چگونه بانک‌ها نرخ سود مصوب را دور می‌زنند

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، بانک‌ها دست بردار نیستند و هر روز، طرحی نو برای جذب سپرده‌ها درمی اندازند. اکنون هم که دیگر اوضاع متفاوت است و بانک مرکزی با بخشنامه شدیداللحنی، از یازدهم شهریورماه بانک‌ها را مکلف کرده که شرایط را به گونه‌ای پیش برند که هیچ بانک یا شعبه ای، بالاتر از نرخ مصوب، سود پرداخت نکند. همین بخشنامه کافی است تا بانک‌ها دوباره در مدت زمان تعیین شده، شرایط را به سمت دلخواه خود پیش برند و تا می‌توانند سپرده جذب کنند.
به همین خاطر است که این روز‌ها تا رسیدن به مهلت زمان تعیین شده، از بانک‌ها و برخی شعب، رفتارهای عجیب و غریبی را می‌توان دید؛ شاید هم عجیب نباشد، چراکه نرخ سود همچنان در بازار دستوری تعیین می‌شود و بانک‌ها هم البته در یک رقابت منفی با هم، هیچگاه نخواستند که نرخ را به سمت رقابتی شدن پیش برند و تا جایی که ممکن است به فضای تولید و تجارت کشور فکر کنند.

اکنون شرایط به گونه‌ای پیش رفته که بانک مرکزی، باز هم بهترین رویکرد را صدور بخشنامه برای تثبیت نرخ سود بانکی بداند و از همه بانک‌ها بخواهد که التزام عملی لازم را نسبت به اجرای آن داشته باشند؛ به همین دلیل است که برای تطبیق همه شعب بانکی به مفاد این بخشنامه، بانک مرکزی مهلتی چند روزه را اعلام کرد و از سه شنبه هفته گذشته، سی و یکم مردادماه تا شنبه هفته آینده یازدهم شهریورماه به همه بانک‌ها مهلت داد تا زمینه سازی لازم برای کاهش نرخ سود را داشته باشند.
این طور بانک مرکزی اعلام کرد که پس از مهلت تعیین شده، دیگر هیچ عذر و بهانه‌ای از سوی شعب بانکی پذیرفته شده نیست و همه باید نرخ‌های یکسان را در شعب اعمال کنند؛ حتی این بخشنامه، راه را برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری بانک‌ها که به اعتقاد بانک مرکزی، فرزند ناخلف سیستم بانکی هم هستند، بسته و اعلام کرده که حتی صندوق‌های قابل معامله در بورس هم، حق افزایش نرخ سود را بالاتر از نرخ‌های مصوب ندارند.

بر این اساس است که ظاهر بخشنامه می‌گوید، همه راههای منتهی به پرداخت نرخ سود بالاتر در نظام بانکی ایران، بسته شده و راه دور زدن و عدم تمکین نسبت به ناظر و سیاستگذار پولی و بانکی کشور وجود ندارد. این در شرایطی است که البته تجربه نشان داده که نظام بانکی ایران، حداقل در این مورد بسیار نوآور است و شرایط را به گونه‌ای پیش می‌برد که همیشه، طرح هایی را در پستو داشته باشد تا در روز مبادا رو کند و به نوعی آنگونه که خودش دلش می‌خواهد، مصوبات را اجرایی نماید.
در این میان نکته عجیب، رفتار برخی بانکهایی است که البته صورتهای مالی چندان شفاف و مشخصی هم ندارند و اکنون به هر بهانه‌ای که شده، تلاش دارند تا سپرده‌های بیشتری جذب کرده و نرخ سود بالاتری را بپردازند تا برای سپرده گذاران جذاب‌تر باشد و منجر به این شود که آن‌ها در این فضای سخت سپرده گیری، شعبه و بانک مرتبط با آن‌ها را انتخاب کنند.
بررسی‌های میدانی خبرنگار مهر حکایت از آن دارد که برخی بانک‌ها با ارسال پیامک هایی به مشتریان، تلاش دارند تا سپرده بیشتری از آن‌ها جذب کنند و آنهایی هم که حتی چند ماهی به سررسیده یکساله شدنشان باقی مانده است را با شیوه‌های جذاب، به تمدید پیش از موعد فرابخوانند تا بلکه مطمئن باشند که یکسال دیگر هم، آن سپرده را در اختیار دارند. هر چه باشد، بعد از یکسان سازی نرخ سود، البته اگر همه به آن پایبند باشند، مشتری خیلی برایش تفاوتی ندارد که در کدام بانک و موسسه سپرده گذاری کند؛ چراکه همه سود یکسان می‌دهند.
یکی از مشتریان نظام بانکی در گفتگو با مهر می‌گوید: بانک‌ها شروع به جذب سپرده‌های بالای صد میلیون تومان با طرح‌ها و شرایط ویژه‌ای کرده اند که بالاخره پیشنهادشان هم تا حدودی برای مشتریان جذاب است. به این معنا که برخی بانک‌ها با هدایت هدفمند سپرده گذاران به سمت سپرده گذاری در شعب خود، تلاش دارند تا در این مدت زمان محدود، مشتری را متقاعد کنند که در بانک آن‌ها سپرده گذاری خود را صورت دهد.

وی می‌افزاید: سپرده‌ای در حدود صد میلیون تومان را در صندوق یک بانک سپرده گذاری کرده بودم که سررسید آن، مهرماه است، اما اکنون بانک پیامکی را ارسال کرده که برای تعیین تکلیف سپرده خود به بانک مراجعه کنید؛ در حالیکه هنوز چند ماهی زمان باقی است.
به گفته این مشتری نظام بانکی، وقتی به شعبه مراجعه کردم، از موضوع کاهش نرخ سود به میزان ۱۵ درصد مطلع شدم و به این ترتیب، به درخواست متصدی باجه، سپرده خود را لغو و آن را با یک سپرده دیگر یکساله که نرخ سودی معادل ۲۰ درصد دارد، جایگزین کردم، هر چه باشد نرخ بیست درصدی بهتر از پانزده درصد است.
در عین حال، یکی دیگر از مشتریان نظام بانکی با نمایش پیامکی که از سوی یکی از بانک‌ها برایش ارسال شده، می‌گوید: بانک این پیامک را ارسال کرده و درخواست نموده تا برای تعیین تکلیف سپرده به شعبه مراجعه کنم؛ من هم که با تعلل دو سه روزه برای مراجعه به شعبه، مواجه بودم، مجدد با تماس از سوی کارمندان شعبه مواجه شدم که اصرار داشتند که هر چه سریعتر کار را پیش برده و برای تعیین تکلیف سپرده به شعبه مراجعه کنم.

در این میان یکی از مشتریان نظام بانکی با اعلام پیامک دریافتی خود از سوی یک بانک به می‌گوید: این بانک خاص حاضر است که برای سپرده یکساله، ۲۲ تا ۲۳ درصد سود بپردازد و این شرایط جذابی است که ممکن است هرکسی را اغوا کند.
او می‌افزاید: متن پیامک به این شرح است: مشتری گرامی بانک ...، با توجه به بخشنامه اخیر بانک مرکزی در خصوص نرخ سود سپرده ها، خواهشمند است جهت تعیین تکلیف سپرده‌های خود تا پایان هفته جاری به شعبه مربوطه در این بانک مراجعه فرمایید. شماره مرکز تماس ..
بنابراین مردم شاهد چنین تلاش هایی برای جذب سپرده هستند. به هرحال این روز‌ها هر گونه رفتاری از سمت بانک‌ها برای جذب سپرده بیشتر دور از ذهن نیست؛ چراکه وضعیت منابع برخی از بانک‌ها مناسب نیست و هنوز هم ردپای سودهای موهومی در ترازنامه آن‌ها به چشم می‌خورد.