کارخانه روغن نباتی گلناز در لبه تعطیلی دوباره / سرنوشت این کارخانه بعد از ۵ سال بلاتکلیفی هنوز معلوم نیست

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو؛ کارخانه روغن نباتی گلناز تا سال ۹۳ جزو بزرگترین مجموعه‌های تولیدی و دومین کارخانه‌ تولید روغن در ایران بود که روزانه ۱۵ هزار تن روغن تولید می‌کرد. نزدیک به هزار نفر در آنجا مشغول به کار بودند. سال ۹۳ بر اثر آتش سوزی‌هایی که در آن صورت گرفت متحمل خساراتی شد و در نهایت منجر به بدهکار شدن و کاهش تولیداتش شد. تولیدات روزانه به ۱۵۰۰ تن رسید و بسیاری از کارگر‌ها هم بیکار شده و شغل خود را از دست دادند. تا اینکه اوایل سال ۹۹ خط تولید تقریبا به طور کامل از کار افتاد؛ اما از حدود شهریور ٩٩جانی دوباره در رگ‌های کارخانه دمیده شد و فعالیت‌های خود را با تمام قدرت آغاز کرد. اما در این میان دوباره مشکلاتی بر سر راه این واحد تولیدی قرار گرفت که او را در لبه‌ی پرتگاه تعطیلی قرار می‌دهد.

تولید نه؛ توزیع مشکل دارد

طی کمبود روغن در هفته‌های اخیر در کرمان چهارشنبه ۲ بهمن ۹۹ تعدادی از خبرنگاران با هماهنگی و همکاری بسیج رسانه و بسیج کارخانجات استان برای پیگیری این مسئله و یافتن علت و چرایی این کمبود راهی کارخانه‌ی روغن نباتی گلناز استان شدند. آن‌ها در طی این بازدید با مشکلات دیگری از کارخانه هم آشنا شدند. مشکلاتی که آرام و بی سر و صدا این مجموعه را به سمت تطعیلی مجدد سوق می‌دهد.

محسن شفیعی، مسئول بسیج کارخانجات استان است. او پس از بازدید از کارخانه می‌گوید: نظارت بر تولید مواد در کارخانه‌ها یکی از وظایف ما در بسیج کارگری می‌باشد و همواره پیگیر بوده و هستیم و با توجه به مشاهدات ما از کارخانه در بحث تولید روغن، اصلی‌ترین مشکل این کارخانه کمبود مواد اولیه بود و در خط تولید کارخانه مشکلی وجود نداشت. آنچه از ظواهر امر پیداست نحوه توزیع این کالا با مشکل روبه رو است و باعث ایجاد این مشکل در سطح استان شده است.

امین رجایی، مسئول بسیج رسانه استان در خصوص این بازدید می‌گوید: عمده‌ترین مشکل این کارخانه کمبود مواد اولیه است. خط تولید روغن برای مصارف شیرینی و قنادی تعطیل شده و از طرفی تعداد زیادی ظرف و قوطی خالی در انبار‌ها دپو شده، چون مواد اولیه‌ی تولید روغن به مقدارکافی نداشتند و همین امر باعث عدم تولید و پر شدن و استفاده از این قوطی‌ها و ظروف شده است.

او می‌گوید: کارخانه در گذشته دچار مشکلات مالی بوده، اما مجددا فعالیت خود را از سر گرفته است. در همین رابطه از کارگران بابت حقوق و مزایا پرسیدیم که ببینیم مشکلی در این خصوص دارند یا نه؟! اما خوشبختانه همه راضی بودند و حقوق هایشان به روز شده بود و سر موقع پرداخت می‌شد. این یعنی کارخانه تا حد زیادی به کارایی سابق رسیده است. او همانند شفیعی معتقد است بخش زیادی از مشکل کمبود روغن در سطح استان به سیستم توزیع این کالا در استان برمی‌گردد و معتقد است روی شبکه‌ی توزیع هیچ نظارت درستی صورت نمی‌گیرد و همین هم باعث بروز مشکلاتی از این قبیل می‌شود.

او به نقل از مسئولان کارخانه می گوید: اداره‌ مالیاتی استان کارت بازرگانی این کارخانه را بنا به دلایل غیر قانونی، دیرتر صادر کرده و همچنین سهمیه‌ مواد خامی که از طرف وزارت صمت به این کارخانه تعلق می‌گیرد، بسیار ناچیز است.

رجایی می‌گوید: اگر سهمیه‌ که شرکت بازرگانی دولتی و وزارت صمت برای این کارخانه در نظر دارد بیشتر شود بسیاری از مشکلات آن‌ها حل می‌شود.

او می‌گوید: پس از بازدید از کارخانه یکی از خبرنگاران ما طی تماس تلفنی با مسئولین سازمان صمت استان پیگیر ماجرای افزایش سهمیه و مشکلات به وجود آمده از این کاهش سهمیه شد و آنها هم قول دادند که هزار تن مواد خام به این کارخانه بدهد که مقرر شد نصف این مقدار را در همان چند روز و مابقی را تا پایان ماه به این کارخانه تحویل دهند؛ اما آیا این مقدار به کارخانه داده شد یا خیر؟!

تولید با سهمیه‌ غیر متناسب هزینه‌ سنگین دارد

کارخانه‌ای که زمانی در جایگاه دومین تولید کننده‌ روغن کشور قرار داشت و برای بسیاری اشتغالزایی کرده بود، امروز با ظرفیت تقریبا یک چهارم کار می کند و به گفته‌ مسئولین کارخانه سهمیه‌ مواد خامی که به آن‌ها تعلق مگیرد، بسیار اندک است و متناسب با انرژی و هزینه‌ای که صرف می شود نیست و همین کمبود و عدم تناسب هم باعث بروز مشکلاتی شده است.

سیفی پور، مدیر تولید کارخانه در خصوص میزان مواد خامی که به این واحد تولیدی تعلق می‌گیرد، می‌گوید: سهمی که به ما تعلق می‌گیرد بر اساس میزان تولید دو سال اخیر است و در این دوسال هم کارخانه به خاطر مشکلاتی که از قبل داشته، بازدهی و تولیدی نداشته است؛ اما درست‌تر این است که حداقل بر اساس میزان فعالیت چند ماه اخیر سهمیه‌ها را در نظر بگیرند که واحد ما حتی با وجود کمبود مواد روزانه ٣۵٠ تن روغن تولید کرده است. تمام این مجموعه با ظرفیت خیلی کم مشغول کار هستند، چون مواد اولیه به ویژه روغن خام نداریم.

او می گوید: مشکلی از نظر تولید نداریم؛ اما سهمیه‌ روغن تعلق گرفته مناسب نیست و تولید بر اساس این سهمیه غیر متناسب باعث تحمیل هزینه‌های سنگین می‌شود؛ چون مصرف انرژی، گاز و... همه انجام می‌شود، اما تولید کم است و این به صرفه نیست. کارخانه ظرفیت روزانه هزار تن روغن دارد، ولی الان تنها ٣۵٠ تن روزانه تولید دارد که تقریبا ۳۵ درصد ظرفیت واقعی است و تمام آن هم بارگیری و ارسال می‌شود.

مدیر تولید کارخانه می گوید: در حال حاضر نزدیک به ۳۰۰ نفر مشغول به کار هستند آن هم زمانی که کارخانه با مشکل مواد اولیه مواجه است و با ظرفیت یک چهارم کار می‌کند. اگر کارخانه با ظرفیت کامل کار کند برای افراد بسیار زیادی اشتغالزایی می‌شود. افرادی که با بالا رفتن ظرفیت کارخانه سر کار می‌آیند همه از جوانان همین استانند و این باعث افزایش اشتغال زایی در استان می‌شود.

مجوزی که به دلایل غیر قانونی صدورش به تاخیر افتاد

این واحد تولیدی برای رفع کمبود مواد خام و از سر گیری فعالیت هایش نیاز به واردات مواد خام داشته است و واردات فقط با داشتن کارت بازرگانی امکان پذیر است؛ اما کارت بازرگانی این کارخانه در موعد مقرر صادر نمی‌شود و همین هم باعث بروز مشکلان بعدی در این مجموعه می‌شود.

فرزاد علیجانی، مدیرعامل کارخانه‌ گلناز می‌گوید: در سال‌های ۹۴ و ۹۵ کارخانه دو آتش سوزی پشت سر گذاشت و این مسئله باعث شد کارخانه دچار بدهی‌هایی بشود. از اردیبهشت ۹۹ که من به مجموعه اضافه شدم، حدود ۸ میلیارد بدهی کارخانه را پرداخت کردیم و بر اساس ماده ۱۶۹ قانون مالیاتی دیگر بدهی نداشتیم. اما سازمان امور مالیاتی کرمان در خصوص اجرای این قانون همکاری نکرده و همچنان اصرار بر بدهی داشتن کارخانه می‌کرد و به همین علت هم با صدور کارت بازرگانی شرکت موافقت نمی‌کردند و ما هم بدون کارت بازرگانی نمی توانستیم مواد اولیه مورد نیازمان را وارد کنیم.

هرچه ما و دیگر مسئولان شهر از جمله استاندار وقت آقای فدایی و دکتر پورابراهیمی برای حل این مشکل تلاش کرده اند، متاسفانه نتیجه نداد و سازمان امور مالیاتی زیر بار اجرای قانون نرفت. تا اینکه جلسه‌ای با حضور برخی از اعضای شرکت ما و مسئولین امور مالیاتی و همچنین آقای محمد مسیحی معاون سازمان امور مالیاتی کشور صورت گرفت.

بعد از آن جلسه و رایزنی‌های آقای مسیحی، سازمان امور مالیاتی کرمان با صدور کارت بازرگانی ما موافقت کرد. شاید اگر حضور آقای مسیحی نبود ما هنوز هم کارت بازرگانی نداشتیم. کارت بازرگانی که باید در شهریور صادر می‌شد در ۱۶ آذرامسال صادر شد، به دلایل واهی و غیر قانونی.

قول بدون عمل از طرف مسئولان

علیجانی در خصوص میزان سهمیه هزار تنی که معاون سازمان صمت کرمان راجع به آن گفته بود و قرار بود حداقل نصف آن زودتر به کارخانه برسد گفت: میزان هزار تن موادی که معاون سازمان صمت استان کرمان قولش را داده هنوز به ما چیزی از آن تحویل داده نشده. مواردی هم که در این مدت بوده ارتباطی با این مصوبه نداشته است. اگر کارخانه الان مشغول به فعالیت است به این خاطر است که شرکت شیرین عسل یک مقدار از روغن خودش را به ما داد تا کار کنیم و کارخانه تعطیل نشود. ولی آن مقدار هزار تن هنوز چیزی به ما تحویل داده نشده، اما ما مجدّانه پیگیر آن هستیم.

مدیر عامل این شرکت می‌گوید: در آبان‌ماه مسئولین وزارت صمت به همراه دکتر پورابراهیمی به کارخانه آمدند و بازدید کردند. مسئولین وزارت صمت مشکلات را دیدند و قول مساعدت دادند و قراربود ظرف یکی دو هفته بحث افزایش سهمیه‌ ما را در دستور کار قرار دهند، اما حالا چندماه میگذرد، ولی هیچ اتفاقی نیوفتاده است.

تامین نیاز یک بازار معمولی حتی با کمبود مواد اولیه

این کارخانه حتی با وجود کمبود مواد اولیه بازهم توانایی پوشش دادن روغن مورد نیاز در استان را دارد. فرزاد علیجانی می گوید: این مشکلات در صورتی است که ما، الان در جنوب شرق کشور با کمبود روغن مواجه هستیم و اگر این مشکل کمبود مواد خام حل می‌شد تا حد زیادی هم کمبود روغن جبران می‌شد.

علیجانی می‌گوید: در حال حاضر اولویت ما با خود منطقه کرمان است برای توزیع روغن؛ اما به خاطر مشکلات قبلی که در خصوص تولید روغن در بازار وجود داشته و حل نشده حالا تقاضای غیر معمولی در بازار وجود دارد؛، اما ما حتی با وجود کمبود مواد باز هم به اندازه یک بازار با نیاز معمولی روغن تولید می کنیم و مشکلی در تولید نداریم؛ اما اگر مواد ما بیشتر بود طبیعتا مقدار بیشتری تولید می‌کردیم و این مشکلات اخیر هم در خصوص کمبود روغن به وجود نمی‌آمد.

اگر ماشین حمل به کارخانه نرسد، کارخانه تعطیل می‌شود

یکی دیگر از مشکلاتی که وجود دارد کم بودن ظرفیت حمل مواد خام توسط ماشین‌های ویژه‌ی حمل در کشور است. مدیر عامل کارخانه می گوید: ظرفیت حمل در کشور محدود است. ماشین‌هایی هم که روغن حمل می‌کنند ماشین‌های خاصی هستند که فقط مخصوص روغن اند و تعدادشان هم زیاد نیستند. به همین علت ما روزی بیشتر از حدود ۲۰۰ تن نمی‌توانیم حمل کنیم که آن هم کاملاً مصرف می‌شود. در واقع ماهیچ ذخیره‌ای در انبارهایمان نداریم و اگر بر فرض مثال روزی مشکلی پیش بیاید یا به هر علتی ماشین حمل به کارخانه نرسد؛ عملا آن روز کارخانه به طور کامل تعطیل می‌شود.

علیجانی می‌گوید: یکی از دلایلی که مصرانه پیگیر قولی که مسئولین سازمان صمت استان دادند، هستیم همین مسئله است، چون روند اداری این کار وحمل و نقل آن مواد خام زمان گیر است و زمان زیادی می‌برد.

او ادامه می دهد: ما پروانه‌ بهره برداری روزی هزار تن را داریم، اما در حال حاضر روزانه تقریبا ٣۵٠ تن روغن تولید می‌کنیم که این ۳۵٠ تن روزانه با روغنی که از شرکت شیرین عسل گرفتیم و مقدار سهمیه‌ای که شرکت بازرگانی دولتی به ما می‌دهد تولید می‌شود.

پای ارز جهانگیری اینجا هم در میان است

مدیر عامل کارخانه‌ گلناز می‌گوید: شرکت بازرگانی دولتی سازمان صمت، سهمیه‌ای که برای واحد‌های تولیدی در نظر می‌گیرد بر اساس میزان تولید و فعالیت دو سال اخیر آن واحد است؛ اما کارخانه‌ی گلناز در این مدت به دلایل مشکلاتی که داشت، تولید و فعالیت آنچنانی نداشته است و تازه از اوایل امسال شروع به از سر گیری فعالیت کرده است، اما سهمیه‌ای که می گیرد بر اساس زمانی است که فعالیتی نداشته و به همین دلیل هم دچار کمبود مواد شده است.

او در توضیح این مسئله که سهمیه‌ کارخانه براساس میزان فعالیت دوسال اخیر سنجیده می شود، گفت: این به این معنی است که به هر کسی که ارز ۴۲۰۰ بیشتری دادیم سهمیه بیشتری هم می‌دهیم. چون کسی بیشتر تولید می‌کند که واردات بیشتری داشته باشد و کسی واردات بیشتری دارد که ارز ۴٢٠٠ بیشتری گرفته باشد. به همین علت الان واحد‌های تولیدی و کارخانه‌ها به دو دسته تقسیم می‌شود کارخانه‌هایی که با صددرصد ظرفیت کار می‌کنند و این کارخانه هستند که ارز ۴۲۰۰ و دریافت کردند و واردات مواد خامی که نیاز داشتند را انجام داده اند و به همان میزان هم هم تولید دارند.

دیگری واحد‌های تولیدی هستند که به هر دلیلی ارز نگرفته اند و نتوانستند مواد مورد نیاز را وارد کنند و حالا هم با تمام ظرفیت خود نمیتوانندکار کنند.

سهمیه‌ای که به جای کرمان، سر از شهرستان‌های دیگر در آورد!

در حالی کارخانه‌ روغن نباتی گلناز کرمان با کمبود مواد و سهمیه‌ تعلق گرفته شده مواجه است که مدتی است بخشی از سهمیه‌ این واحد تولیدی به شهرستان‌های دیگر وکارخانه‌های دیگر فرستاده می‌شود.

علیجانی، مدیر عامل‌ این مجموعه می گوید: سهمیه‌ای که توسط سازمان صمت در نظر گرفته می‌شود، با توجه به جدول‌هایی که در سازمان وجود دارد میزان و منطقه مورد نظر آن‌ها مشخص می‌شود و بعد برای آن‌ها ارسال می‌شود. مدتی است که بخشی از سهمیه استان کرمان به علت همان بحث فعالیت در دوسال اخیر، به کارخانه‌هایی در شهرستان‌های دیگر کشور فرستاده می‌شود و بعد از تولید شدن در آنجا برای رفع نیاز استان کرمان، به اینجا فرستاده می‌شوند.

چرا وقتی ما خودمان می‌توانیم در کارخانه‌ای در استان خودمان روغن را تولید کنیم، بخشی از سهمیه ما به یک شهر دیگر برای تولید فرستاده می‌شود و مجددا برای تنظیم بازار به کرمان باز می گردد؟! اوبه این مطلب اشاره می‌کند که بعد از صدور کارت بازرگانی ما به سرعت مواد اولیه سفارش دادیم؛ اما اینکه چه زمانی تخصیص ارز به ما تعلق بگیرد و مواد به ما برسد را نمی‌دانیم.

علیجانی می‌گوید: ٧۰ نفری که تا اسفند سال گذشته در مجموعه کارخانه بودند و در کارخانه کار می‌کردند به خاطر مشکلات و کمبود‌های کارخانه مجبور به ترک کارخانه شده اند و هنوز هم بیکار هستند. برای اینکه آن‌ها هم بتوانند بیایند سرکار ما نیاز داریم روزانه هزار تن تولید داشته باشیم.

مدیر عامل این واحد می‌گوید: در سال ۹۳ و ۹۴ کارخانه با دو سوم ظرفیت خود کار می‌کرده و حدود هزار نفر مشغول به کار در کار خانه بودند؛ اما اگر حالا بتوانیم کل ظرفیت را به طور کامل را بیندازیم، شما ببینید چقدر آدم به کار گرفته میشود و برای چه تعداد اشتغالزایی می‌شود؟!

آنچه که از شواهد امر پیداست اگر مسئولان فکری برای این مشکلات نکنند، به زودی باید شاهد تعطیلی این کارخانه با همچین ظرفیت بزرگی باشند. مجوعه‌ تولیدی با این امکانات و این ظرفیت‌ها که می تواند به راحتی برای چند صد نفر اشتغالزایی کند و به بزرگتر شدن سفره‌ آن‌ها و همچنین چرخیدن چرخ اقتصاد کشور کمک کند.