یادداشت دانشجویی/
گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو-مجید شهماروند*؛ ایران و عراق دو کشوری که از روابط دو جانبه پر فراز و فرود تاریخی برخوردارند و همجواری مرزی فی مابین این دو کشور و نیز پیوند‌های قومیتی، فرهنگی مذهبی و امنیتی اهمیت بسیار و لزوم ارتباط این دو کشور در ابعاد گوناگون سیاسی نظامی فرهنگی و... را تصدیق می کند.
اکنون پس از گذشت ۱۵ سال از فضای جدید روابط ایران و عراق که پس از سقوط صدام آغاز و تا به حال نیز در جریان است با ایستگاه مهمی از این روابط یعنی اوضاع فضای سیاسی پسا داعش یا پسا تروریسم در عراق و اولین رقابت سیاسی دوره پسا داعش یعنی انتخابات پارلمان عراق مواجهیم.
اکنون با توجه به برگزاری انتخابات پارلمان عراق و گرایشات و مواضع برخی از ائتلاف‌ها سوال اینجاست که آیا نتایج انتخابات فرصتی برای ایران است یا تهدیدی علیه ایران؟
از آنجا که نظام اداره عراق مبتنی بر پارلمان است و مطابق اصل ۵۹ قانون اساسی عراق انتخاب نخست وزیر، رییس جمهور، رییس پارلمان و وزیران کابینه در حیطه اختیارات پارلمان است بر همین اساس این انتخابات از اهمیت بالایی برخوردار است.
بنا بر اعلام رسمی کمسیون عالی مستقل انتخابات عراق نتایج ائتلاف‌های انتخاباتی پارلمان عراق از مجموع ۳۲۸ کرسی به شرح ذیل است:
ائتلاف سائرون به ریاست مقتدی صدر ۵۴ کرسی، ائتلاف الفتح به ریاست هادی العامری ۴۷ کرسی، ائتلاف النصر به ریاست حیدر العبادی ۴۲ کرسی، ائتلاف دوله قانون به ریاست نوری المالکی ۲۶ کرسی، ائتلاف الوطنیه به ریاست ایاد علاوی ۲۱ کرسی و جریان الحکمه به ریاست عمار حکیم ۱۹ کرسی و ائتلاف‌های کرد ۴۳ کرسی و اهل سنت ۱۱ کرسی.
ائتلاف سائرون با محوریت مقتدی صدر با کسب کرسی‌های بیشتر نسبت به سایر ائتلاف‌ها پیروز انتخابات پارلمان عراق شناخته شده و برخی معتقدند با در نظر گرفتن وزنه سنگین این ائتلاف در پارلمان برای تعیین نخست وزیری و تحرکات و مواضع سیاسی اخیر صدر و گرایش غیر علنی وی به دولت سعودی، این نتیجه تهدیدی علیه منافع ایران در عراق است.
مقتدی صدر پس از سقوط صدام از جمله سیاستمداران فعال و تاثیرگزار صحنه سیاسی عراق محسوب میشود که با رهبری جریان صدر در عراق طی این سال‌ها با اتخاذ مواضع متناقض و متفاوت به سیاست مداری غیرقابل پیش‌بینی تبدیل شده است.
صدر به همان اندازه که گاهی مواضع متعصبانه مذهبی در خصوص لزوم قدرت داشتن تشیع در ساختار سیاسی عراق اتخاذ میکند در مقابل میبینیم که نسبت به همکاری با کمونسیت‌ها و سکولار‌های عراق نیز در صحنه سیاسی ابراز تمایل میکند بطور مثال ائتلاف سائرون وی که متشکل از کمونسیت‌ها و سکولار هاست.
صدر که پس از سقوط صدام سعی داشت خود را شخصیتی فرامذهب و ملی گرا نشان دهد در این زمینه نیز با اتخاذ مواضع تند و ناسازگارانه با دولت‌های مختلف عراق از مالکی تا حیدر العبادی و تظاهرات‌های مسلحانه‌ای که به فرمان وی علیه دولت رسمی حاکم عراق انجام و موجب تضعیف امنیت داخلی و تهدید ثبات عراق میشد بر ملی گرایی و وطن دوستی خود خط بطلان میکشد.
نگاه وی به مسائل امنیتی و نظامی عراق و همسویی این نگاه با برخی دول منطقه در راس آن دولت سعودی، که از جمله آن میتوان اعتقاد به انحلال بسیج مردمی عراق یا حشدالشعبی به عنوان یک نیروی نظامی رسمی و مستقل نام برد و همچنین الگوی مطلوب سیاست خارجی وی یعنی نزدیک شدن به بازیگران عرب منطقه، پیش‌بینی گرایش وی به دولت سعودی و تقویت رابطه با آن کشور را تقویت میکند.
در کنار ائتلاف سائرون، گروه دیگری نیز که احتمال عدم گرایش آن به ایران و در مقابل جلوگیری و مخالفت با نقش آفرینی مثبت ایران در عراق و اتحاد با جریان‌های رقیب ایران از سوی آن می‌رود ائتلاف الوطنیه به ریاست ایاد علاوی ست که صاحب ۲۱ کرسی در انتخابات اخیر شده است.
اظهار نظر‌ها و مواضع علنی ایاد علاوی از چهره‌های سیاسی مطرح عراق در سال‌های اخیر علیه ایران و وارد آوردن اتهامات تند و بی اساس علیه نقش آفرینی سازنده جمهوری اسلامی ایران در تحولات عراق و نیز موضع رسمی انتصار علاوی سخنگوی ائتلاف الوطنیه مبنی بر نزدیکی این ائتلاف با ائتلاف سائرون، احتمال عدم اتحاد با گرو‌های نزدیک به ایران و ایستادن در کنار سائرون تحت خیمه سعودی را تقویت میکند.
ائتلاف دوله قانون به ریاست نوری المالکی که ذیل حزب الدعوه عراق تشکیل شد علیرغم اینکه نتوانست کرسی‌های بیشتری را کسب کند و صاحب ۲۶ کرسی شد، اما نمی‌توان از نقش پررنگ حزب آن یعنی الدعوه در سیر سیاسی عراق پس از صدام چشم پوشی نمود بطوریکه این حزب از اصیل‌ترین احزاب سیاسی عراق است و افرادی نظیر نوری المالکی، حیدر العبادی و ابراهیم جعفری از اعضا شاخص این حزب هستند و با بررسی روند به قدرت رسیدن آنان میتوان به رابطه نزدیک آن با جمهوری اسلامی ایران پی برد.
ائتلاف النصر حیدر العبادی هم با وجود اینکه بصورت مستقل وارد شده، اما در اصل میتوان آن را در کنار ائتلاف دوله قانون، دو ائتلاف از یک محور و آن هم حزب الدعوه الاسلامیه به حساب آورد؛ بنابراین اگر جمهوری اسلامی ایران خواهان رقم خوردن شرایط به نفع خود است میتواند با اتحاد چهار ائتلاف همسو با خود یعنی دوله قانون، النصر، الفتح هادی العامری که وابسته به مجاهدان حشد الشعبی ست و الحکمه به ریاست عمار حکیم رییس سابق مجلس اعلای عراق که تشکیل ائتلاف توسط او خبر از علاقه وی برای بازگشت مجدد به صحنه سیاسی را دارد از مجموع ۳۲۸ کرسی ۱۳۴ کرسی متحد را در مقابل ۷۵ کرسی جریان رقیب (سائرون و الوطنیه) به سمت خود جذب کند و دست برتر را در پارلمان و نسبت به سایر رقبا داشته باشد.
از بررسی و تحلیل سیر حزب الوطنیه این نتیجه بدست می‌آید که علت تقابل سران این جنبش با ایران، مقصر دانستن ایران در شکست ایاد علاوی در سال ۲۰۱۰ در جریان ناکامی ایاد علاوی برای تصاحب منصب نخست وزیری ست و این امر نشان گر تمایل آنان به گرفتن امتیازات از ایران و امتیاز گرایی و نه قدرت گرایی در بین بازیگران منطقه‌ای در عراق است و جمهوری اسلامی ایران میتواند با گفت و گوی مستقیم با این جنبش و دادن امتیازاتی (البته کنترل شده) به این حزب کرسی‌های آنان را کسب و عملا جنبش سائرون و جریان صدر را در تقسیمات قدرت در پارلمان به حاشیه برده و آن را منزوی کند و عملا توهم تهدید نتیجه این انتخابات را به فرصتی ارزشمند برای جمهوری اسلامی ایران تبدیل کند که این امر نیازمند دقت نظر و زمان شناسی مجموعه وزارت خارجه و تسریع رایزنی‌ها و گفتگو‌ها و نیز اتحاد ائتلاف‌های مد نظر است.
مجید شهماروند-دبیر سیاسی جامعه اسلامی دانشگاه قم
انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.
ارسال نظرات