ریزگردها، مهمان ناخوانده تهران

گروه اجتماعی «خبرگزاری دانشجو» ـ معصومه آباد؛ با وجود هشدارهای مجامع بهداشتی جهانی از سالیان پیشین مبنی بر بالاترین غلظت ذرات معلق در اهواز بین سایر شهرهای جهان، متاسفانه هنوز اقدام جدی در راستای پیشگیری و مقابله با این بحران بالقوه صورت نگرفته است تا جاییکه میانگین غلظت آن از ۳۷۲ میکروگرم در متر مکعب در سال ۲۰۱۱ به ۹ هزار و ۹۸۵ میکروگرم بر مترمکعب در یک ماه اخیر افزایش یافته است یعنی حدود ۶۶ برابر حد مجاز! اما با خونسردی سالها نشسته ایم و مرتبا عوامل آن را به کانون های خارجی نسبت می دهیم در حالی که که بخش اعظم ذرات، ناشی از کانون های داخلی است که می توان با اقدامات مناسب و به موقع آن ها را مهار کرد.

نتایج مطالعات میدانی و تحقیقات آزمایشگاهی نیز بر این امر صحه گذاشته است. بطوریکه آزمایش‌های متعددی نشان داده است داخل ریزگردها، نوعی جلبک و زئوپلانکتون که در آب‌های شور و شیرین دیده می‌شود، وجود دارد که ثابت می‌کند ریزگردها منشأ تالابی دارند. متاسفانه تالاب ها، این اکوسیستم‌های آبی از مهم‌ترین محیط‌های مولد حیات و تنوع زیستی جهان هستند و ارزش اقتصادی آن ها ۱۰ برابر ارزش زمین‌های کشاورزی  است، اما امروزه در جنوب کشور به قتلگاهی برای حیات زیست تبدیل شده است.

از سوی دیگر به موجب خشک شدن تالاب های داخلی خاک بسیار نرم و سبکی برجای مانده است که با کوچکترین وزش بادی ایجاد گرد و غبار می‌کند. از آنجا که ریزگردهایی که در آسمان کشور ما مشاهده می‌شوند نیز رسی هستند بنابراین چنین خاک‌های ریز دانه‌ ای می توانند با وزش باد تا مسافت های طولانی جابجا شوند و حتی کیلومترها دورتر از مرجع کانونی، آثار مخرب خود را بر جای گذارند. مخاطراتی که علاوه بر نشانه گرفتن سلامت انسان ها و محیط زیست، آثار مخرب و زیان باری را نیز متوجه صنایع مختلف، ماشین‌آلات، راندمان تولید، مزارع کشاورزی و دام، طیور و آبزیان می سازد.

تا جاییکه چندی پیش این ریزگردها نه ‌تنها در استان‌های مرزی بلکه در آسمان تهران هم دیده شده‌اند طوریکه مدیر کل بحران استان تهران وزش باد نسبتا شدید توام با گرد و غبار را در تهران هشدار داد. گرد و غباری که به گزارش اداره کل حفاظت از  محیط زیست تهران، با سرعت ۴۰ کیلومتر از سوی بیابان های غرب و جنوب غربی تهران را نشانه رفته بود. گفتنی است هم اکنون نیز میانگین غلظت آلاینده ذرات معلق کمتر از دو و نیم میکرون تهران فراتر از حد مجاز بوده و شاخص کیفیت هوا همچنان در شرایط ناسالم برای گروه های حساس است. به همین منظور، با توجه به کاهش بارندگی و تشدید انتشار گرد و غبار از محل کانون های فعال داخل کشور این احتمال وجود دارد که بار دیگر پای مهمان ها ی ناخوانده به تهران باز شود.

مادامی که اقدامات جدی در این مهم صورت نپذیرد همچنان به عنوان یک تهدید بزرگ نه تنها برای شهر های مرزی بلکه برای سایر شهرها و حتی پایتخت نیز بشمار می رود.  همانطور که رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز در دیدار مسئولان و دست اندرکاران منابع طبیعی و محیط زیست، حفظ محیط زیست را یک وظیفه حاکمیتی دانسته و با اشاره به دیدگاه اسلام در خصوص اهمیت حفظ زمین و ثروت های عمومی کره خاکی فرمودند: اسلام و ادیان الهی همواره بر لزوم احساس مسئولیت انسان در قبال طبیعت و حفظ تعادل میان انسان و طبیعت تأکید کرده اند زیرا عامل اصلی بروز مشکلات زیست محیطی بر هم خوردن این تعادل است.

از اینرو لازم است تا با شناسایی کانون های فعال، احیای تالاب ها و تثبیت شن های روان، مالچ پاشی ارگانیک بخصوص در کانون های فعال در داخل کشور از آسیب های جبران نا پذیر این پدیده که موجب تهدید سلامت، محیط زیست و اقتصاد جامعه می شود، پیشگیری کرد.