برجام شرایط جدیدی را در فردو ایجاد کرده و زمینه‌های کاری در فردو ادامه دارند

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، سازمان انرژی اتمی در نامه‌ای به صحبت‌های یک فعال دانشجویی در خصوص نمایشگاه دستاورد‌های فناوری هسته‌ای در کرمان واکنش نشان داد.

 

 یاسین عربی، معاون پژوهش و فناوری بسیج دانشجویی دانشگاه شهید باهنر کرمان در یادداشتی به مشکلاتی که به اسم توافق برجام به فناوری هسته‌ای کشور شد، اشاره کرده بود.

 

دراین نامه آمده است:
پیش از هر سخن از بازدید شما و بقیه همراهان از نمایشگاه دستاورد‌های هسته‌ای سازمان انرژی اتمی ایران در دانشگاه کرمان تشکر می‌نماییم. هر چند که در فضای کوچک نمایشگاه و زمان کوتاه بازدید نمی‌توان همه دستاورد‌های سازمان انرژی اتمی را ارائه داد، اما به هر جهت فرصت مغتنمی است که قشر مهمی از عموم جامعه از نمونه دستاورد‌های سازمان آگاه می‌شوند. در هر صورت بازدید شما از نمایشگاه نشانگر علاقمندی و احساس وظیفه در برابر پیشرفت‌های کشور در این حوزه می باشد.

پس از بازدید از نمایشگاه دستاورد‌های هسته‌ای در دانشگاه شهید باهنر کرمان، سخنانی از طرف شما انتشار یافته است که حاکی از عدم رضایت در برابر پاسخ به برخی سوالاتتان است. هرچند همکاران سازمان که در نمایشگاه حضور دارند از کارشناسان صاحب نظر سازمان در حوزة کاری خودشان هستند و تا آنجا که مقدور باشد به سوالات پاسخ می¬دهند؛ و در صورتیکه سوالات از بحث کاملاً فنی خارج شود و با سیاست‌ها و برنامه‌های کشورمان در آن زمینه‌ها مربوط باشد، از سوی مسئولان بالاتر و مسلط به ابعاد فنی، سیاسی و حقوقی به صورت مکتوب و یا شفاهی پاسخ داده می‌شوند. با این وجود به نظر می¬رسد که شما از پاسخ‌هایی که در این بازدید گرفته اید، رضایت نداشتید.

یک نکته را یادآوری می‌کنم که همکاران سازمان با در نظر داشتن مصالح نظام و منویات رهبر معظم انقلاب اسلامی، عمدتاً افرادی دلسوز و خبره به علوم و فناوری هسته‌ای هستند و حداکثر منافع عمومی جامعة اسلامی مان را در مسائل مختلف در نظر دارند. این مسئله را می‌توانید در خلال سخنان مسئولان عالی سازمان ملاحظه فرمایید.

سعی بر آن است که این سطور خارج از هرگونه مسایل سیاسی و فقط بر مبنای واقعیات علمی مسطور گردد.

شما از برجام به تندی یاد کرده اید و آن را مانعی در راه صنعت هسته‌ای برشمرده اید. البته برخی در کشور عقیدة شما را دارند و برخی با شما هم عقیده نیستند. اگر منصفانه نگاه کنیم از جهتی برجام توافقی مثل دیگر توافق‌های بین المللی است. اما این توافق برد برد طراحی شده است و علیرغم اینکه در آن محدودیت‌هایی برای کشور پیش بینی شده است، گشایش‌های زیادی هم برای کشور و بویژه صنعت هسته ای داشته است.

 

همانطور که بار‌ها در سخنان جناب آقای دکتر صالحی، معاون محترم رییس جمهور و رییس سازمان و جناب آقای کمالوندی، معاون محترم امور بین الملل، حقوقی و مجلس و سخنگوی سازمان اعلام شده است، با برجام ما محدودیت‌هایی را پذیرفتیم، اما در واقع فعالیت‌های صنعت هسته‌ای کشور علاوه بر اینکه کند نشد، در برخی قسمت‌ها از سرعت بیشتری برخوردار شد. شما می‌توانید جریان زنده فعالیت‌ها را در اکتشاف و استخراج، تولید سوخت هسته‌ای از اورانیوم بومی، تحقیقات و توسعه در زمینه‌های مختلف از جمله ماشین‌های پیشرفته سانتریفیوژ، تولید تجهیزات نیروگاه‌های اتمی، موفقیت‌ها و دستاورد‌های جدید که هر ساله در مراسم روز ملی فناوری هسته‌ای ازدیاد آن‌ها را شاهد بوده اید، توسعه فعالیت‌های راهبردی نظیر ایزوتوپ اکسیژن ۱۸، ایجاد آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیقات علمی در فردو، ارقام جدید محصولات کشاورزی و تولید رادیوایزوتوپ‌ها و رادیودارو‌ها و بسیاری دیگر ملاحظه کنید.‌

نمی‌خواهیم در این مقوله به جزئیات بپردازیم، اما خواهش داریم نسخة ترجمة رسمی برجام را در سایت وزارت خارجه مطالعه بفرمایید تا اگر سوالات اساسی در مورد آن دارید و علاقمند باشید، در نشستی حضوری به آن‌ها بپردازیم. در همین راستا و به منظور آشنایی بیشتر، شما و همکاران را به بازدید از بخش‌هایی دیگر از فعالیت‌ها و دستاورد‌های مجموعه سازمان انرژی اتمی ایران در تهران دعوت می کنیم.

از رشته تحصیلی شما و میزان اطلاعتتان از چرخة سوخت هسته‌ای اطلاعی نداریم، اما جهت آگاهی توضیحاتی ارائه می‌شود.

روشی که در ایران برای چرخة سوخت هسته‌ای از قبل از انقلاب انتخاب شده و همچنان ادامه دارد، روش Once through است. در این روش بدلیل گرانقیمت بودن و آلودگی‌های زیاد زیست محیطی از پلوتونیوم باز فرآوری شده در سوخت جدید استفاده نمی‌کنند. جالب است بدانید آمریکا هم از همین روش استفاده می‌کند. برخی کشور‌ها مثل فرانسه از سوخت‌های ترکیبی دارای پلوتونیوم استفاده می¬کنند که طی آن هزینه گزافی برای بازفرآوری سوخت می‌پردازند.

آنچه حائز اهمیت است اینکه انتخاب یک روش به سیاست‌های عمومی کشور برمی گردد و اکثر کشور‌های جهان روش Once through را انتخاب کرده اند.

لازم به ذکر است عدم استفاده از پلوتونیوم ارتباطی به برجام ندارد. ایران از قبل از انقلاب عضو پیمان عدم گسترش سلاح‌های هسته‌ای موسوم به NPT بوده است که در این پیمان ملاحظات سختگیرانه‌ای برای برخی مواد هسته¬ای شامل اورانیوم با غنای بالا و پلوتونیوم وجود دارد. وقتی صحبت از پلوتونیوم و کاربرد‌های آن می‌کنید یک نکتة مهم را باید مد نظر داشته باشید و آن این که در مورد کدام ایزوتوپ پلوتونیوم صحبت می‌کنید.

از رادیوایزوتوپ‌های مختلفی در باطری‌های هسته ای استفاده می‌شود و از جملة مهمترین آن‌ها پلوتونیوم ۲۳۸ و استرانسیوم ۹۰ هستند. این ایزوتوپ پلوتونیوم با ایزوتوپ پلوتونیوم ۲۳۹ (که در راکتور باز طراحی اراک کمتر تولید خواهد شد) فرق دارد و اساساً از سوخت هسته‌ای بدست نمی‌آید. قبلاً دو کشور روسیه و امریکا تولید کننده عمده پلوتونیوم ۲۳۸ برای کاربرد‌های باطری بودند که پس از تعطیلی راکتور‌های سایت هسته‌ای ساوانا در امریکا تولید آن متوقف گشت و امریکا برای رفع نیاز خود این ماده را از روسیه خریداری می‌کرد. البته برنامه‌هایی برای تولید مجدد این رادیو ایزوتوپ در آمریکا وجود دارد. در روسیه بیشتر از Sr-۹۰ برای باطری‌های هسته¬ای منظور نظر استفاده می‌شود.

پلوتونیوم ۲۳۸ موجود در سوخت‌های مصرفی بدلیل مشکلات فراوان جدا سازی از سایر ایزوتوپ‌های پلوتونیوم موجود در سوخت، معمولاً جداسازی نمی‌شود. برای تولید پلوتونیوم ۲۳۸ از بمباران نوترونی نپتونیوم ۲۳۷ در راکتو‌های تحقیقاتی (مانند راکتور تحقیقاتی تهران) استفاده می‌شود.

اطلاعات کامل‌تر را می‌توانید از سایت ناسا در این مورد بدست آورید.
NASA: radioisotope power systems http://rps.nasa.gov
گفته اید: " الان که راکتور آب سنگین اراک جوری باز طراحی شده است که پلوتونیوم در فرآیند آن تولید نشود، چطور می‌خواهیم باطری RITEG تولید کنیم". فکر می‌کنم منظورتان از RITEG همان
RTG: radioisotope thermoelectric generators است. این باطری‌ها از خاصیت ترموالکتریک و رادیوایزوتوپ‌ها برای تولید منابع نسبتاً قدرتمند در حد چند صد وات استفاده می‌کنند که فناوری بسیار پیچیده¬ای دارند. اما در صورت نیاز کشور می‌توان به سمت تولید آن‌ها با استفاده از پلوتونیوم ۲۳۸ و یا استرانسیوم ۹۰ قدم برداشت. (مطالعات زیادی در این زمینه در سازمان صورت گرفته است که همة آن‌ها را نمی‌توان بیان کرد).

در مورد فردو هم برخلاف تصور شما تعطیلی اتفاق نیافتاده است. البته برجام شرائط جدیدی را در فردو ایجاد کرده است، اما زمینه‌های کاری در فردو ادامه دارند و در صورت لزوم می‌تواند در مدتی کوتاه به شرایط قبل از برجام و بهتر از آن بازگردد.

در مورد تولید رادیودارو‌ها بعلت پذیرش محدودیت غنی سازی ۲۰ درصد مشکلی وجود ندارد. چون اورانیوم ۲۰ درصد و سوخت راکتور تهران به قدر کافی تولید شده و در صورت لزوم دسترسی به آن وجود دارد. البته مشکلاتی در این زمینه وجود دارد که بعلت خروج آمریکا از برجام و تحریم شرکت پارس ایزوتوپ پیش آمده است.

در خاتمه ضمن تشکر مجدد از توجه شما و سایر عزیزان یادآور می‌گردد که با توجه به شرایط خطیر کشور برخی مسایل هسته ای را نمی‌توان بصورت عمومی بیان کرد و ملاحظات عمومی شما را کارشناسان دلسوز سازمان نیز در نظر دارند.