۳۰۰۰ روستا در استان سیستان و بلوچستان هنوز لوله کشی نشده، این در حالی است که میلیاردها تومان برای ساخت طرح آبرسانی به دشت سیستان هزینه شده است!
گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، حنانه جانمحمدی* دشتیاری، منطقهای در جنوب بلوچستان است که با بی توجهیهای مکرر مسئولین دست و پنجه نرم میکند. شهرستان مردمان خوب و دشتهای سخاوتمند که گیر نامهربانیهای پیاپی بالادستی هاست. سرزمین زنان کوزه به دستی که به کوه و دشت می زنند تا آب بیاورند. هرچند که وجود چشمهها در دل کوه و دشتهای اطراف روستا مزیت به حساب میآید اما ساکنین تعداد زیادی از روستاهای استان مجبور به ساخت هوتکهایی برای جمع آوری آب باران هستند. هوتک هایی که نه آب آنها بهداشتی است و عاری از بیماری و نه همیشه عامل نجات. چنان که در برخی موارد جان کودکان این دیار را هم گرفته. چندی پیش خبر فوت پسر بچه ۹ سالهای که بعد از نجات دوستانش در داخل یکی از هوتکهای سیستان و بلوچستان غرق شد، بازتاب رسانهای پیدا کرد.
امیرحسین عظیمی، فعال رسانهای بلوچ در خصوص کم آبیهای روستاهای جنوب استان سیستان و بلوچستان به خبرنگار دانشجو میگوید: هوتکها پدیدهای زاییده از خشکسالیها و نبود آبرسانی منظم است. هوتکهایی دست ساز که محل دپوی آب از باران است و مردم برای رفع حاجت مجبور به استفاده از آن هستند. آبهایی که تائیدیه بهداشت و استاندارد ندارد و مخل سلامتی مردم میشود.
عظیمی میگوید: هوتک گودالی پر از آبهای راکد است که مردم مجبور به استفاده از آن هستند، چرا که سهمیه روزانه ۱۵ لیتر جوابگوی مصارف آنها نیست. با این حال شرایط برای مردم روستاهایی که حتی از تانکرهای آبرسانی محرومند دشوارتر است.
عورکی یکی از چندین روستای از توابع شهرستان دشتیاری در جنوب استان سیستان و بلوچستان است که شبکه آبرسانی و لوله کشی ندارد. طبق آخرین برآوردها و منابع خبری، حدود ۳۰۰۰ روستا در سطح استان فاقد شبکه آبرسانی هستند و به شکل سقایی اداره میشوند. در این میان حدود ۱۳۰۰ روستا هم به وسیله تانکر آبرسانی میشوند و سهم هر فرد چیزی بالغ بر ۱۵ لیتر در شبانه روز است؛ هرچند که این آبرسانی منظم نیست و در زمانهای مشخصی طبق وعدههای از پیش تعیین شده اتفاق نمیافتد.
مابقی روستاها یعنی چیزی حدود ۱۷۰۰ روستای آن از همین آبرسانیهای گاه و بی گاه تانکرها بی بهره اند و آبفا با بهانههایی مثل صعب العبوری دسترسی به روستا و عدم وجود جاده مناسب از فرستادن تانکر آب به این مناطق خودداری میکند.
در هفتههای گذشته کلیپها و عکسهای متعددی از عدم وجود آب و گلایههای مردم روستای عورکی در فضای مجازی منتشر شد. با این حال روستاهای زیادی در استان وسیع سیستان و بلوچستان با بحران آب، روزگار میگذرانند. در این میان بنا به اعداد و ارقام موجود، حال روستاهای دشتیاری از تمام مناطق وخیمتر است که تعدادی هم مربوط به شهرستانهای چابهار و نیکشهر میشوند.
شاید یکی از رسالتهای جا افتاده دولت تدبیر و امید در طول هفت سال ریاست جمهوری رسیدگی به شبکه آبرسانی مناطق مختلف کشور بود. ۳۰۰۰ روستایی که تنها در یکی از استانهای کشور عملا حتی لوله کشی نشده و از ابتداییترین حقوق زندگی جدا مانده اند. استانی که طبق برآوردهای وزارت نیرو، ۷۰۰ هزار نفر از جمعیت روستایی اش به شبکه آب دسترسی ندارند!
یزدان پناه از اهالی دیار دشتیاری و از معلمان جنوب استان بلوچستان است؛ معلمی که شاهد نداری ها و کاستیهای بی وقفه سیستان و بلوجستان بوده. وی میگوید: در دل دشتیاری روستاهای متعددی پیدا میشود، روستاهایی که مردم برخی از آنها به چاه مجهزند و عدهای از آن بی بهره. عورکی جز این روستاهایی است که لوله کشی نشده و به کل از آب شرب محروم است.
او گفته که خیرین محلی و غیر محلی بعد از وقوع سیلاب سال گذشته پای کار آمدند و نزدیک به ۱۲۰۰ متر از ۶ روستا را لوله گذاری کردند، اما خبری از قدمات دولتی نیست و تماما اقدامات خیرین است.
یزدان پناه میگوید: عورکی و دیگر مناطق محروم علاوه بر نبود آب شرب از قحطی مکرر برق نیز رنج میبرند. بسیاری از ساکنین این نواحی بی شناسنامه اند. این روستاها از جادههای مناسبی برخوردار نبوده و بعد از کوچکترین سیلابی راه تمامی روستاها بسته میشود.
بی آبی گوشهای هرچند وسیع از محرومیت سیستان و بلوچستان است و شاید به گفته بسیاری از مردم، یکی از اصلیترین راهکارهای پایان دادن به بی آبی، اتمام شبکه پایین دست، دو سد اصلی بلوچستان یعنی پیشین و زیردان است که بعد از گذشت ۲۰ سال هنوز بهره برداری نشده اند.
برای پیگیری مشکل مردم با عفتی، معاون فرماندار چابهار در خصوص عدم پیشرفت طرحهای عمرانی، نبود سیستم آبرسانی و لوله کشی به روستاهای سیستان و بلوچستان صحبت کردیم. میگوید: عهده دار این عقب افتادگی، وزارت نیرو و آب و فاضلاب استان است. طرحهای نیمه تمامی که باید به دست اداره آب و فاضلاب حل بشود، اما بی نتیجه مانده است.
عفتی ادامه میدهد: این نتیجه عمکرد ضعیف اداره آبفا استان سیستان و بلوچستان و وزارت نیرو است! مسئولینی که توان انجام وظایف خود را ندارند بهتر است که سمت را به افراد کاردان تری واگذار کنند.
طبق آخرین برآوردها حدود ۳۰۰۰ روستا در سطح استان فاقد شبکه آبرسانی هستند و به شکل سقایی اداره میشوند. در این میان حدود ۱۳۰۰ روستا از این آمار به وسیله تانکر آبرسانی میشوند و سهم هر فرد چیزی بالغ بر ۱۵ لیتر در شبانه روز است
در ادامه چندین مرتبه با قاسمی، مسئول اداره آب و فاضلاب استان سیستان و بلوچستان تماس گرفته و در آخر موفق به گفتگو با وی شدیم. قاسمی میگوید: شرکت آب و فاضلاب شهری و روستایی ۴ ماه است ادغام شده و من به تازگی به این سمت منصوب شده ام. تمام این مسائل درست است، ولی برای سالهای متمادی گذشته است. تمامی کاستیها را میپذیرم و برایشان برنامه داریم. تا کنون حدود مبلغ ۲۴۰ میلیارد تومان را به مناقصه گذاشتیم که تقریبا ۱۰ مجتمع روستایی را شامل میشود.
به گفته وی شرکت آبفای این استان در نظر دارد تا پایان سال ۹۹، تعداد ۲۰۰ روستا را به سیستم آبرسانی لوله کشی متصل کند. البته این طرح شامل روستاهای سقایی میشود. قاسمی میگوید: برای روستاهایی که به منابع آب دسترسی دارند میخواهیم روستا را به منابع با کیفیت آب شرب مجهز کنیم و به آنها ارتقا کیفیت بدهیم. برای رسیدن به این اتفاق تا به حال حدود ۵۰ قرارداد بسته ایم.
مسئول شرکت آب و فاضلاب استان سیستان و بلوچستان با اشاره به بلند مدت بودن برنامه های این شرکت برای آبرسانی به روستاها گفت: در سال ۱۴۰۰ همانند سال جاری برنامه لوله کشی به ۲۰۰ روستای دیگر را چیده ایم و این اقدامات تا آبرسانی به تمامی روستاها ادامه خواهد داشت. در کل اعتباراتی که برای انجام این طرح مورد احتیاج ماست حدود ۲۰۰۰ میلیارد تومان است که از محل صندوق توسعه ملی طبق دستورات رهبری برداشت میشود.
ماجرای بی آبیهای مکرر سیستان و بلوچستان در تاریخ ید طولا دارد و امیدواریم تا با پیگیری مقامات مسئول، شاهد تسریع روند آبرسانی به مناطق محروم باشیم.