بررسی موانع بهره برداری از پروژه‌های پالایشگاهی
گروه اقتصادی «خبرگزاری دانشجو» - پیام کهتری؛ سالهاست که دوری از خام‌فروشی و توسعه زنجیره ارزش جزو سیاست‌های کلان کشور در حوزه نفت و گاز بوده است و تأکیدات مقام معظم رهبری بر این موضوعات نیز نشان از اهمیت و الزام این سیاست‌ها برای مسئولان اجرایی کشور داشته است. از اواسط دهه هشتاد، احداث چندین طرح پالایشگاهی در دستور کار وزارت نفت گرفت که پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس و پالایشگاه نفت آناهیتا کرمانشاه نسبت به سایر این طرح ها، پیشرفت بیشتری داشته است.
با راه اندازی این دو طرح عظیم پالایشی، علاوه بر برداشته شدن گام‌های اولیه در راستای تحقق دوری از خام فروشی، حرکت به سمت ایجاد ارزش افزوده در صنعت نفت کشور سرعت زیادی می گیرد. با این وجود و علی رغم اینکه سالهای زیادی از تعریف این دو پروژه پالایشگاهی می گذرد، همچنان امید زیادی به راه‌اندازی این دو طرح ملی و اولویت‌دار کشور در آینده نزدیک وجود ندارد.
شرایط اسفبار بوجود آمده برای پالایشگاه نفت آناهیتا و پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس مصادیق مهمی از عدم تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در حوزه پالایش و ناشی از غفلت بزرگ برخی از مدیران ارشد وزارت نفت از اهمیت ساخت این پالایشگاه ها و به صورت کلی ساخت پالایشگاه در کشور است.
اگر قرار است وزارت نفت برای خودکفایی بنزین و به دنبال آن جلوگیری از خام‌فروشی نفت و میعانات گازی کارنامه قابل قبولی داشته باشد، لازم است که اقدامات موثری برای تکمیل ساخت این پالایشگاه ها انجام دهد. در حال حاضر، پروژه ستاره خلیج فارس و آناهیتا کرمانشاه با مشکلات مشابهی دست و پنجه نرم می‌کنند و نیازمند پشتیبانی واقعی از سوی وزارت نفت هستند تا زمینه های تسهیل و رفع موانع موجود فراهم شود. مهمترین چالش‌هایی که منجر به تأخیر شدید در بهره برداری از احداث پالایشگاه ستاره خلیج فارس شده است و همچنین در اجرائی نشدن مراحل ساخت پالایشگاه نفت آناهیتا علی رغم تأکید مقام معظم رهبری در سفر به استان کرمانشاه در سال ۹۰ سهم بالایی داشته است، عبارتند از:
۱- عدم همکاری کافی از سوی سهامداران پروژه برای تزریق منابع مالی
۲- محسوس بودن ضعف مدیریتی در اجرای پروژه
۳- پایین بودن توان مالی، تخصصی و فنی پیمانکاران پروژه
چالش اصلی پروژه پالایشگاه ستاره خلیج فارس محسوس بودن ضعف مدیریتی در اجرای پروژه است به طوری‌که از سال ۸۷ به بعد، متوسط پیشرفت پروژه در هر سال تقریباً ۱۰ درصد بوده است. با این وجود، هنوز هم سرعت پیشرفت پروژه با کندی همراه است تا جایی که بیش از ۳ سال از زمان تخمینی برای راه‌اندازی کل پروژه ۳۶۰ هزار بشکه‌ای میعانات گازی ستاره خلیج فارس می‌گذرد و هنوز هم برای راه اندازی فاز اول این پالایشگاه، اسفند ماه سال ۱۳۹۴ پیشبینی شده است. لازم به ذکر است که متوسط پیشرفت ماهیانه پروژه طی ۶ ماه اخیر حدود نیم درصد بوده است.
شکل ۱: درصد پیشرفت پروژه پالایشگاه ستاره خلیج فارس
کند شدن سرعت اجرای ساخت پالایشگاه ستاره خلیج فارس منجر به تحمیل هزینه‌های ساخت، کاهش توجیه اقتصادی و در نتیجه از بین رفتن انگیزه بخش‌های غیر دولتی درگیر در پروژه برای تزریق منابع مالی با هدف به پایان رساندن مراحل ساخت این پالایشگاه شده است.
چالش پالایشگاه نفت آناهیتا کرمانشاه جنس متفاوت‌تری از پالایشگاه ستاره خلیج فارس دارد و به عدم همکاری سهامداران پروژه جهت اجرایی کردن ساخت پروژه برمی‌گردد. اهمیت موضوع اینجاست که سهامداران این پروژه نه تنها از تزریق منابع مالی امتناع می‌کنند، بلکه علاقه‌ای به اجرایی شدن این پروژه ندارند و حتی در واگذاری سهام این پروژه هم سنگ‌اندازی می‌کنند تا جایی‌که مجموعه‌های دیگری برای خریداری سهام این پالایشگاه اعلام آمادگی کرده‌اند اما سهامداران فعلی نیز حاضر به واگذاری و فروش سهم خود نیستند.
عدم توجه سهامداران به مصوبات دولت و مدیریت زمانی برای وقت کشی و گرفتن امتیازات حداکثری از دولت با وجود تخفیف‌ها و امتیازات ویژه طرح که از بیت المال به سهامداران داده شده است، مسئله‌ای جدی است که ضرورت برخورد قاطع و ایستادگی وزارت نفت در برابر سهامداران فعلی را افزایش می‌دهد. حال این سؤال پیش می‌آید که نقش و جایگاه وزارت نفت به عنوان نهاد ناظر در برابر حضور منفعلانه و اهمال تعمدی خصولتی‌ها در پروژه‌های ملی کشور چیست؟! این در حالی است که ردپای برخی از سهامداران این پروژه در همه پروژه‌های پالایشی و استراتژیک به چشم می‌خورد و سهامداران اینگونه پروژه‌ها تمایلی به تزریق منابع مالی و اجرای طرح‌ها ندارند.
روشن است که وزارت نفت باید در قبال سهامدارانی که هیچ‌گونه تعهدی در جهت حل مشکلات صنعت پالایشی کشور و پروژه‌های ملی ندارند و فقط به سود و زیان خود فکر می‌کنند، پاسخگو باشد ولی این موضوع منطقی نیست که صرف اینکه اینگونه نهادها قدرت سیاسی و مالی بالایی دارند، وزارت نفت منتظر آنها بماند و کشور را معطل تصمیمات بنگاهی آنها کند، هرچند وزارت نفت در قبال توسعه صنعت پالایشی، کوتاهی‌های جبران‌ناپذیری داشته است، ولی این وزارتخانه نباید در قبال تغییر سهامداران فعلی و جایگزینی آنها با سهامدارانی که انگیزه اجرای این پروژه را دارند بیش از این کوتاهی کند و تجربه پرهزینه‌ای که در اثر تفکرات غلط پالایشگاه‌سازی در این مجموعه جریان یافته است را تکرار کند. علاوه بر این، وزارت نفت باید با گرفتن تعهد و ضمانت اجرایی از سهامداران برای تأمین مالی به موقع، پیشروی و اجرائی شدن اینگونه پروژه‌ها را تضمین کند.
منبع: فارس
ارسال نظرات