مشکل کم‌آبی فارس چگونه حل می‌شود؟ / تامین آب روستا‌ها با اجرای طرح آبرسانی

گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، تغییرات اقلیمی در کره زمین و گرمای هوا موجب شده تا برخی از کشور‌ها و شهر‌های دنیا با کم آبی و خشکسالی مواجه شوند. استان فارس هم از جمله استان‌هایی است که با بحران و تنش آبی روبه‌رو شده است، براساس آمار ۳۲ شهر و ۴۳۸ روستای استان دچار تنش آبی هستند و این یعنی ۳۶ درصد جمعیت استان در وضعیت تنش آبی زندگی می‌کنند همچنین ۴۸۹ روستای استان با تانکر آبرسانی می‌شوند.

از سویی گرم شدن هوا در استان فارس باعث مصرف آب بیشتر آب شده و این امر در برخی از نقاط، مردم مناطق روستایی را دچار مشکل کرده است.

البته مشکل کم آبی در فارس مختص به امروز نیست و سال‌ها بود که بحث انتقال آب از دریا به استان فارس به عنوان یکی از روش‌های مرسوم در دنیا برای تأمین آب مطرح بود، اما این موضوع طی سال‌های ۹۳ تا ۹۷ دچار چالش‌ها و فراز و فرود‌هایی بود تا اینکه با تشکیل شورای راهبردی انتقال آب، این امر به دغدغه اصلی همه استان با هر نگاه و نگرشی تبدیل شد.

تداوم و تشدید خشکسالی در استان

صادق پور، مدیر عامل شرکت آبفای فارس خرداد ماه بود که در جمع خبرنگاران به مشکل کم آبی اشاره کرد و با تاکید بر اینکه این مشکل بسیار جدی شده، گفت: عمق برخی از چاه‌ها در استان به ۶۰۰ متر رسیده است.

صادق پور با بیان اینکه افزون بر ۳۶۰ میلیون مترمکعب آب در سال از منابع مختلف آبی استان به دست می‌آید گفت: بالغ بر ۴۰ درصد از این آب هدر می‌رود.

وی افزود: علیرغم نبود آمار‌های دقیق، اما ۲۰ درصد از این هدر رفت، سهم مصرف کنندگان غیرمجاز و ۲۰ درصد دیگر هم به دلیل فرسودگی شبکه انتقال است.

صادق‌پور با بیان اینکه امکان برخورد قضایی با همه مصرف کنندگان غیرمجازآب، به دلیل گستردگی و تنوع آن، وجود ندارد، گفت: اولویت اول، فرهنگسازی، اطلاع رسانی و آگاهی بخشی است.

مدیرعامل شرکت آبفای فارس با بیان اینکه، همواره میزان مصرف آب در نیمه اول سال بیشتر بوده است، گفت: طی سه ماه اول امسال ۵۰ میلیون مترمکعب آب در فارس مصرف شده که ۲ درصد سهم بخش صنعت و مابقی سهم آب شرب بوده است.

وی افزود: امسال با توجه به میزان برداشت از منابع آبی، تداوم و تشدید خشکسالی، شاهد تنش آبی در ۳۲ شهر و ۴۴۸ روستای استان هستیم.

مشکل کم آبی بخش زراعی را استان فارس را هم با مشکل مواجه کرده است. در سال زراعی سال گذشته بارندگی در استان فارس نسبت به مدت مشابه بسیار پایین بود به گونه‌ای که بر اساس یک مدل ۲۰ ساله بارندگی‌ها ۴۰ درصد کاهش داشته است. در حال حاضر ۸۰۰ روستای این استان از مجموعه دو هزار روستا که بالای ۲۰ نفر خانوار جمعیت دارند مستعد تنش آبی هستند علاوه بر این ۸۰ شهر استان نیز با مشکلاتی در حوزه تأمین آب روبه رو هستند.

خشکسالی، عدم مدیریت منابع آبی و فقدان برنامه ریزی مناسب برای مصرف آب باعث شده که وضعیت آب در استان چندان مطلوب نباشد.

محمود رضایی کوچی، معاون عمرانی استاندار فارس کرده بود که تنها ۵۰ درصد ظرفیت آبی سد‌های استان تکمیل شده است. این یعنی اینکه وضعیت آبی استان فارس در کوتاه مدت نیز چندان رضایت بخش نیست. اما با اجرای حدود ۴۰ درصد از پروژه های آبرسانی استان در سال جاری ، مشکل تامین آب روستاها حل خواهد شد.

بررسی مشکل کم آبی در استان

پدر علم آب شناسی ایران و استاد دانشگاه شیراز اخیرا با اشاره به وضعیت بغرنج منابع در استان فارس به ارائه راهکاری علمی برای برون رفت از این مشکلات پرداخته و گفته است: در حال حاضر در تمام دنیا به ازای هر یک متر مکعب آب به طور متوسط یک هزار و ۲۰۰ گرم ماده خشک برداشت میشود که متأسفانه در ایران و فارس اینگونه نیست.

عزت الله رئیسی گفته است: بر اساس آخرین آمار و اطلاعاتی که از کشور و استان فارس در دست است به ازای هر یک متر مکعب آب در کشور ماه ۸۰۰ گرم ماده خشک برداشت میشود که این در مقایسه با آمار کشوری بسیار کمتر است و نیاز به اصلاح دارد.

این پژوهشگر با تاکید بر اینکه باید حداقل استاندارد‌های جهانی در مدیریت مصرف آب در کشور ما و استان فارس رعایت شود، ادامه میدهد: برای رسیدن به نقطه مطلوب باید حداقل متوسط را افزایش بدهیم، اگر این ۸۰۰ گرم به یک هزار و ۲۰۰ گرم ماده خشک که متوسط جهانی است برسد به طور حتم توفیقات زیادی در مدیریت منابع آب حاصل میشود.

این استاد دانشگاه شیراز با انتقاد از مشکلات زیربنایی و اساسی در حوزه منابع آبی بیان کرد: در حال حاضر استان فارس از نظر تکنولوژی و امکانات و تجهیزات به تمام داشن‌های روز مجهز است، اما متأسفانه از آن‌ها استفاده نمیکند از این رو ضرورت دارد دستگاه‌های ذی ربط در این حوزه ورود کنند.

وی با اشاره به اینکه مدیریت منابع آبی کار ساد‌های نیست، ادامه میدهد: کشاورزان و مردم برای مدیریت منابع آب نقش مهمی ایفا میکنند و به طور حتم بدون آن‌ها این امر شدنی نیست، زمانی هم که این موضوع مطرح میشود همه برنامه‌های آنچنانی رو میکنند، اما در مقام اجرا هیچ اقدامی عملی نمیشود.


رئیسی به بخشی از این راهکار‌ها اشاره کرده و گفته است: به عنوان نمونه یکی از اقدامات نگهداشت آب و جلوگیری از آفت زدن محصولات، جلوگیری از به وجود آمدن ضایعات زیاد در کشاوزی است بدین گونه که متأسفانه در تولید محصولات کشاورزی به عنوان نمونه در زمان استفاده از کمباین مقدار قابل توجهی گندم در زمین میریزد که این مطلوب نیست.

وی با انتقاد از سیستم آبیاری کشاورزی در استان فارس میافزاید: در حال حاضر در بیشتر مناطق استان از آبیاری قطر‌های برای آب دادن به محصولات کشاورزی استفاده میشود که خوب است، اما مشکل اصلی در آبیاری قطر‌های این است که کشاورزان در بالادست که آب بیشتری دارند فکر میکنند که هر چه بیشتر محصولات و گیاه را آبیاری کنند بهتر است و همین باعث استفاده بیشتر از آب و در نهایت کمبود آب در پایین دست شده است.

پدر علم آب شناسی ایران یکی از راه‌های مدیریت منابع آبی را نصب کنتور دانست و تاکید میکند: این مسئله یک موضوع اساسی است و به طور حتم باید در آبخوان‌ها کنتور نصب شود و از این طریق دولت منابع آبی را مدیریت کند.