارش بیشترین یارانه برای سوخت های فسیلی در خاورمیانه، شمال آفریقا، آسیا و بخش هایی از آمریکای لاتین پرداخت می شود. در سال 2012، سه چهارم کل یارانه های مصرف سوخت فسیلی را کشورهای صادرکننده انرژی پرداخت کرده اند و سهم اعضای اوپک بیش از نصف کل یارانه های پرداختی جهان بوده است.

میزان یارانه های پرداختی به سوخت فسیلی در ونزوئلا طی سال 2012 بالغ بر82 میلیارد دلار، در لیبی 80 میلیارد دلار، در عربستان 79 میلیارد دلار، و در ایران 74 میلیارد دلار بوده است.

یارانه پرداختی در عراق و الجزایر 65 درصد هزینه برق و سوخت را تشکیل می دهد. این در حالی است که نرخ متوسط یارانه پرداختی در هند 18 درصد و در چین تنها 3 درصد است.

از نظر پرداخت نقدی، کشورهای ایران، عربستان و روسیه که همگی تولیدکنندگان عمده نفت هستند، بیشترین یارانه را در جهان پرداخت می کنند. مجموع یارانه پرداخت شده در این سه کشور در سال 2012، 180 میلیارد دلار بوده است.

در سپتامبر 2009، رهبران بزرگترین اقتصادهای جهان در نشست گروه 20 در پیتزبورگ خود را متعهد کردند تا در میان مدت به پرداخت یارانه های سوخت ناکارامد پایان دهند.

بر اساس آمارهای آژانس بین المللی انرژی، حذف یارانه های پرداختی به نفت، گاز و برق و متناسب کردن قیمت آنها با شاخص های بین المللی موجب کاهش تقاضا برای انرژی به میزان 5 درصد و پایین آمدن 2 میلیارد تنی انتشار گاز دی اکسید کربن تا سال 2020 خواهد شد.

بر اساس این گزارش، افزایش قیمت بنزین، و سوخت دیزل و نفت سفید به سطح قیمت های جهانی تا پایان دهه کنونی روزانه 4.7 میلیون بشکه از مصرف را خواهد کاست.

کاهش یارانه ها همچنین به میزان قابل توجهی بودجه دولت را افزایش خواهد داد. بر اساس گزارش صندوق بین المللی پول، از میان 58 کشوری که در سال 2012 برای بنزین، سوخت دیزل و نفت سفید یارانه پرداخت می کردند، 46 کشور با کسری بودجه مواجه بودند و در 27 مورد رقم کسری بودجه به بیش از 3 درصد تولید ناخالص داخلی رسید.

پرداخت یارانه، اغلب موجب کاهش هزینه صرف شده در بخش های زیرساختی، توسعه و رفاه اجتماعی می شود. به طور مثال، میزان یارانه سوخت پرداخت شده در کشور اندونزی، بیش از بودجه بخش های آموزش یا بهداشت است.

به علاوه، پرداخت یارانه به سوخت، موجب افزایش روند قاچاق سوخت می شود. بر اساس برآورد آژانس بین المللی انرژی، قیمت پایین 12 سنت برای هر لیتر سوخت دیزل در ایران در مقایسه با قیمت یک دلار و 20 سنتی آن در پاکستان موجب شده است که روزانه 60 هزار بشکه سوخت دیزل از ایران به پاکستان و افغانستان قاچاق شود.

سیاستگذاران در اکثر کشورها، ضرورت کاهش یا حذف یارانه ها را تایید می کنند و نهادهایی همچون بانک جهانی، صندوق بین المللی پول و آژانس بین المللی انرژی نیز از چنین رویه ای حمایت می کنند. اما تلاش ها برای کاهش میزان یارانه های پرداختی با موفقیت محدودی همراه بوده است.

کشورهای ایران، اندونزی، غنا، کنیا، فیلیپین، موزامبیک و چند کشور دیگر در طی دو دهه گذشته تلاش هایی را برای کاهش یارانه ها و افزایش قیمت سوخت انجام داده اند.

اما در برخی موارد افزایش قیمت ها به دلیل شکل گیری اعتراضات اجتماعی متوقف شده است. کشورهای ایران و اندونزی نیز، همچنان از بزرگترین پرداخت کنندگان یارانه جهان محسوب می شوند.

بر اساس این گزارش برنامه های اصلاح یارانه ها، برای موفقیت، نیاز به استراتژی ارتباطی قوی دارند تا به افکار عمومی گفته شود که بخش عمده از منافع یارانه ها به جیب خانواده های ثروتمندی می رود که قادر به پرداخت کل هزینه انرژی هستند. همچنین باید اقدامات هدفمند اجتماعی برای کاهش فشار بر خانواده های فقیرتر به اجرا گذاشته شود.