تولید واکسن کرونا به رقابتی جهانی تبدیل شده و در این میان چهار شرکت داروسازی بزرگ نتایج امیدوارکنندهای داشتهاند.
به گزارش خبرنگار فناوری خبرگزاری دانشجو؛ محدثه قاسمی- با شروع بیماری کرونا از ابتدای سال جاری میلادی، شرکتهای مختلف دارویی در سراسر جهان برای ساخت واکسن مقابله با این پاندمی تلاش کردند. این ویروس که تاکنون بیش از ۵۷ میلیون مبتلا و ۱.۳ میلیون قربانی به جا گذاشته، محققان را برای ساخت هرچه سریعتر واکسن به رقابت وا داشته است و در این مورد بیش از ۱۵۰ واکسن ویروس کرونا در سراسر جهان با امید اینکه یکی از آنها به زودی وارد بازار شود، در دست تولید است.
به طور معمول ۱۰ تا ۱۵ سال طول میکشد تا یک واکسن وارد بازار شود و رکورد کوتاهترین زمان با ۴ سال، به دهه شصت و ساخت واکسن اوریون بازمیگردد. واکسنها پیش از ورود به بازار نیازمند گذراندن فرآیند آزمایش بالینی سه فازی هستند که خود بسیار زمانبر است. حتی اگر واکسنی تایید شود، هنگام تولید و پخش نیز با موانعی از جمله اینکه چه افرادی اولویت دریافت واکسن و با چه قیمتی دارند، روبرو هستند.
تا به امروز شرکتهای دارویی فایزر، مادرنا، آسترازنکا و گامالیا نتایج امیدوارکنندهای در ساخت واکسن کرونا گزارش دادند.
واکسن فایزر، اثربخشی ۹۵ درصدی نشان میدهد شرکت فایزر که آزمایشهای مشترکی با BioNTech آلمان داشته است، اعلام کرد که واکسن «BNT۱۶۲b۲» بطور کلی ۹۵ درصد و در افراد بالای ۶۵ سال بیش از ۹۴ درصد بدون هیچگونه نگرانی جدی ایمنی، موثر بوده است. تجزیه و تحلیلهای اولیه نشان میدهد که این واکسن باید در دمای ۷۰- درجه سانتیگراد نگهداری شده و در جعبههای مخصوص حمل شود. همچنین برای اثربخشی بیشتر باید در دو دوز و به فاصله ۳ هفته به فرد تزریق شود.
غول داروسازی آمریکا که در ماه جولای فاز دوم وسوم آزمایش را همزمان روی ۴۴۰۰۰ داوطلب آغاز کرد، اکنون بدون هیچ گزارش اساسی درباره پاسخ بادوام و نحوه عملکرد واکسن، تنها دو روز بعد از اعلام نتایج فاز سوم، بدنبال ثبت مجوز اضطراری از سازمان غذا و داروی آمریکاست.
این شرکت انتظار دارد که در سال جاری میلادی ۵۰ میلیون دوز و در سال ۲۰۲۱ حدود ۱.۳ میلیارد دوز از این واکسن تولید کند.
مادرنا از سازمان غذا و داروی آمریکا درخواست ثبت مجوز اضطراری دارد شرکت مادرنا همانند فایزر، واکسن خود را بر پایه آرانای پیامرسان ساخته است. این شرکت اعلام کرد که تجزیه و تحلیلهای موقت فاز سوم آزمایش بالینی نشان میدهد که واکسن «mRNA-۱۲۷۳» تا ۹۴.۵ درصد در جلوگیری از کووید-۱۹ حتی در موارد شدید، بدون عوارض جانبی جدی، موثر بوده است. این واکسن که باید در دو دوز به فاصله ۴ هفته تزریق شود را میتوان تا ۳۰ روز در یخچال-های معمولی نگهداری کرد.
این شرکت که فاز سوم آزمایشهای بالینی خود را با ۳۰۰۰۰ داوطلب در ماه جولای آغاز کرد، قصد دارد به زودی درخواست ثبت مجوز اضطراری خود را به سازمان غذا و داروی آمریکا ارائه دهد. این درحالیست که مادرنا نیز مانند رقیب خود اطلاعات کاملی از چگونگی عملکرد واکسن گزارش نداده است. این شرکت دارویی انتظار دارد از آغاز سال ۲۰۲۱ حدود ۵۰۰ میلیون دوز در سال تولید کند، درحالیکه مدیر اجرایی آن ماه گذشته اعلام کرده بود دسترسی به این واکسن در نیمه اول سال ۲۰۲۱ بعید به نظر میرسد.
واکسن ویروسی آکسفورد و آسترازنکا با نتایج امیدوارکننده در راه است دانشگاه آکسفورد با همکاری شرکت دارویی آسترازنکا اعلام کرد که نتایج فاز سوم آزمایشهای بالینی ساخت واکسن کرونا اثربخشی ۷۰.۴ درصدی نشان داده است. این دانشگاه که فاز دوم را با عوارض جانبی کم و پاسخ ایمنی مناسب در تمامی سنین پشت سر گذاشته بود، بعد از فایزر و مادرنا نتایج خود را گزارش داد.
واکسن «ChAdOx۱ nCoV-۱۹» که بر پایه آندوویروس ضعیف شده (,یروس سرماخوردگی) ساخته شده است، در دوزهای مختلف، اثربخشی متفاوتی نشان میدهد. اگر این واکسن به ترتیب در یک دوز نصفه و یک دوز کامل تزریق شود تا ۹۰ درصد و اگر در دو دوز کامل تزریق شود تا ۶۲ درصد اثربخشی خواهد داشت.
این واکسن که نیازی به دماهای بسیار پایین ندارد، ممکن است به علت ساختار ویروسی ضعیفتر از واکسن فایزر و مادرنا عمل کند. آزمایشهای فاز سوم این دانشگاه همچنان با حضور ۲۰۰۰۰ داوطلب آمریکایی ادامه دارد.
واکسن روسیه ارزانتر از رقبای خود به بازار میآید روسیه نخستین کشوری بود که علیرغم شواهد کافی و طی کردن مراحل سهگانه تایید واکسن، ادعا کرد که به واکسن کرونا دست پیدا کرده است. واکسن این کشور که توسط مرکز تحقیقاتی ملی گامالیا برای وزارت بهداشت روسیه با نام «اسپوتینک وی» ساخته شده است، در آگوست وارد فاز سوم آزمایشهای بالینی شد.
این واکسن که بر پایه آندوویروس ضعیفشده، ساخته شده است فاز اول و دوم را با پاسخ ایمنی مناسب پشت سر گذاشت. اکنون این موسسه بعد از نتایج فایزر و مادرنا اعلام کرد که اسپوتینکوی اثربخشی ۹۲ درصدی داشته و با دو تزریق به فاصله ۲۱ روز، هیچگونه عوارض حانبی غیرمنتظرهای نشان نمیدهد. این دادهها که تنها بر پایه ۲۰ مورد از ۱۶۰۰۰ داوطلب دریافتکننده واکسن بدست آمده، از نظر بسیاری از دانشمندان قانعکننده نبوده و ابهامات زیادی درباره نحوه عملکرد، اثربخشی و ایمنی آن وجود دارد.
کدام واکسن موثرتر است؟ تاریخچه تولید واکسن در جهان نشان میدهد که تزریق واکسن در افراد مختلف، پاسخ متفاوتی داشته و بر افراد سالخورده بدلیل ایمنی پائین، تاثیر کمتری دارد. اما این تنها برای واکسن کرونا نیست و بسیاری از واکسنها در طول تاریخ با این مشکل روبرو شدهاند.
از میان واکسنهای تولید شده برای مقابله با کووید-۱۹ تنها ۴ شرکت پیشرفت قابل توجهی نشان دادند. واکسن شرکتهای آمریکایی فایزر و مادرنا به دلیل استفاده از آرانای پیامرسان (mRNA) در آزمایشهای صورت گرفته نتایج بهتری نشان میدهند. با اینکه شرایط نگهداری این واکسنها دشوارتر است، اثربخشی قابل قبول ۹۵ درصدی و ۹۴.۵ درصدی دارند.
بعد از آن واکسنهای دانشگاه آکسفورد و گامالیا که بر پایه آندوویروس ضعیفشده شامپانزه ساخته شده اند، به ترتیب اثربخشی ۷۰ درصدی و ۹۲ درصدی دارند. با وجود شرایط نگهداری بهتر این دو واکسن، اثرگذاری آنها بعلت ساختار ویروسی ضعیفتر است.
نکته قابل توجه در توزیع این واکسنها، تجاری سازی و قیمتگذاری آنها بعد از تایید نهایی است. درحالیکه فایزر قیمت ۱۹.۵ دلار و مادرنا قیمت ۳۷-۲۵ دلار را برای هر دوز از واکسن خود درنظر گرفته اند، روسیه ادعا کرد که اسپوتینکوی را با قیمتی بسیار کمتر از رقبای خود به بازار عرضه خواهد کرد.