گزارش|
گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو،یوسف یادگاری، سال ۱۳۸۰ بود که واژه ریزگرد دردایره لغات خوزستانی‌ها، به کلمه‌ای پر کاربرد تبدیل شد.
ذرات کوچکی که با وزیدن هربادی در هوا معلق می شوند و نفس‌ها را به شماره انداخته و حلقه زندگی خوزستانی‌ها را تنگ‌تر می‌کنند.
منشا بحران
بر اساس مطالعات زمین شناسی، زمینه‌ها و عوامل متعددی، برای پیدایش طوفان‌های گرد وغبار برشمرده شده است که تقریبا فصل مشترک همه آن‌ها تغییرات اقلیمی، تغییر الگوی بارش، مدیریت نادرست آب، تغییرجهت مسیر رود‌ها در قالب سد سازی‌ها و انتقال آب رود‌ها، ویرانی زیستگاه‌ها، جنگل زدایی، بیابان زایی، گسترش کویر‌ها و بی توجهی به توسعه پایدار بوده است.
اگر چه تغییرات اقلیمی ممکن است سر منشاء اولیه پدیده گرد و غبار باشد، اما عامل انسانی علت تشدید کننده آن بوده است.
بر اساس مطالعات محیط زیست و تصاویر ماهواره ای؛ منشا گرد وغبار در خوزستان از دو کانون داخلی و خارجی پدید آمده است، بررسی‌های استانی نشان می‌دهد منشا خارجی به وجود آورنده ریزگردهای سال‌های اخیر در جنوب غرب و غرب کشور، قسمت‌هایی از سرزمین‌های کشور‌های عراق، سوریه و عربستان است ودر این میان عراق عامل ۷۰ درصد این بحران محیط زیستی است.
درباره کانون ریزگرد‌ها نظرات متفاوتی در بین متخصصان و مردم وجود دارد، برخی می‌گویند؛ ریزگرد‌ها از کشور‌هایی نظیر عراق و عربستان وارد خاک ایران می‌شوند.
این در حالیست که اعضای انجمن هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع معتقدند بخش بزرگی از ریزگردهای استان خوزستان از منشا داخلی و هور‌های منطقه به خصوص هورالعظیم است.
در این میان اساتید دانشگاهی منابع طبیعی می‌گویند: طبق آزمایش‌های انجام گرفته، ریزگرد‌هایی که در آسمان خوزستان دیده می‌شود، بدون هیچ تردیدی منشا تالابی دارند.
بر اساس مطالعات استانی، سد سازی‌ها و احداث میادین نفتی گسترده، منابع رطوبتی مثل تالاب‌ها را خشکانده که این امر با توجه به اینکه یک چهارم تالاب‌های ایران از جمله هورالعظیم، شادگان، بامدژ و میانگران در خوزستان قرار دارند ، عملا به گسترده شدن بیابان زایی منجر شده است.
علاوه براین انتقال آب از سرشاخه‌های کارون، سد سازی‌های نا متعارف مثل ساخت سد گتوند با شور کردن آب، تعادل اکولوژیک منطقه را برهم زده است.
پس از نگارش سند ملی گرد و غبار اعلام شد که سهم خوزستان از کانون‌های گرد و غبار بیش از ۴۰۰ هزار هکتار است.
اثرات ریزگرد‌ها وضرورت یک نگاه ملی
ذرات گرد و غبار، ذرات بسیار ریزی در حد ۲٫۵ میکرون هستند که بعد از ورود به بخش‌های انتهایی دستگاه تنفسی، وارد جریان خون شده و به ارگان‌های مختلف بدن آسیب می‌رساند و موجب بیماری‌های قلبی و تنفسی می‌شود.
علاوه بر حوزه سلامت انسانی از بین رفتن زمین‌های کشاورزی، گسترش نواحی بیابانی و آلودگی آب‌های سطحی از دیگر تاثیرات نا مطلوب طوفان‌های گرد وغبار است.
ریزگرد‌ها ، اختلال در سیستم حمل و نقل، تعطیلی‌های مکرر مراکز آموزشی، کاهش انگیزه کار آفرینان به سرمایه گذاری، افزایش مهاجرت و تشدید منازعات قومی را سبب می‌شوند.
پیامد‌های زیست محیطی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، بحران ریزگرد‌ها را به یک بحران ملی تبدیل کرده است و می تواند تهدیدی علیه امنیت ملی کشور به حساب آید.
خیز دوباره گرد و غبار در صورت تداوم نداشتن طرح ها
با وجود اقدامات مثبت انجام گرفته، اما تا رسیدن به نقطه مطلوب در تثبیت کانون‌های ریزگرد راه زیادی باقی مانده است.
اقدامات تنها در بخشی از کانون جنوب شرق بوده و ما ۷ کانون شناسایی شده داریم که برای جلوگیری از خیزش دوباره نیاز است، فعالیت بیشتری در این حوزه صورت بگیرد.
اما تجربه سال‌های گذشته نشان داده هر بار که با تشدید پدیده گرد وغبار مواجه شده ایم، حساسیت و تکاپوی زیادی در بین مسئولان به وجود آمده، اما با فروکش کردن طوفان و آرام شدن وضعیت، اهمیت و عمق بحرانی که زمینه‌های آن همچنان پابرجاست و برای مدتی خاموش شده است، مجددا به فراموشی سپرده شده است.
بر اساس آمار‌های سازمان هواشناسی کشور میانگین بارندگی در سال جاری از نصف هم کمتر شده است وحتی پرباران‌ترین حوضه آبریز نیز با کاهش ۳۰ درصدی بارندگی رو به روست.
همچنین بر اساس آمار وزارت نیرو، بیش از ۲۰۰ روز از سال آبی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ گذشته و میانگین ارتفاع ریزش‌های جوی ۵۲ درصد کمتر از مدت مشابه سال آبی قبل است.
این آمار‌ها زنگ خطر جدی بازگشت ریزگرد‌ها را به صدا در می‌آورد مانند آتش فشان فعالی که هر لحظه امکان سرریز گدازه هایش وجود دارد.
ارسال نظرات