به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، علی نصیری اقدم اقتصاددان و رییس پژوهشکده وزارت اقتصاد در خصوص حذف ارز ترجیحی گفت: چاره‌ای جز کنترل نرخ ارز نداریم، اما مسئله این است که نرخ ارز را چگونه باید کنترل کنیم.
وی افزود: سوال این است که نرخ ارز را چگونه باید کنترل کنیم. آیا نرخ ارز را باید برمبنای ۴۲۰۰ تومان یا بازار نیما تعیین کنیم یا اینکه براساس تجارت دو جانبه و حساب‌های ارزی مستقل در خارج از کشور این کار را انجام دهیم. بنده گزینه سوم را توصیه می‌کنم چرا که دو گزینه اول از روی ناچاری بوده است، اما برای ادامه باید خیلی زود از بازی ارز ۴۲۰۰ خارج شویم.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: خیلی زود باید تعدیل نرخ ارز بر اساس تورم داخل و خارج را رها کنیم و به سراغ منطبق کردن خودمان با سبد ارز کشور‌هایی که شریک تجاری ما هستند، برویم.
ارز ترجیحی نمی‌تواند باعث افزایش پایه پولی شود
وی با بیان اینکه ارز ۴۲۰۰ تومانی تبعاتی داشته که قابل انکار نیست، گفت: می‌دانیم بسیاری از ارز‌هایی که تخصیص پیدا کرده به جای درستی نرفته است، اما اینکه گفته شود همه آن به یک وارد کننده رسیده، نیز غلط است و اگر اینگونه بوده دلیلی برای نگرانی وجود ندارد چرا که می‌توان با آن فرد مقابله کرد.
نصیری تاکید کرد: اگر قیمت جهانی مرغ را در نظر بگیریم و آزادسازی انجام دهیم، قیمت آن در کمترین حالت به ۶۲ هزار تومان افزایش خواهد یافت چرا که قیمت مرغ با هزینه‌های جانبی حدود ۲.۵ دلار است و با دلار ۲۵ هزار تومانی به این رقم می‌رسیم.
وی گفت: اگر دولت می‌خواهد واقعا مساله کشور را حل کند باید بگوید که واقعاً چقدر از ارز ۴۲۰۰ تومانی تبدیل رانت شده و چقدر به مردم رسیده است. گفته می‌شود که ثروتمندان بیش از دهک‌های پایین جامعه از ارز ۴۲۰۰ تومانی استفاده کردند. این مسئله از نظر تئوری غلط است. برای آنکه بفهمیم تفاوت این دو چقدر بوده باید بررسی کنیم که سهم ارز ۴۲۰۰ در سبد کالای خانوار‌های دهک پایین‌تر چقدر بوده و در سبد کالای دهک‌های بالا چقدر بوده است.
رییس پژوهشکده وزارت اقتصاد با بیان اینکه در کالا‌هایی مانند چای و شکر که ارز ۴۲۰۰ تومانی آن‌ها حذف شد، شاهد افزایش شدید قیمت‌ها نسبت به مدت مشابه سال قبل بودیم، گفت: همچنین با افزایش واردات این کالاها، تولیدات داخل آسیب دیدند.
وی افزود: گفته می‌شود که دولت کسری منابع ارزی دارد و با ورود بانک مرکزی پایه پولی افزایش می‌یابد، اما بنده با این موضوع موافق نیستم و اساساً این تئوری غلط است. بخشی از ارز ترجیحی که ارز اکتسابی دولت نیست و بانک مرکزی باید مابه‌التفاوت آن با ۲۵ هزار تومان را بپردازد تبدیل به بدهی دولت به بانک مرکزی می‌شود که اگر از سوی دولت پرداخت نشود به پایه پولی می‌شود. این موضوع قابل قبول است، اما اینکه گفته شود کل ارز ترجیحی و در واقع حدود ۱۹ میلیارد دلار که اختصاص یافته باعث ایجاد پایه پولی می‌شود، غلط است.
افزایش هزینه‌های خانوار در پی حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی/ سه شرط اساسی در حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی گفت در صورت حذف ارز ۴۲۰۰ هزینه در حوزه‌های مختلف افزایش پیدا می‌کند. بودجه خانوار معیار درستی برای تصمیم‌گیری سیاستمداران نیست چرا که در بودجه خانوار‌ها عموما کم اظهاری صورت می‌گیرد. در بحث ارز ترجیحی این سوال وجود دارد که آیا به صورت یکباره باید ارز تمامی پنج قلم کالایی که مشمول آن می‌شوند را قطع کرد یا اینکه این کار به تدریج صورت گیرد. کالا‌هایی که ارز ۴۲۰۰ تومانی دریافت می‌کنند شامل دارو، گندم، روغن و خوراک دام و طیور است.
وی اظهار کرد: ملاحظه دیگر نیز این است که آیا لازم است یک دفعه ارز ترجیحی را حذف کنیم یا اینکه بازه زمانی تعیین کنیم و به مرور نرخ ارز را افزایش دهیم. بر اساس تجارب موجود در دنیا شوک‌درمانی اقدام مناسبی نیست و باید ابتدا حذف ارز ترجیحی را از کالا‌هایی با حساسیت کمتر آغاز کنیم. این کار نیز باید به صورت تدریجی انجام شود تا جامعه فرصت انطباق با آن را داشته باشد.
نصیری با اشاره به اینکه در این زمینه ملاحظات بین‌المللی نیز وجود دارد، گفت: وقتی شما در میز مذاکره هستید مهم است که در کشور شما چه اتفاقاتی در حال رخ دادن است.
چگونه سیاست رشوه‌دهی جایگزین راهکار حمایت واقعی از فقرا شد؟
وی با بیان اینکه مسئله بعدی این است که دولت چگونه می‌خواهد سیاست‌های حمایتی را در نظر بگیرد، گفت: متاسفانه مهمترین سیاست دولت اعطای یارانه نقدی است. بنده با این موضوع مخالف هستم چرا که ما از زمان هدفمندسازی یارانه‌ها وارد یک راه بی بازگشت شدیم. ما رابطه دولت و ملت را به شدت مخدوش کردیم و همه چیز مبتنی بر نوعی رشوه‌دهی شده است.
این اقتصاددان در ادامه گفت: این یک خطر است چرا که دولت نمی‌تواند هیچ اصلاحی انجام دهد مگر این که جیب مردم را پیش از آن شارژ کند. با این کار دولت راه اصولی کمک به فقرا را فراموش می‌کند. چند سال است که بر دریافت مالیات بر اساس نظام درآمد افراد تاکید می‌شود. بر این اساس گفته می‌شود که دولت از پردرآمد‌ها بگیرید و به فقرا بدهد و این همان کاری است که در تمام دنیا انجام می‌شود.
عدم امکان شناسایی دهک‌های پایین درآمدی توسط دولت/تا فراهم شدن امکان پرداخت حمایت‌های کالایی صبر کنید
نصیری تاکید کرد: در حال حاضر گفته می‌شود که به ۶۰ میلیون نفر یارانه بدهیم، اما به این موضوع نیز قانع نیستیم و می‌گوییم باید به تمامی جمعیت یارانه بدهیم چرا که نمی‌توانیم دهک‌های پایین را به درستی شناسایی کنیم. مسئله اصلی در واقع همینجاست و همین مشکل را در زمان هدفمندی یارانه‌ها نیز داشتیم.
وی در پایان گفت: راه دیگر پرداخت یارانه غیر نقدی است. تکنولوژی این امکان را به ما می‌دهد، اما دولت برای عملیاتی کردن آن دو تا سه ماه زمان نیاز دارد. اگر قرار است حذف ارز ترجیحی رخ دهد و حمایتی از اقشار پایین‌تر جامعه انجام شود، باید همین راهکار توسط دولت به مرحله اجرا برسد. دولت می‌تواند این زمان را صبر کند تا شرایط بین‌المللی روشن‌تر شود و سپس حذف ارز ترجیحی را به صورت مرحله‌ای و تدریجی انجام دهد.