زاینده رود خشک نیست؛ آب به اصفهان نمی‌رسد / پمپ‌ها، آب را در بالادست می‌بلعند

مهدی بصیری اصفهانی، عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان در گفتگو با خبرنگار استان‌های خبرگزاری دانشجو، با تشریح وضعیت زاینده رود، بیان کرد: اینکه اصفهان اکنون دچار کم آبی است، به دلیل افزایش مصرف از حوضه زاینده رود است. یعنی با مجوز و در برخی مواقع بدون مجوز از بالادست تا پایین دست سد برداشت آب صورت گرفت.

بصیری اصفهانی بیان کرد: اگر بخواهیم به طور دقیق بررسی کنیم باید گفت رودخانه زاینده‌رود خشک نیست بلکه قسمتی که به اصفهان منتهی می‌شود دچار خشکی شده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان چند عامل مهم را سبب خشکی زاینده رود دانست و بیان کرد: اصل مسئله در خشکی زاینده رود پمپاژ‌های مستقیم از رودخانه است که هم در اصفهان و هم چهارمحال و بخیتاری رخ می‌دهد. یعنی در رودخانه‌ها پمپ‌هایی قرار گرفته است و این آب‌ها برای درختکاری به بالای تپه‌ها و کوه‌ها منتقل می‌شود و در آن جا مراتع تبدیل به باغ شده است.

وی ادامه داد: عامل دوم این است که ما در حوضه زاینده‌رود تعادل بین منابع و مصارف از بین رفت. تا ۲۱ سال قبل به تعادل برقرار بود، اما پس از آن به نام آب شرب، مقداری آب به یزد منتقل شد، ولی به اذعان خود مردم یزد این آب بیشتر در صنعت استفاده شده است و حال ۲۱ سال است که آب برای صنایع یزد استفاده می‌شود و مقداری از آن هم برای شرب اختصاص داده اند. در این بین قرار بوده است برای تامین این آب تونل سوم افتتاح شود، ولی اکنون می‌بینیم که این تونل هنوز باز نشده است. در واقع ۲۱ سال است که آب منتقل شده، ولی منابع جایگزین آن تأمین نشده است.

بصیری اصفهانی در ادامه بیان کرد: عامل مهم دیگر در خشکی زاینده رود این است که از سد زاینده رود تا آنجایی که برای یزد و شرب اصفهان آب برداشت می‌شود، روی رودخانه، پمپ‌های زیادی قرار داده اند. این پمپ‌ها دو اثر منفی دارد: اول اینکه مقدار آب را کم می‌کند و دوم: در بالادست به هر مقدار آب برداشت می‌شود اثر آن بر حوزه زاینده‌رود ۲ و نیم برابر است. این از نظر علمی ثابت شده است، چون این آب وقتی در پایین‌دست، یعنی زمین‌های مسطح کنار زاینده‌رود استفاده می‌شود اضافات آب مجدد به زاینده‌رود برمی‌گردد.

وی با بیان اینکه دلیل نامگذاری این رود همین است که در مسیر خود زایش دارد، گفت: اضافه آبی که در کشاورزی اصفهان مصرف می‌شده، به زاینده رود بازمی گشت و مورد استفاده قرا می‌گرفت. به همین دلیل است که گفته می‌شود برداشت آب در بالادست، اثر مضاعف در پایین دست دارد.

عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان ادامه داد: همچنین در بالادست سد، به عنوان آبخیزداری، جلوی آبراهه‌ها تعداد زیادی بند قرار داده اند. این بند‌ها نمی‌گذارند که آب به راحتی وارد سد شود. آب در آبراهه‌های کوچک تبخیر می‌شود و در آبراهه‌های بزرگ آب را با پمپ برداشت می‌کنند.

بصیری اصفهانی به نقش صنایع فولاد، ذوب آهن و سیستم کشاورزی اصفهان در خشکی زاینده رود اشاره کرد و گفت: صنایع فولاد و ذوب آهن توسعه پیدا کرده اند و به این خاطر مصارف آب آن‌ها زیاد شده است، به طور کل احداث صنایع در کنار آب شیرین، قابل شرب و قابل کشاورزی نباید صورت بگیرد.

وی ادامه داد:، اما در مورد سیستم کشاورزی در اصفهان باید گفت که این سیستم بیش از ۲۰۰۰ سال است که اجرا می‌شود و مشکلی نداشته است، اصلا کشاورزان حدود ۱۵ سال است که حقابه خود را دریافت نکرده اند و می‌بینیم آن‌هایی که می‌خواهند به طور غیرقانونی آب برداشت کنند، می‌گویند اصفهان در کشاورزی آب زیادی مصرف می‌کنند، در صورتی که این چنین نیست و مشکل اصلی همان پمپاژ‌های مستقیم از رودخانه است.

بصیری اصفهانی تصریح کرد: رودخانه زاینده رود خشک نیست، چون امسال هم ۸۵۰ میلیون متر مکعب آب داشت، ولی حدود ۱۸ ماه است که آب به لنجان، اصفهان و شرق اصفهان نرسیده و به این خاطر آبخوان اصفهان هم به خاطر فضای سبز و کشاورزی تخلیه شده است در نتیجه فرونشست در اصفهان رخ داده است؛ لذا ما گرفتار یک لجام گسیختگی بسیار وحشتناکی در حوضه آبریز زاینده‌رود هستیم.