هوا و فضا؛ صنعتی که به هیچ وجه قابل مذاکره نیست/ پژوهش‌های دفاعی با تغییر دولت‌ها نباید کمرنگ شود

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو- امید ملایی؛ تلاش بلندمدت و فراملی دانشمندان کشورمان برای دستیابی به فناوری‌های فضایی پس از انقلاب اسلامی با موفقیت‌های چشمگیر و بازتاب‌های جهانی همراه بوده به‌نحوی که براساس اعلام مسئولان سازمان فضایی، کشورمان در زمره پنج قدرت نوظهور فضایی دنیا قرار گرفته است.

ارتقای جایگاه ایران در عرصه فناوری فضایی و پیوستن کشورمان به جمع کشور‌های دارای چرخه کامل فناوری فضایی همچنین موفقیت در زمینه طراحی، ساخت و پرتاب ماهواره و نیز ساخت ایستگاه‌های زمینی از جمله اقدامات افتخارآفرین است.

توسعه این فناوری از ۲۵ سال گذشته شکل جدی به خود گرفت و کشورمان توانست به دانش ساخت ماهواره‌های کوچک و دانشجویی، سنجش از دور و نیز ماهواره‌بر‌های داخلی دست یابد و هم‌اکنون پتانسیل‌های خوبی را برای رسیدن به هدف‌گذاری نهایی که همان اعزام انسان به فضا است در اختیار دارد.

بر اساس اعلام قبلی اتحادیه جهانی مخابرات، ایران در زمره پنج قدرت نوظهور فناوری فضا و جایگاه اول منطقه است حتی به زعم این اتحادیه، ایران جزو پرسرعت‌ترین کشور‌ها در دستیابی به این دانش است.

فناوری فضایی از جمله فناوری‌هایی است که در نظام طاغوت کسی جرأت و اجازه فکر کردن به آن‌ها را نداشت، امروزه به عنوان فناوری‌های راهبردی در نظام اسلامی به کار گرفته می‌شود و توسعه ماهواره‌ای و مداری در دستور کار کشور است.

با این حال چند سالی است که برخی از مسئولین به این دانش مهم کم توجهی می‌کنند، به مناسبت روز ملی فناوری فضایی به سراغ جواد سپاهی، عضو هئیت علمی دانشگاه فردوسی مشهد رفتیم، سپاهی در مقاطع کارشناسی، ارشد و دکترا رشته هوا فضا را خوانده و فارغ التحصیل دانشگاه شریف است.

دانشجو: دستاورد‌های انقلاب اسلامی در حوزه هوا و فضا را تشریح کنید
در بحث هوا فضا دستاورد‌های خیلی خوبی داشتیم البته می‌توانستیم بهتر هم باشیم، اما ما در همه‌ زمینه‌ها تقریبا موفقیت داشتیم. این صنعت جزو معدود زمینه‌هایی است که در آن به خودکفایی رسیده ایم و در این راه کاملا روی پای خودمان ایستادیم؛ در بحث هوا و فضا هیچ گاه کسی از خارج کشور به ما انتقال دانشی انجام نداد.

 

دانشجو: وضعیت دستاورد‌های هوا و فضای ایران نسبت به سایر کشور‌های بین المللی به چه صورتی است؟
هوا و فضای کشور ما وضعیت بسیار مطلوبی در فضای بین المللی دارد و ما در برخی از زمینه‌ها حتی در دنیا جزو رتیه‌های اول و دوم دنیا هستیم؛ دلیل این موفقیت‌های بین المللی هم چیزی جز استقلال کاری ما نبوده است و ما هیچگاه چشممان به خارج نبوده است.

دانشجو: جالب‌ترین اتفاقی که در زمینه هوا و فضا برای شما رخ داد چه بود؟
من در زمینه‌ای در حال فعالیت هستم که هنوز به محصول نهایی نرسیده است، اما ان شاالله زمانی که این طرح به خروجی برسد قطعا شاهد طرحی نو خواهیم بود؛ این پروژه در خصوص تونل باد است و تست‌های موفقیت آمیزی را در این زمینه گرفتیم، این پروژه تز دکترای من بود؛ زمانی که می‌خواستم شروع بکنم این پروژه را با کسانی که در زمینه تونل باد فعالیت داشتند صحبت می‌کردم و این عزیزان به من می‌گفتند اجرای این طرح امکان‌پذیر نیست، اما تیم کاری ما در دانشگاه شریف با برنامه‌ریزی‌های اولیه و شبیه سازی که انجام دادیم، توانستیم این ایده را اجرایی کنیم و در تونل باد هم تست کردیم و به نتیجه خیلی خوبی رسیدیم، این موضوع برای من بسیار جالب بود که در ابتدا راه متخصصینی که در این زمینه کار می‌کردند این موضوغ را رد می‌کردند، اما ما نه تنها این موضوع را انجام دادیم بلکه نتایج فراتر از انتظار هم گرفتیم.

 

دانشجو: در زمینه کاری که کردید توضیح بیشتری بدهید
طرح ما قسمتی از موتور یک موشک است، که بخش مهم موتور را تشکیل می‌دهد؛ این قسمت از موتور مشابه خارجی دارد، اما به هیچ وجه در اختیار ما قرار داده نمی‌شود و حتی تعدادی از دوستان ما به یک کشور خارجی که دانش این قسمت از موتور را در اختیار دارد، برای بازدید رفتند؛ مسئولین آن کشور اعلام می‌کردند که ساخت این قسمت از موتور جزو افتخارات کشور ماست و ما این دستاورد را به هیچ وجه در اختیار کسی قرار نمی‌دهیم، اما خداروشکر ما توانستیم در این زمینه به موفقیت برسیم.

دانشجو: در زمنیه کم رنگ شدن وضعیت صنعت هوا و فضا در کشور در سال‌های اخیر توضیح بدهید
ما در این زمینه غصه زیاد خوردیم و می‌خوریم، قبل از این دولت وضعیت بسیار خوب بود و ما شاهد پروژه‌های متنوعی بودیم و به خروجی خوبی هم می‌رسیدیم و به نوعی یک صنعت پویا در هوا و فضا داشتیم، اما متاسفانه در دولت فعلی وضعیت کار در صنعت هوا و فضا در شرایط قبل نیست و به شدت نزول کرده است و اصلا شرایط مطلوبی الان ندارد، البته به نظر من کار‌های پژوهشی که مربوط به دفاع و امنیت یک کشور است نباید با سیاست‌های دولت‌ها تغییر کند؛ کار پژوهشی کاری مداوم و زمان بر است و پژوهشگران باید در شرایطی کار کنند که همواره بتوانند با تمرکز کافی روی پژوهش خود کار کنند و قطعا اگر بنا باشد که سیاست دولت‌ها کار پژوهشی را ضعیف و قوی کند باعث ضربه خوردن به پژوهش می‌شود و ما ضربه‌ای را که در بحث هوا و فضا خوردیم را بعدا متوجه خواهیم شد؛ من متاسفانه فقط افسوس می‌خورم، چون خودم از نزدیک دیدم که صنعت هوا و فضا چقدر تفاوت کرد و سرعت پیشرفت در خیلی از موارد کند شد و حتی متوقف شد.  

دانشجو: در مرود پرتاب ناموفق ماهواره‌ای که اخیرا داشتیم، هم توضیح بدهید
نکته‌ای که در این زمینه من را بسیار خوشحال کرد این بود که خبر ناموفق بودن  پرتاب ماهواره اعلام رسمی شد، این اعلام صادقانه مبنی بر شکست یک پروژه بسیار اتفاق خوبی بود؛ چرا که در بحث هوا و فضا این شکست‌ها یک امر بسیار بدیهی است و بسیاری از کشور‌های پیشرفته و با سابقه‌ی ۷۰ تا ۸۰ ساله هنوز هم برخی از پرتاب‌های موشک‌ها و ماهواره هایشان با شکست می‌انجامد.

دانشجو: چرا در هوافضا انقدر موفق بودیم، اما در صنعت خودرو به این میزان ضعف داریم؟
در صنعت هوا و فضا ما از همان ابتدا روی پای خودمان ایستادیم و از ابتدا هم می‌دانستیم که ما به این صنعت نیاز داریم و باید خودمان هم انجامش بدهیم و همه به این نظر رسیده بودند که ما این راه را باید طی کنیم و خودمان هم باید طی کنیم نه اینکه کسی به ما کمک کند، اما در صنعت خوردو تا جایی که می‌دانم از همان ابتدا دنبال این بودیم که وصل بشویم به یک شرکت خارجی و به کمک آن‌ها جلو برویم و این مسئله باعث شده است که امروز در صنعت خودرو ضعف داشته باشیم.

دانشجو: برخی از کشور‌ها اخیرا اعلام کرده اند که ایران باید در صنعت موشکی و فضایی هم مذاکره کند، نظر شما در این خصوص چیست؟
واقعا این صنعت به هیچ وجه قابل مذاکره نیست؛ چرا که بحث هوا و فضا و حتی موضوع موشکی کاملا مرتبط با امنیت کشور است و خیلی بدیهی است که نباید هیچ خللی در این زمینه برای کار ما ایجاد شود، البته مسئولین وزارت خارجه اعلام کردند که این موضوع قابل مذاکره نیست، اما انتظار این است که در واقع هم همین نظر باشد.

دانشجو: وضعیت صنعت هوا و فضا در مشهد به شکلی است؟
از جانب صنعت هوا و فضا مشهد متاسفانه خیلی ضعف دارد و خیلی جای کار دارد، باتوجه به پتاسیل دانشگاه فردوسی به نظرم می‌تواند اگر سرمایه گذاری در صنعت هوا و فضای مشهد شکل بگیرد، شاهد اتفاقات خوبی باشیم؛ در فردوسی مشهد برخی از اساتید امروز بر روی پرنده‌های بال زن کار می‌کنند و دانشکده مهندسی فردوسی قابلیت خوبی را دارد، اما متاسفانه به آن شکل باید و شاید هنوز ارتباط صنعت و دانشگاه در این حوزه در مشهد انجام نشده است.

دانشجو: آینده صنعت هوا و فضا را در کشور چطور می‌بینید؟
اگر توجه‌ کافی به این صنعت انجام شود، آینده‌ خیلی روشنی خواهیم داشت، هوا و فضا یک صنعت بسیار گسترده است و این صنعت مورد نیاز کشور است و باید به دانشجویان بها داده شود تا دانشجویان متوجه شوند که می‌توانند کار بکنند.

 

دانشجو: حمایت مقام معظم رهبری از حوزه‌های علمی و پژوهشی چقدر توانسته برای شما انگیزه ایجاد کند؟!
صحبت‌های رهبری بسیار انگیزه بخش است، ایشان همواره سیاست‌های کلان را اعلام می‌کنند، امیدواریم مسئولین اجرایی کشور نظر ایشان را پیاده سازی کنند و عملا محدودیت‌ها و سنگ‌ها را از جلوی پای پژوهشگران بردارند تا بتوانند به راحتی کار کنند؛ چیزی که پژوهشگران را امیداور می کند و انگیزه بخش است این موضوع است که بفهمند برای کشور مفید هستند.