چالش های عمیق و گسترده شهری شدن ایران

به گزارش گروه اقتصادی «خبرگزاری دانشجو»؛ در ایران طی 60 سال گذشته 1335- 1394 شاهد افزایش بی سابقه شهرها و جمعیت شهر نشین هستیم ، به طوریکه جمعیت شهرنشین کشور در دوره مذکور بیش از 8 برابر شده است . این افزایش جمعیت شهرنشینان نه تنها شهرنشینان را به لحاظ کمیت خدمات رسانی دچار بحران کرده که به لحاظ کیفی نیز  موجی از گم گشتگی های اجتماعی و فرهنگی ،چالش های اقتصادی وسیاسی را به همراه داشته است.

این چالش ها که شاید تجدد گرایی در ایران و تغییر ساختار شهرها در همه ابعاد اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و سیاسی ، نقطه آغازین شکل گیری آنها باشد ، در سه زمینه قابل زندگی بودن ، حرکت و کالایی شدن شهرها نمایان شده اند.

هرچند موج افزایش جمعیت آرام آرام کاهش می یابد اما چالش ها همچنان پا برجاست . در این میان سیاست های اقتدارگرایانه به سبب ناهماهنگی ارکان توسعه ، اقدامات بخشی از سوی نهادها ، تصدی گری و تداخل وظایف آنها ، موفق نبوده و نهایتا شهرها را با ناکارآمدی های فراوانی مواجه ساخته است . در چنین شرایطی به نظر می رسد که بازخوانی و بازآفرینی اندیشه ایران شهری در چارچوب یک دستور کار شهری جدید در روزگار معاصر ، بتواند از طریق باز تعریف هویتی ، فرآیندی و ساختاری ، چارچوبی بنیادین را برای خروج از چالش های معاصر شهرهای ایران فراهم آورد.

اندیشه ایران شهری مبتنی بر تحول در سبک زندگی ایرانیان و بازتعریف نقش و کارکرد شهرها در بستر تاریخی و شرایط ایران معاصر است . رویکردی که می تواند توسعه پایدار شهرها را در بر داشته باشد و منجر به حل تعارض ها گردد . اندیشه ی ایران شهری فراتر از پذیرش های قومی ، ناظر بر وحدت در عین کثرت ، با پذیرش هویتهای متنوع و متکثر، بدون حذف یا سرکوب در چارچوب هویت و وحدت ملی است.

برای بازگشت به اصل خویش و دوباره چشم گشودن به دنیای ایران فرهنگی ، اندیشه ایران شهری می تواند ما را به آینده ای روشن و قابل حصول رهنمون شود . اندیشه ای که بر پایه عدالت ،رندی تساهل و همزیستی مسالمت آمیز، غم خواری همسایگان و مسئولیت در برابر آنان استوار است. با پذیرش حق توسعه برای همه ساکنان حوزه ایران شهر فرهنگی در هر کجا که زندگی می کنند یک اصل کلیدی است در دنیای امروزی حرکت و قابلیت زندگی در شهرها جلوه های برجسته عدالت شهری است که حرکت پویایی و حق دسترسی به شهر را تامین می کندو قابلیت زندگی کیفیت زندگی و محیطی سالم برای رشد فضائل اخلاقی و انسانی فراهم می نماید.

روز جهانی شهرساز بهانه ای است برای طرح این مهم که : " برای زندگی نسل های امروز و آینده این سرزمین ، تنها یک ایران وجود دارد ." پس می بایست آن را آراسته و از آن حفاظت کنیم . برای تحقق این منظور و بازخوانی و بازآفرینی شهری که به آن تعلق داریم بایسته به نظر می رسد.

بی شک تحقق این مهم در حوزه معماری و شهرسازی ، چگونگی سبک زندگی و حتی در حوزه های سیاست ورزی ، کشور داری و فرهنگی منجر به مدیریت تعارض و قدرت باز تعریف ایران و ایرانیان در دنیای جدید خواهد گردید توجه به اثر و نقش اندیشه ایران شهری در حفظ پایداری ایران در برابر حوادث و رفع چالش های پیش رو سیاستی کارآمد در تحقق و اهداف توسعه شهری است امید آن که در این رهگذر بتوان از اندیشه فراخ همه صاحب نظران و فرهیختگان شهرساز در طرح ریزی و بنیان اندیشه ایران شهری بهره مند گردیم.

*عباس آخوندی – وزیر راه و شهرسازی