تمایل خانواده کرونا به اعصاب/کویید19از طریق عصب بویایی وارد مغز می‌شوند

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، بسیاری از ما در همنشینی با کرونا، استرس و اضطراب زیادی را تجربه کرده‌ایم که اغلب این اضطراب‌ها می‌تواند شکل مزمن به خود بگیرد. این اختلالات در کسانی که عزیزی را براثر این بیماری از دست‌داده‌اند یا زمینه فوبیا یا بیماری‌های وسواسی و اضطرابی دارند به مراتب بیشتر است.

واکنش روانی به این بیماری و تبعاتش در چنین افرادی می‌تواند موجب بروز بیماری‌های سایکوسوماتیک (بیماری‌های روان‌تنی) شود. این دسته از بیماری‌ها با تظاهراتی شبیه کرونا همراه هستند که موجب اضطراب و ترس مضاعف در مبتلایان به اختلالات روان‌تنی می‌شود.

امین جهانبخشی عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، در ارتباط با شایع‌ترین عارضه‌های عصبی گزارش شده در مبتلایان به کرونا، گفت: خانواده کرونا ویروس و کووید ۱۹ به دستگاه اعصاب تمایل دارند و به راحتی از طریق مخاط بویایی و سپس عصب بویایی وارد مغز می‌شوند. در بسیاری از موارد، رد پای ویروس کرونا در افراد بی‌علامت در عصب بویایی و مخاط بویایی پیدا شده است. به بیان‌دیگر در مراحل ابتدایی ابتلا به کووید، ویروس می‌تواند مغز را درگیر کند. عارضه‌هایی هم که می‌تواند در سیستم عصبی ایجاد کند یا به‌صورت آسیب مستقیم به سلول‌های عصبی است یا به خاطر واکنش ایمنی که ایجاد می‌کند می‌تواند دستگاه اعصاب را تحت تأثیر خود قرار دهد.

وی افزود: همچنین به دنبال آلودگی با کووید موارد کمی هم مثل مننژیت یا آنسفالیت (زمانی که عفونت در جای دیگر شروع می‌شود و به مغز حرکت می‌کند) گزارش شده که ممکن است به دنبال آن تشنج یا کاهش سطح هوشیاری نیز اتفاق بیافتد. البته موارد شدید عصبی ناشی از ویروس کرونا خیلی شایع نیست.

جهانبخشی، در پاسخ به این سئوال که چقدر احتمال دارد به دنبال ابتلا به کووید۱۹، بیماری‌هایی با زمینه روان‌شناختی بروز کند، گفت: اتفاقا مشکلاتی که پس از آلودگی با کووید به‌صورت شایع‌تر دیده می‌شود، شامل بیماری‌های شناختی و روان‌پزشکی است که برخی ناشی از خود بیماری است. چون هر بیماری شدید و حادی می‌تواند مشکلات شناختی و روان‌پزشکی ایجاد کند. به‌اصطلاح می‌گوییم بعد از هر بیماری شدید ممکن است استرسی رخ بدهد. به بیان‌دیگر، ویروس کرونا می‌تواند مستقیما دستگاه عصبی مرکزی را درگیر کند و بیماری‌های شناختی دهد. این اختلالات شامل موارد مختلفی ازجمله اختلال تمرکز، رفتار‌هایی مثل خشم کنترل‌نشده، اختلالات اضطرابی براثر ویروس یا عدم اکسیژن‌رسانی به مغز می‌شود. همچنین ممکن است بیمار دچار اختلال حافظه براثر درگیری برخی قسمت‌های مغز شود.

وی در مورد اینکه بیماری‌های روان‌تنی چه سهمی از این عوارض را شامل می‌شود، افزود: بیماری‌های روان‌تنی طیف وسیعی دارند. شامل درد‌های مزمن در قسمت‌های مختلف بدن، ناراحتی‌های گوارشی، سردرد و تنگی نفس می‌شود. اختلالات روان‌تنی همه نوع علائم بیماری را می‌تواند در بر بگیرد که ناشی از مشکلات روانپزشکی هستند و به بیماری‌های جسمی مربوط نمی‌شوند.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، ادامه داد: کرونا بیماری ناشناخته‌ای است و بسیاری از ابعاد بیماری‌زایی این ویروس هنوز ناشناخته است. از این‌رو می‌تواند عوارض مختلفی از جمله علائم روانپزشکی و شناختی و خستگی‌های مزمن، حالت اضطراب و افسردگی و اختلال حافظه و تمرکز و اختلال رفتاری نشان دهد. البته بیماری‌های روانپزشکی مثل افسردگی و اضطراب هم می‌توانند علائم فیزیکی شبیه کرونا مثل تنگی نفس، اختلال دستگاه گوارش و درد در نواحی مختلف بدن ایجاد کنند.

وی افزود: بیماری‌های روان‌تنی ریشه روانی داشته، اما تظاهرات جسمی دارند. این بیماری‌ها در استرس‌های بزرگ مثل جنگ، زلزله و همه‌گیری‌ها دیده می‌شود. درواقع استرس زیاد به دنبال از دست دادن عزیزان یا ترس از بیمار شدن خود و همراهان بر اثر کرونا باعث وارد شدن فشار روانی بزرگی به شخص می‌شود که عامل بروز بیماری‌های روان‌تنی است.

جهانبخشی در مورد تشخیص و تفکیک این اختلالات از کرونا، گفت: بسیار مهم است که بتوانیم زمینه این علائم را از هم افتراق دهیم تا هرکسی با مشاهده کوچک‌ترین علامتی شبیه کووید ۱۹ به مرکز درمانی مراجعه نکند. البته گاهی افتراق بیماری‌های روان‌تنی از بیماری اصلی بسیار مشکل می‌شود. ولی نکاتی وجود دارد که به این افتراق کمک می‌کند. توجه به فاکتور‌های خطر از جمله تماس احتمالی فرد با شخص مبتلا به کرونا و توجه به روند بدتر شدن علائم به نفع بیماری واقعی است. به علاوه اگر شخص چند علامت را کنار هم داشته باشد، مثلا علائم گوارشی همراه با تب باشد یا تنگی نفس را با بدن‌درد داشته باشد، باید به کرونا شک کند. پس هرچه این علائم در کنار هم قرار بگیرند و پایدار و پیش‌رونده باشند، یعنی ما با بیماری اصلی سروکار داریم.

وی در خصوص اقدامات درمانی در ارتباط با این قبیل افراد، افزود: درمان بیماری‌های روان‌تنی از روش‌های کاهش اضطراب از طریق صحبت کردن اعضای خانواده و درنهایت روان‌درمانگر‌ها شروع می‌شود. در موارد شدید به درمان دارویی ضد اضطراب و افسردگی نیاز است. البته ابتدا باید از این‌که عوارض مربوط به بیماری جسمی نیست، مطمئن شد.

جهانبخشی در پاسخ به این سئوال که چگونه باید عوارض مشابه کرونا را تمییز دهیم، گفت: خیلی وقت‌ها تشخیص این مشکلات از ویروس اصلی سخت است، زیرا بیمار هم آگاهی ندارد که تنگی نفس او از ترس و اضطراب است یا به کووید ۱۹ مبتلا شده است. این تشخیص وظیفه پزشکان و کادر درمان است که در مرحله اول با آموزش درست به بیمار و در مراحل بعد با غربالگری، بیماری را تشخیص دهند. کسی که کاملا سرحال است، درد بدن، تب و احساس خستگی ندارد و فقط احساس تنگی نفس دارد، احتمالا مشکلش هیچ ربطی به کرونا ندارد، ولی اگر با فرد مشکوک به کرونا تماس داشته، احتمال بیمار بودن او بیشتر است.