«خانم معاون» کجاست؟ / امور بانوان دستگاه‌ها تشریفاتی شده است

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو ـ فاطمه امی؛ هرهفته شاهد اخبار سفرهای استانی و بازدیدهای معاونت زنان ریاست جمهوری هستیم که منجر به وعده­ های اختصاص بودجه و انعقاد تفاهم­نامه با نهادهای دیگر است، مانند سفر ایشان به استان فارس که طی آن سه میلیارد تومان به ورزش بانوان اختصاص داده شد و علاوه برآن ده میلیارد از وزارت نیرو برای یک مجموعه ورزشی و ده میلیارد هم از وزارت نفت برای پارک بانوان در نظر گرفته شد. به نظر می­رسد معاون امور زنان این دوره از طریق نشان دادن تعامل و قرارگرفتن در کنار مردم، مسائل عمده زنان را شناسایی کند اما مشکلات این حوزه ازافزایش طلاق، کودک همسری و ازدواج­‌های ثبت نشده در سیستان و بلوچستان گرفته تا زنان سرپرست خانوار و افزایش خشونت خانگی در پاندمی کرونا، در حال تکثیر وگسترش است و بازدید­های فردی باعث حل این مشکلات نخواهدشد.

آن­چه بر معاونت زنان گذشت

طبق اصل ۲۱ قانون اساسی دولت موظف است حقوق زن را در تمام جهات با رعایت موازین اسلامی تضمین نماید و زمینه ­های مساعد برای رشد شخصیت زن و احیای حقوق مادی و معنوی او ایجاد نماید. برای تحقق این اصل، معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری به لحاظ جایگاه و اختیارات در راس پست ­های امور زنان و خانواده قرار دارد؛ اقدامات و عملکرد مثبت بسیاری طی سال­ها در این معاونت انجام شده اما آفتی که معاونت زنان در دوره­ های مختلف داشت، عدم پایبندی به ماموریت سازمانی و سیاست­های کلان بود همچنین نگاه فردی و سلیقه ­ای به مسائل نیز در این نهاد وجود داشت. خانم زهره الهیان نماینده مردم تهران در مجلس یازدهم در گفتگو با خبرگزاری دانشجو بیان کرد: «طی جلسه­ ای که اخیرا با خانم خزعلی معاون رییس جمهور در امور زنان داشتیم گلایه ­های خود را نسبت به عملکرد معاونت زنان درطی سال­ها عنوان کردیم تا در این دوره از ظرفیت ­های این معاونت برای حل مشکلات زنان به خوبی استفاده شود.»

در دوره­ های قبل در حالی که زنان با مشکلات بسیاری مواجه بودند، شاهد پرداختن به مسائل حاشیه ­ای بودیم که منجر به جنجال رسانه ­ای می­شد؛ همچنین اقدامات انجام شده در سطح پایتخت ­نشینی و ناظر به کف جامعه نبود به همین دلیل اقدامات صورت گرفته موثر واقع نشد. به طور مثال اقداماتی در راستای طرح توانمندسازی زنان سرپرست خانوار، موضوع بند ت ماده ۸۰ قانون برنامه ششم توسعه انجام شد اما گزارش ها روایت از عدم تحقق وعده ها می دهد  و روی دیگر سکه نشان­ دهنده ­ی افزایش تعداد زنان سرپرست خانوار از سه میلیون به پنج میلیون نفر است؛ به طور کلی به نظر می­رسد تا امروز این معاونت موفق به شناسایی دغدغه­ های عمده زنان نشده است.

افزون بر این، عدم شناخت کافی نسبت به وظایف خود موجب شد فعالیت­ های این واحد در سطح کارهایی از سنخ خیریه باقی بماند و در برخی موارد به جای ابلاغ برنامه اجرایی به سازمان­ها، خود وارد میدان اجرا شده و درصدد انجام وظایف دستگاه ­های دیگر برآمد و غلبه جریان­ های سیاسی با نگاهی سلیقه­ ای هم باعث شد برنامه ­های معاونت­ های قبلی نیمه­ کاره رها شوند؛ تمام این موارد موجبات فرصت سوزی را ایجاد کرد.

وظایف معاونت زنان ریاست جمهوری

قدم اول برای استفاده از ظرفیت ­های این نهاد اشراف کامل به وظایف آن است؛ در خصوص وظایف این نهاد، زهره الهیان نماینده مردم تهران در مجلس یازدهم اظهار داشت: «در حوزه ­ی زنان و خانواده، معاونت زنان ریاست جمهوری بالغ ­ترین مقامی­ است که وظیفه رصد مسائل زنان، برنامه­ ریزی کلان برای رفع آسیب ­ها و جریان­سازی در مسیر باورها و ارزش­ها را برعهده دارد.»

از وظایف معاونت زنان بررسی وضعیت فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی زنان و خانواده با تدوین راهبردهای ارتقای شاخص ­های مربوطه و برنامه­ ریزی در زمینه خلاءها و موانع قانونی این حوزه است، همچنین همکاری با مراجع قانون­ گذاری، قضایی و دستگاه­های اجرایی برای رفع مشکلات و ابهامات اجرایی قوانین نیز در حوزه فعالیت ­های این نهاد است.

افزون بر این مطابق سیاست­های کلی خانواده ابلاغی مقام معظم رهبری، معاونت زنان وظیفه دارد با همکاری وزارتخانه­ ها و دستگاه­ های دیگر که بازوی اجرایی این معاونت هستند، جهت تحقق سیاست­ ها برنامه ­ریزی کند و پس از آن به عنوان نهاد ناظر، گزارش عملکردی دستگاه ­های اجرایی را جمع­ آوری و بررسی کند همچنین تهیه لوایح و ارسال آن به مجلس نیز ذیل وظایف این معاونت قرار دارد.

بنابراین رسالت این معاونت انجام عملیات اجرایی نیست؛ زهرا عباسپور فعال حوزه زنان درباره ورود معاونت زنان به میدان اجرا بیان کرد: «معاونت زنان ریاست جمهوری نهاد اجرایی نیست و نباید در حوزه اجرا ورود کند بلکه باید سیاست­ گذار نهادهای دیگر باشد. سفرهای استانی خانم خزعلی از جهاتی مفید است اما  آسیب هایی نیز ایجاد می کند.»

وعده­ های متعدد معاون زنان این دوره به معنی تزریق پول است درحالی که بودجه­ ی مشخص شده برای این نهاد باید در جهت اهداف سازمانی معین مصرف شود و درواقع با یک نگاه کلی­ تر این قول­ ها راه­گشا نیست و حتی ضمانت اجرای آن نیز مشخص نیست، پس این معاونت باید زیرساخت­های اجرایی شدن اهداف کلان را با برنامه­ ریزی و سیاست­گذاری مشخص کند.

همچنین این فعال حوزه زنان و خانواده اشاره کرد؛ جزئیات تفاهم­نامه­ ها و نحوه اجرایی شدن وعده ­ی اختصاص بودجه معاونت زنان مشخص نیست درحالی­ که موارد مصرف بودجه و تسهیلات اختصاص یافته باید به شکل گسترده در دسترس اقشار ضعیف قرار گیرد.

علاوه بر وظایف مظرح شده دیگر ماموریت­ های این واحد، فعالیت در حوزه بین ­المللی شامل حضور در نشست­ های دیپلماتیک داخلی و خارجی تعریف شده که زهرا عباسپور فعال حوزه زنان و خانواده در گفتگو با خبرگزاری دانشجو به آن اشاره کرد: «تا امروز در حوزه­ ی بین الملل، معاونت زنان ورود منفعلانه یا مقلدانه داشته است.»

تمام  مسائل زنان  اولویت دارند

تجربه نشان داده فردی که در راس این معاونت قرار می­گیرد تاثیر بسیاری بر انتخاب اولویت­ های مسائل زنان دارد به همین دلیل در دوره­ ی یک معاونت می­بینیم که مسائل زنان خانه ­دار بسیار پررنگ می ­شود و در دوره ­ی بعد بحث­ زنان سرپرست خانوار.

اما تمام مسائل حوزه زنان دارای اهمیت هستند؛ زیرا مشکلات حوزه زنان و خانواده به دلیل گستردگی فرهنگی کشورمان متعددند و در عین حال تک ­بعدی هم نیستند و به هم پیوسته ­اند، اما از لحاظ گستردگی، تاثیر و نفوذ تفاوت­ هایی دارند که معاونت زنان باید براین اساس پیگیری ­ها را اعمال کند، بنابراین رسیدگی به یک مسئله نباید ما را از مشکلات دیگر زنان غافل کند و به همین دلیل مسئله ­شناسی در این حوزه بسیار مهم است.

با این وجود زهره الهیان نماینده مردم تهران مشکلات معیشتی و لزوم برنامه ریزی جهت توانمند سازی زنان سرپرست خانوار را اولویت اول مسائل زنان بیان کرد 

کلید موفقیت معاونت زنان

  معاونت زنان برای موفقیت در پیشبرد مسئولیتی که بر عهده دارد نیازمند چند مولفه است و اولین قدم را زهره الهیان نماینده تهران، هم­فکری و تعامل مستمر بین فراکسیون زنان مجلس و این نهاد در جهت حل معضلات این حوزه میداند.

قدم بعدی فعال سازی امور بانوان، نهادهای مختلف است؛ به عنوان مثال امور بانوان استانداری­ ها عموما تشریفاتی شده در حالی که معاونت زنان می­تواند از ظرفیت امور بانوان هر استان استفاده کند و لوایح و برنامه­ هایی تهیه کند که ناظر به مسائل مهم این حوزه و پاسخگوی نیازهای زنان به شکلی بومی باشد و پس از آن با دیدگاهی گسترده­ برای رسیدن به وضعیت مطلوبی که در سیاست­های کلان خانواده پیش­بینی شده، مشکلات را حل کنند.

پیشنهاد زهرا عباسپور فعال حوزه زنان و خانواده در­این­ موضوع، تعامل معاونت زنان با وزارت کشور است و از این طریق امور بانوان استانداری­ها را ملزم به گزارش و مسئله­ یابی در سطح هر استان کند همچنین جلسات شورا و ستاد ملی زنان نیز باید احیا و به طور مستمر برگزار شود.

در نهایت معاونت زنان با تغییر ساختار و عملکرد بجای خدمت ­رسانی و بازدید فردی باید به وظیفه ­ی اصلی خود یعنی هدف­گذاری و برنامه ­ریزی بپردازد و این تغییرات به همراه نظارت و ارزیابی مستمر بر میزان تحقق اهداف، سیاست­ها و برنامه ­های اجرایی در دستگاه ها و ارزیابی گزارش­ها، موثر خواهد بود.