سرنوشت آرزوی ترامپ پس از خروج دو ساله از برجام چه شد؟

 به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، «سیاست تحریم علیه ایران به آخر خط رسیده است و آمریکا گزینه‌های زیادی برای اعمال تحریم‌های بیشتر در اختیار ندارد» این جمله چکیده ارزیابی شبکه آمریکایی بلومبرگ درباره جمع بندی از ۲۲ ماه تحریم نفتی ایران بعد از خروج ترامپ از توافق برجام است که اسفندماه سال گذشته منتشر شد.

دو ماه پیش که بلومبرگ بر این محور این گزارش و جمع بندی را ارائه داد، هنوز اظهارات مقامات آمریکایی حول محور تهدید ایران در حوزه «تحریم نفتی» می‌چرخید. کما این که معاون دستیار وزیر امور خارجه آمریکا در امور مالی و تحریم‌های وزارت امور خارجه آمریکا نیز اعلام کرده بود که دولت متبوعش به‌زودی هشدار‌هایی را خطاب به شرکت‌های کشتیرانی، بنادر و شرکت‌های بیمه که اقدام به ذخیره‌سازی نفت ایران روی دریا می‌کنند، صادر خواهد کرد.

دو ماه پیش بود که وی در ادامه اظهارات تهدیدآمیز مقامات آمریکایی خطاب به شرکای تجاری و خریداران نفت ایران گفت: «ما هر کسی را که نفت، محصولات پتروشیمی یا فرآورده‌های پالایشی ایران را [روی دریا]ذخیره و از این طریق تحریم‌های آمریکا را نقض کند، هدف تحریم‌های خود قرار خواهیم داد.»

این مقام آمریکایی در حالی از گام جدید دولت متبوعش برای محدود کردن صادرات نفت ایران خبر می‌داد که دولت ترامپ هنوز با نزدیک به گذشت دو سال از زمان خروج از برجام نتوانسته بود ادعای بزرگ آن زمان خود را محقق کند: «به صفر رساندن صادرات نفت ایران ظرف مدتی کوتاه».

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران اوایل اردیبهشت‌ماه در اظهاراتی در نشست مؤسسه «جامعه آسیا» با اشاره به اینکه قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد بر عادی‌سازی روابط تجاری کشور‌ها با ایران تأکید دارد، از اینکه آمریکا به‌عنوان یک عضو دائم شورای امنیت از دیگر کشور‌ها می‌خواهد روابط تجاری خود با ایران را قطع کنند به‌شدت انتقاد کرد.

وی در این باره گفت: «من ۴۰ سال است که با سازمان ملل متحد سر و کار دارم و تا آنجا که می‌دانم این اولین بار است که یک عضو دائم شورای امنیت آشکارا از دیگر کشور‌ها می‌خواهد قطعنامه شورای امنیت را نقض کنند و حتی آن‌ها را تهدید به مجازات می‌کند. من فکر می‌کنم این ایران نیست که باید تصمیمی در این خصوص بگیرد، بلکه جامعه بین‌الملل باید تصمیم بگیرد که آیا می‌خواهد اجازه دهد این روند ادامه یابد یا اینکه می‌خواهد آن را متوقف کند.»

اگرچه تحریم‌های آمریکا مشکلاتی را برای اقتصاد ایران به وجود آورده است، اما بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول در گزارش اخیر خود پیش‌بینی کرده‌اند که با تخلیه شدن اثر تحریم‌ها، روند نزولی اقتصاد ایران در سال جاری میلادی پایان خواهد یافت.

حالا دو سال بعد از رفتاری که دونالد ترامپ در قبال برجام انجام داد و مدعی شد که فروش نفت ایران را به صفر می‌رساند بحران کرونا وضعیت فروش نفت را در همه جای دنیا با چالش رو به رو کرده است به طوری که شاهد سقوط بهای نفت وست تگزاس اینترمیدیت به منفی ۳۷ دلار و ۶۳ سنت در هر بشکه برای تحویل در ماه می (۱۲ اردیبهشت) بودیم. کریس کوک، پژوهشگر ارشد موسسه مطالعات امنیتی دانشگاه لندن معتقد است، تحریم‌های آمریکا در ۴۰ سال گذشته ایران را دربرابر تلاطم‌های بازار نفت جهان به ویژه در پی سقوط بی‌سابقه قیمت نفت آمریکا، واکسینه کرده است.
ترامپ

افت قیمت نفت آمریکا به منفی ۳۷ دلار به این معناست که تولیدکننده‌های آمریکایی در قبال تحویل نفت نه تنها پولی از مشتریان نمی‌گیرند، بلکه همین میزان را هم به ازای هر بشکه می‌پردازند تا آن را تحویل گرفته و حمل کنند. همچنین براساس گزارش خبرگزاری‌های بین‌المللی قیمت نفت آمریکا برای تحویل در ماه ژوئیه (خرداد-تیر) با ۱۸ درصد افت به ۲۰ دلار و ۴۳ سنت کاهش یافته است. به نظر می‌رسد آنچه ترامپ دو سال پیش در زمانی که برجام را ترک کرد، برای ایران آرزو کرد حالا دامن خود ترامپ را گرفته است.

حشمت الله فلاحت پیشه، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در اینباره به خانه ملت گفته است که اکنون در آمریکا ترامپ را رئیس جمهوری می‌شناسند که معمولاً بحران را ایجاد می‌کند، اما برای مدیریت بحران تدبیری ندارد. مشکلات امروزه آمریکا در حوزه انرژی برای ترامپ هم قابل پیش‌بینی نبود، اکنون برای اولین بار در تاریخ ذخایر استراتژیک نفت آمریکا علیه منافع این کشور شده است.
حشمت الله فلاحت پیشه

حالا کمتر از ۶ ماه تا برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا باقی مانده است. اگر ترامپ با توجه به فرصت ۶ ماهه باقی‌مانده تا انتخابات ریاست‌جمهوری موفق به مهار چالش‌ها نشود کار سختی را برای پیروزی درپیش خواهد داشت. هرچه هست با توجه به نقش تعیین‌کننده نفت و کارتل‌های نفتی بر ساختار سیاسی و اقتصادی آمریکا حالا این سوال به‌طور مشخص مطرح است چشم‌انداز این تحولات در آینده سیاسی ایالات متحده چگونه خواهد بود. به نظر می‌رسد دوران استفاده ابزاری نفت برای آمریکا گذشته است و دیگر نفت بیش از آن که ابزار تحریم برای آمریکا باشد ابزار تنبیه برای خود آن‌ها شده است.